Rojda Aydin - Zelal Tunç

 

WAN - Tepişteya bi nameyê Leyla Atabaya ke 27 serrî yo zîndan de ya, seba azadîya fizîkî ya Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî û wedaritişê tecrîdî dest bi çalakîya grevê vêşanîye yê dore kerda. Dadîya aye Eynê Atabaye zî bi eynî waştişî Wan de çalakîya Nobeta Edaletî de ca gêna. Kênaya aye zîndan de û aye zî nobete de xover dana.

 

Dadîya Eynê Atabaye eslê xo ra dewa Kelê ya qezaya Ebexî ya Wanî ra ya. Eynê serra 1976î de erdlerzo ke pê ameybî vera tewrê keyeyê xo mecbur manena koçê Wanî bikera. Keyeyo ke dewe de bi tedaya dewlete reyde rî bi rî mendêne Wan de zî bi eynî rewşe reyde yenê rî bi rî. Serra 1978î de kênaya aye Leyla Atabaye binê veristîya tedaya de yenê rî bi rî. Leyla ke emrê şenik de tedaya îqtîdarî nas kena, emrê ciwanîye de serra 1995î de wendekara lîseye bî û wendişê kitabî reyde eleqedar bena. Leylaye rojêk keye ra vejîyena û nuşteyê ‘Herinda ke hezar roje bêmana biciwîya, ez do rojêk bi mana biciwîya’ pey xo de verda û şî. Serra 1997î de operasyonêk de yena destbendkerdiş û tepiştiş. Leylaya ke dima ra cezaya muebetî gêna û 15 serra Zîndanê Girewte yê Cinîyan ê Mûşî de tepişte manena. Leylaye serra 2011î de surgunê Zîndanê Girewte yê Cinîyan ê Tîpê Eyî yê Erziromî yena kerdiş. Leylaye dimayê 2 serran surgunê Baybûrtî bena û dima ra uca ra zî surgunê Zîndanê Girewte yê Tîpê Eyî yê Elbîstanî yena kerdiş. Leylaye nika Zîndanê Girewte yê Alanyaye ya Antalya de tepişte ya. 

 

Xeylê eseran nuşta 

 

Leylaya ke zêdeyê nîmeyê cuya xo zîndan de derbaz kerd, mîyanê çar dêsan de zî eleqeya xo ya kitaban dewam kerd. Leyla cuya xo de 27 serran zîndan de menda û xebatê xo yê hîra derheqê Seîdê Nûrsî û îlahîyet-Çep ê bi nameyê “Nasnameya Konjuntural” yena naskerdiş. Heta nika bi temamî 4 eserê aye yê cîya vejîyayî ke mîyanê înan de “Kesê xwe jibîrker” û “Şikefta Fîlozofiyê” est ê. Leylaye tewr zêde zî bi kitabê xo yê “Ez, bi xwe, ya din (Ben Kendim Öteki)” yena zanayîş. 

 

Dest bi çalakîya grevê vêşanîye kerd 

 

Heto bîn de tepişteyê sîyasî zîndananê Bakûrê Kurdistan û Tirkîya de seba azadîya fizîkî ya Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî û wedaritişê tecrîdî, dest bi grevê vêşanîye yê dore kerdbî. Çalakî roja 21ine de dewam kena. Çalakîye 27ê Teşrîna Peyêne de çarçeweya kampanyaya “Abdullah Ocalanî rê azadî, seba problemê kurd çareserî” de dîya destpêkerdiş û do heta 15ê Sibata 2024î dewam bikera. Heto bîn de zî bi serkêşîya Komeleya Hetkarîye ya Keyeyê Tepişteyan (TUAY-DER) û keyeyê hukmweran bi sloganê “Seba edaletî ma tecrîdî bişiknê seba aştîye ma bibê vengê zîndanan” xeylê bajaran de çalakîya “Nobeta Edaletî” seba eynî amancî dîya destpêkerdiş de dewam kena. 

 

Dadîya aye zî dest bi nobete kerd 

 

Leylaya ke bi nê waştişî zîndan de dest bi çalakîya grevê vêşanîye kerdbî, dadîya aye zî seba eynî waştişî Nobeta Edaletî de ca gêna û têkoşînê xo dewam kena. Eynê Atabaye ma rê qala Leyla û têkoşînê aye kerd. 

 

‘Tutê mi per bi per verê çimanê mi ra derbaz bîyêne’ 

 

Eynêye da zanayîş ke dewe de binê şert û mercê zehmetinan ê cuye de û vera tedaya îqtîdarî de xover dayî. Eynê ard ziwan ke Leyla Wan de ameya dinya û wina dewam kerd: “Ez serra 1976î de dewa Kelê ya Ebexî ya Wanî de ameya dinya. Leyla tîya de Lîseya Anadoluyî wend. Leyla emrê xo yê şenikîye de mîyanê xebatan de ca girewt û serra 1997î de ameye tepiştiş û aye wext ra nata zîndan de ya. Zîndanê Mûş, Erzirom, Baybûrt û Elbîstanî de mend. Nika zî zîndanê Alanyaye de ya. No 27 serrî yo zîndan de ya. Leyla heta nika 4-5 kitaban nuşta.”

 

Serê tutanê xo de şîîran wanena

 

Eynê, da zanayîş ke bi 5 serrî yo kênaya xo ya Leyla semedê şert û mercê zehmetî yê cuye nêdîya û wina vat: “Rastî zî xeylêk zor o. Tutê ma dûrî ma yê û danê keyeyanê înan ro. Wina îşkence tutanê ma rê kenê ke fek dewaya xo ra vera bidê û poşman bê. Labelê ma reyna zî fek dewaya xo ra vera nêdaya. 27 serrî yo tepişte ya û hema 3 serrî aye zî mend o ke bêra veradayîş. Tewr peyîn babî aye şi pêvînayîşê aye.”

 

Dimayê kênaya aye lajê aye şi

 

 

Eynê, dewamê qiseykerdişê xo de vat, aye şîîaranê xo taybetî serê lajê aye ke dinyaya xo bedelnayo û kênaya xo Leyla de vana û wina vat: “Lajê mi serra 2000î de şî û serra 2010 de zî dinyaya xo bedelnaye. Mi zêdeyêr serê lajê xo de deyîrî vatêne. Rojêke keye ra vejîya û şî û a roje ra tepîya mi ey nêdî.” Na mabêne de serê lajê xo de şîîre wend. Eynê, dîyar kerd ke dimayê kênaya aye ameye tepiştiş, 2 serrî ra dima lajê aye şîyo tewrê PKKyî bîyo.”

 

‘Ma felsefê Serekî nas kerd’ 

 

Eynê, dewamê qiseykerdişê xo de bale ant serê çalakîya grevê vêşanîye û vat: “Venga mi pêro şarê dinya rê oyo ke tenê bi keyeyê tepişteyan nê, wa dadîyê bînî zî bêrê tîya pîya roşê. Wa destê xo bidê serê wîcdanê xo û vajê no şar semedê ma pêrûne kerdo, semedê xo tenê nêkerdo. Kênaya mi semedê xo nê, semedê şarê xo ameya tepiştiş. Kênaya mi û pêro tepişteyê bînî semedê ameyoxê tutanê nê şarî û bîyayîşê nê şarî kewtê zîndan. Wa pêro kes baş bizano ke ma ewro bi xêrê Birêz Ocalanî û tepişteyê ke ameyê na roje aver şîyê. Ma ewro bi keda înan ameyê na sewîya. Wa pêro kes paştdayîşê na çalakî bikero. Tutê ma bawerîya xo bi îradeyê nê şarî ard. Bi na bawerî serê lingan de yê. 30 serrî yo zîndanan de yê. Reyna zî ruhêk înan ê mîyanê bêtonan de û hemverê pêro zextan de xo ver danê. Çi beno wa bibo ma vengê xo resnenê dinya.”

 

Eynê wina qedêna: "Ma felsefeyê serekatî nas kerdo. Ma zanê û ma merdimayî dîyo. Ma rengê merdiman nêewnenê. No semed ra wa pêro kesî zî destê xo bidê serê wîcdanê xo. Ma wazenê lezgînî waştişê tepişteyan pê bîyarê.”