Rihê 68an ê Kurdistanî: Paramaz û Estareyê Sûr

  • 10:00 15 Kanûne 2023
  • HEME XEBERİ
 
 "1968î de vera ezberan, nizdîbîyayîşê dogmatîk nuqtayêka muhîm o. Seke Abdullah Ocalan vato; 'Heqîqet eşq o, eşq zî cuya azad a.' 1968î zî cigêrayîşê heqîqetî de dingêk o. Cigêrayîşê cuya raşt de mîlad o. Xurtkerdişê fikrê heqîqetê xo zî bi zanayîşê paradîgmaya modernîteya demokratîke mumkun o." 
 
 Nagîhan Akarsel 
 
Alî Çîçek û Suphî Nejat Agirnasli (Paramaz Kizilbaş) nê rihî wendî, temsîlkarê bawerîya bi sosyalîzmî, cuya sade û ercê mîlîtanîye yê. 14ê Temmuza 1982yî de Alî Çîçek Zîndanê Amedî de tewrê rojeyê mergî bî û Hayrî Durmuşo ke eynî çalakîye de ca girewtbî nameyê Estareyê Sûre ci rona. No name îfadeyê tahayulê averroje yê Alî Çîçekî yê temsîlkarîya tewr ciwan bî. Têkilîya ke Alî Çîçek bi sosyalîzmî reyde awan kerdo, bi ked û enerjîya ciwanan yo ke cayê xo de nêvindeno rê eynî bî. No enerjî bi dîyalektîkê cuye yê Suphî Nejat Agirnasli (Paramaz Kizilbaş) yo ke xoverdayîşê Kobanê de dinyaya xo vînî kerd, heta ewro ameyo. Paramaz Kizilbaş sey kakilê adetê xoverdayîşî yê se serrî dewam keno. Torinê avûkat Nîyazî Agirnasli yo ke avûkatîya Denîz Gezmîş, Yusuf Aslan û Huseyîn Înanî kerdbî yo. Kodê Madteos Sarkisyano ke serra 1915î de bi 19 embazanê xo reyde Bazidî de ameybî qetilkerdiş, girewt. Nameyê Suphî, Mustafa Suphî yo ke 1921î de ameybî qetilkerdiş, yê Nejatî zî sekreterê partîye Ethem Nejatî ra ameyo girewtiş. Dîyalektîkê cuya ci bi xoverdayoxê alman, kurd û tirkî reyde bîyo yew û tewr peynî Kobanê de serkêşîye kerdo. Bîyo rihê 68an ê Kurdistanî. Mektuba ke keyeyê xo rê verdabî de dîyar keno ke nuqtaya tewr nizdî ya ke resaya heqîqetî no yo. 
 
Hêzê têkoşînî bi Bernandîne reyde Zeyrane de ameyo têkişt 
 
Seke Bernardîne Dohrno ke awankarê Rêxistina Şorişgêrî tê Wathermanî ke serra 60î de ameye awankerdiş bî, vato ‘wexto ke merdim sîstemêk hov mîyan de biciwîyo mumkun nîyo ke merdim sere bi şîdetî nêkero’. Bernardîne yew awankarêk radîkal ê vera kapîtalîzmî yo. Vera her tewirê dagirkerîye de pawitiş meşru îlan kerdo. Dimayê nîmçaryewî no rih bi Zeryan Denîz Amede (Aygul Kaçar) ya ke 28ê Gulana 2016î de Şirnex de rayîrberîyê herêmî de ca girewt û dinyaya xo bedelnaye, ganî bî. Zeryane vatêne hêrs est o, heskerdiş est o û peynîya ci de zî azadî est a. 
 
Di cinîyê şorişgêr: Sakîne û Alîna Çimeyo ke Zeryane ci ra miqate bî, rih, cigêrayîş û pêrodayîşê Sakîneye bî, hişmendîya pawitişê cewherî û hêzê têkoşînî reyde kerd yew. Sakîne Cansiz û Bernandîne rihê eynî wextî pare kenê; rihê azadîye ya 68an. Têgêrayîşê Azadîya Cinîyê Kurdistanî rayîrê azadîye ya Sakîne Cansize de dezgeh, çekuyê zanist, komel û îdeolojî qezenc kerd. Têkoşînêk nîm çaryewe pê ame. Resaye formêk ke cewab dano lazimîyê wextî. Bi îdeolojîyê rizgarîya cinîye partîbîyayîşê serkêş awan kerd. Hêzê pawitişê cewherî şorişê Rojawanî de sîstemêk awan kerd. Bi konfederalîzmî reyde modelê komelî rona raşte. Bi jîneolojiye krîzê zanistê komelî û nakokîyan rê çareserî awan kerd.
 
Rayîrê Alîna Sanchez (Cigêrayîşê Koyan) dimayê serran dima bi ruh reyde reseno yewbînan. Vatişê Che yê ‘rast be la bê îmkanî biwaze’ semedê cigêrayîşî beno esas. Cigêrayîş bi vatişê Sakîneye ya ‘semedê rastî bêro vînayîş, ganî çim û zerrî bino.’ Keweno cigêrayîşê heqîqetî.
 
Bawerîya bi heybetî ya Cevahîr û Çiyager nê rayîrî de rayîrê Huseyîn Cevahîr û Çiyager Hêvî (Cîhad Turkan) beno yew. Çiyager bi vatişê ‘Ez pêro ezezokan yê xo reyde dana hetêk û hedefê xo de xorîn bena’ gane beno. Vatişê Cevahîrî, bi Çiyagerî reyde beno çalakî, beno bawerî. Belê, di demê cîya de di temsîlkarê eynî ruhî... Bêşik no çîyo pê bawer kenê yo. 
 
Netîce: Sosyalîzm de israr, merdimayî de israrbîyayîş o 
 
Tevgerê Kultur û Ciwanan ê 1968ine ciwanê ke hetê rastî de ca gênê û wayîrê çalakîya rastî temsîl kenê. Rayîrê şorişê manayî de cigêrayîş û cipersayîş mîyanê yewbînan de derbaz beno. Seke Althusser dîyar keno, no kevanêk ke nêameyo girewtiş o. Cigêrayîşê hetê fikr û ruhî de aver şino, çalakîyê ke yenê kerdiş, tevgerê komelî yê aver şinê, cipersayîşê zanistî, felsefîk û kulturî cewab danê demî. Sey sosyalojîya awankerdişê azadîya demî, goreyê diyalektîkê pêardişê sosyalojiya komekî, no keweno cuye. Ciwanê ke semedê lazimîyê demî, cewab gêrenê, cigêrayîşê înan cuye rast o. Netîceyê ci zî her wareyê cuye de vurnayîş û averşîyayîş xo reyde ardo. Ewro Şorişê Rojawan de no ruhê formî qezenc kerd o. Şorişê Rojawanî ‘israrê sosyalîzm de merdimbîyayîşî de israr o.’ (Abdullah Ocalan, sosyalîzm de israr merdimayî de israr o’. No israr her çar hetê dinya de bi ruhê enternasyonal wayîrê Şorişê Rojawanî vejîyayîş o. 1968 hemverê ezberan, nêzdîbîyayîşê dogmatik nokteyêk muhîm o. Sey Abdullah Ocalanî vato, "Heqîqet eşq o, eşq cuya azade yo.”
 
1968 zî cigêrayîşê heqîqetî de vindertiş o. Cigêrayîşê cuya rastî de mîlad o. Xurtkerdişê ewnîyayîşê heqîqetê xo zî bi zanebîyayîş paradîgmayê modernîteyê demokratîk mumkin o.
 
*No nuşte hûmara 23ine ê babeta dosya ‘munaqeşeyê ciwanan’ ê Kovara Jîneolojî ra ameyo girewtiş.