Melek Avci

 

ENQERE - Yuksel Mutlu, anî ziman ku divê gelê Sûriyeyê û baweriyên wan di nava vî şerî de li Rojava xwedî derbikevin û got: “Modelek ku ew ê wekî rola xwe bigirin, şînbibe ketiye wê axê heye. Dema em vê yekê dibînin, em dibînin ku ew model ji wê axê nayê derxistin û li wir cîh girtiye."

 

Di dema ku şerê li Sûriyê berdewam dike, di medyaya dîjîtal û çapameniyê de dîmenên zext û tundiya li ser gel û baweriyan ji aliyê HTS û SMO ve tên nîşandan. Di dema ku gel û bawerî ji pêşeroja xwe bi fikar in, Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyê ku modela jiyana bi hev re pêk aniye, ji bo Rojhilata Navîn weke modelek mînak tê nîşandan.

 

Ji Komîsyona Gelan û Baweriyan a Partiya Wekhevî û Demokrasiyê ya Gelan (DEM Partî) Yuksel Mutlu rewşa gel û baweriyên li herêmê nirxand.

 

Şerê parçebûnê yê emperyalîst

 

Yuksel Mutlu, anî ziman ku Sûriye yek ji navendên xwedî nasname û baweriyên piralî yên li erdnîgariya Rojhilata Navîn e û destnîşan kir, ku ev demeke dirêj e bi kaos û şer re têdikoşe û got: “61 sal bû dîktatorî, rejîma Baasê hebû. Rejîmek heye ku ji bavê Esed derbasî kurê Esed bûye. Dema em li rewşa kaotîk a ku niha dijîn dinêrin, Rojhilata Navîn ketiye dîzayneke nû. Hêzên navneteweyî tê de hene. Îran, Rûsya, Sûriye û li aliyê din Amerîka û welatên Yekîtiya Ewropayê hene. Xuya ye ku li Rojhilata Navîn sermayedarên bi hêz hewl didin netew-dewletên nû ava bikin. Ew êdî bi vê yekê re naxebitin û bi dîzaynek nû derdikevin. Ev kaos e, parvekirina emperyalîst heye. Li dijî vê berxwedan heye."

 

'Şer ji bo gel û baweriyên herêmê xetere ye'

 

Yuksel Mutlu diyar kir ku hêzên navneteweyî herêm radestî HTŞ'ê kirine û diyar kir ku ji ber şerê Ûkraynayê û Rûsyayê Rûsya ji herêmê vekişiya, li Sûriyeyê yekitiya Îran û Rûsyayê qels bû û hêza din serwertir bû û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Dema Esad bi şev birin Moskovayê, herêm radestî HTŞ’ê hat kirin. Bê guman ew projeyek ji berê ve hatî amade kirin û plansaz kirin ku radestî Colanî hatiye kirin. Ji ber vê kaos û şer wêranî heye. Helbet dibe ku hêzeke ku yên di vê kaos û şer de li ber xwe didin, bi dest bixin, ev di çarçoveya îmkanan de ye. Lê di vê kaosê de êş, koçberî û zirara jin, zarok û kesên ku hatine qetilkirin û tecawizkirin hene. Xala herî girîng ew e ku ev şer ji bo gel û baweriyên li wir metirsiyeke mezin çêdike. Çima, ji ber ku rêveberiya heyî rêxistineke cîhadîst e. Em behsa koalîsyonê dikin ku gelek rêxistinên cîhadî li hev dicivîne. Li vir rewşeke îdeolojîk heye. Ew rêxistineke îslamîst, cîhadî, jinperest, nijadperest û neteweperest e."

 

Wêneyên ku ji Sûriyeyê hatine kişandin tê çi wateyê?

 

Yuksel Mutlu bi bîr xist ku elewî, durzî, ermenî, elewiyên ereb û xiristiyan li Sûriyeyê dijîn û wiha axivî: “Beriya vê yekê gelek bi aramî û bextewarî dijiyan. Helbet na. Em vê nabêjin, lê ev rewş bi xwe re kaos û metirsiyek ji ya din zêdetir dike. Îcar çi xeter e? Em li ser platformên medyaya civakî û televîzyonan hin wêneyan dibînin. Dijminatiya kesên ku ne wek xwe ne jî heye. Ev kiryar ji bo min girîng e: Jinek dixwaze bi Colanî re wêneyekî bigire, dibêje 'pêşî serê xwe bigire'. Ev jî tiştekî ku helwesta wî ya îdeolojîk, feraseta wî, nêrîna wî ya li ser jinê, nêrîna wî ya li civakê nîşan dide. Lê Sûriye ne erdnîgariyeke wisa ye. Ev jî aliyekî meselê ye û ji bo elewiyan metirsiyeke mezin heye. Elewî bi tirs û fikar in. Bê guman, ew rast in ku bi fikar bin, ji ber ku ev şer e. Reçeteya şer tune ye. Ew nîşaneya zîhniyeta DAIŞ’ê ye."

 

'Ev kaos wê li ku û kengî bi dawî bibe ne diyar e'

 

Dû re Yuksel Mutlu wiha bal kişad ser rewşa elewiyan: "Tişta ku me dît tirsnak e. Tu elewî yî? Dema tu dibêjî 'erê', di hevpeyvîna xwe de beriya desteserkirinê dibêje 'Em ê destûrê nedin cudahiyan li Sûriyeyê'. Ev çavkaniya ku ji aliyê îdeolojîk ve tê xwarin e. Ew rêxistineke îslamî ya siyasî ya cîhadî vedibêje û dixwaze bi vî awayî tevbigere. Bi vê yekê re mîna ku li Sûriyeyê şoreşek hat radestkirin û radestî HTŞ’ê hat kirin û serkeftinek mezin bi dest xist. Atmosfereke weke 'Azadî û edalet hat, aştî pêk hat' tê afirandin. Ev pir xeternak e. Ev kaos wê li ku û kengê bi dawî bibe ne diyar e. Belkî jî ev civak di tarîtî û korîdoreke mezin de bin. Cudahiyên li wir dijîn jî li ber xwe didin. 'Ez hatim, ez girtim, hûn jî teslîm bibin' bi ser nakeve. Di rastiyê de nerazîbûn û nerazîbûn hene. Ji ber vê yekê, niha jîngehek pir kaotîk heye." 

 

Di şer de yekperestî

 

Ji ber vê yekê Elewî jî ditirsin û ev tirs bandorê li elewiyên li erdnîgariya nêzîk jî dike. Mesela Elewiyên li Tirkiyeyê hûn dikarin bêjin 'şer ne li vir e', erê, lê em nizanin wê şer li ku derê belav bibe. Eger ne wisa be jî, Elewiyên li Tirkiyeyê dijîn di dîrokê de xwedî bîranîn, tirs û fikarên ku ji Împaratoriya Osmanî heta serdema Komarê heta îro anîne hene. Elewî çi li Sûriyê, çi li Tirkiyê û çi li her derê cîhanê her tim ji cîhadîstan ditirsin. Jiyan û baweriyên wan hene. Ev yek ji bo xiristiyan û druzeyan jî wisa ye. Lewma di vî şerî de yekperestî tê lîstin. Rolek wisa dilîzin. Ya ku xeter e ev e. Em modela yekperestî ji gelek welatan dizanin, em ji welatê xwe jî dizanin."

 

Neteweya demokratîk û modernîteya kapîtalîst 

 

Yuksel Mutlu, daxuyand ku di vî hawîrdora şerê kaotîk de, Modelek li Sûriyeyê heye, bêhnekê dide civak, erdnîgarî û hemû kesan û wiha dirêjî da axaftina xwe: "Modeleke ku îdealên me hemûyan li wir zindî dihêle heye. Li Rojava gelek kes bi hev re dijîn. Bi pergala hevserokatiyê bi hev re rêveberiyê dikin, makeqanûn û modela xwe ya jiyanê heye. Modela neteweya demokratîk e ku hemû cudahî bi hev re dijîn. Tişta ku li Sûriyeyê diqewime, encama têkoşîna hêzên neteweya demokratîk û hêzên modernîteya kapîtalîst e. Ev pir girîng e. Ji ber vê yekê hemû cudahiyên li wir dijîn dikarin rola Rojava weke model bigirin dest, destekê bidin wê, xeta têkoşînê ava bikin û li wê civakê belav bikin. Lê ev ji bo niha pir dijwar û xeternak xuya dike. 

 

Ji ber ku hikûmeta AKP’ê dixwaze mudaxeleyî Rojava bike. Digel ku ev metirsî hebin, gel û baweriyên cuda li Sûriyê bi awayekî xwezayî ji vê nakokî û şer zirareke mezin dibînin û belkî wê ber bi rêya koçberiyê ve biçin. Werin em Lubnanê bi bîr bînin, heman rewş. Îsraîl û Filistîn, heman rewş. Niha Sûriye ye û em nizanin sibê dê li ku be. Lê ji ber ku ev hemû li vir diqewimin, ne mimkûn e ku em bêdeng bimînin û teslîmî vê yekê bibin. Divê xeteke têkoşînê ya ku vê helwesta siyasî pêk bîne hebe. Ji ber vê yekê divê hemû cudahî û bawerî bên cem hev û bi xurtî li ber xwe bidin. Dikare ji vê kaosê berxwedanek derkeve holê û modelek xurt were afirandin." 

 

'Gel û baweriyên li vir dê bi ser kevin' 

 

Yuksel Mutlu destnîşan kir ku ji ber nasnameya elewî ya Beşar Esed, gel bûn hedefa rêxistinên cîhadîst û wiha diyar kir kir: “Beşar Esed yek kes bû û civaka ku wî birêve bir ne elewî, tevahiya civaka Sûriyê bû. Em bêjin Esed bi awayekî dijdemokratîk û dîktatorî desthilatdarî kir, lê gelo mimkûn e ku mirov xeletiyên îdarî yên kesekê bixe stûyê raya giştî?  Rojava modela gel e. Gelek çima ji ber vê yekê were cezakirin? Lewma rêxistinên cîhadî yên wekî HTŞ û SMO çiqasî nerm bidin, helwesta wan a îdeolojîk Îslama siyasî ye. Gel û baweriyên ku li wir dijîn jî ditirsin, lê modela ku ew ê tê de cih bigirin şînahiya ku ketiye erdê ye. Dema ku em vê yekê dibînin, em dikarin bibêjin ku êdî ew model ji wê axê nayê hildan, êdî li wir cih girtiye. Zehmetî hene, lê derfetên me jî hene. Her ku Rojhilata Navîn ber bi vê dîzaynê ve diçe, gel û baweriyên ku wê li wir bi ser bikevin, civak çiqasî li hev rawestin, çiqas li ber xwe didin û çiqasî bi hêz dibin dê diyar bibin." 

 

Berpirsiyariyek mezin ji bo jinan

 

Yuksel Mutlu herî dawî destnîşan kir ku divê her kes piştgiriyê bide projeya neteweya demokratîk û wiha dawî li axaftina xwe anî: “Divê gelên bindest ên li hemû cîhanê dijîn piştgiriyê bidin hev. Ger neyê îddîakirin wê çavkaniyên ser erd û binê erdê yên van erdan radestî desthilatdaran bê kirin. Ji ber vê yekê mezlûm neçar in ku piştgiriyê bidin hev, ji ber ku mexdûrên herî mezin jin in. Em êvaran temaşe dikin, zilamên bi cil û bergên dirêj di destên wan de ne, hemû jî analîstên şer in. Ew radiwestin û tiştan vedibêjin û em li tiştên ku ew vedibêjin temaşe dikin; Li ser tundiya li ser jinê giranî nayê dayîn, hevokeke herî biçûk jî li ser feqîrbûna wan civakan, feqîrî, wêrankirina şer, mîlîtarîzekirin û serdestiya mêr nayê gotin. Yên şer dimeşînin mêr in, yên ku şer diparêzin mêr in, yên ku şer bi daran dirêj li ber ekranê analîz dikin mêr in."