MERKEZÊ XEBERAN - Bi tutan reyde nêweşîya alerjîke her ke şino zêde bena. Her çend ke genetîk bibo zî pîzeyê dadîyan de ya zî dimayê welidîyayîşî şertê dorme vera tutan de vejîyeno raşte. Pisporî dîyar kenê ke taqîpkerdiş û dermankerdiş xeylê muhîm o. 

 

Beden bi wesîleya sîstemê xopawitişî wexto ke madeyê xerîbî reyde yeno rî bi rî, têkoşîn keno. La bi tay kesan de sîstemê xopawitişî tay madeyê ke zirar nêdanê beden zî sey dişmen xo rê vîneno û vera nê de têkoşîn keno. No zî beno sebebê hurîyayîş, masayîş û sûrbîyayîşî. Goreyê tabloye xeylê sebeb vejîyenê raşte. Na rewşe zî sey alerjî yena bi namekerdiş. Pispora Alerjîya Tutan û Pedîatrîye Prof. Dr. Muge Toyrane derheqê nêweşîya alerjîk de ercnayîş kerd. 

 

Mugeye da zanayîş ke vejîyayîşê reaksîyonê alerjîk genetîkê kesî ra zêde yeno û vat: “Kişta nê de her kesî de alerjî nêvejîyeno raşte. Pîzeyê dadîye û dimayê welidîyayîşî de faktorê dorme vera eşkeno bivejîyo raşte. Miqatebîyayîş, cigara, lêşinîya hewa, emrê şenik de mîyanê xozaye de pîlbîyayîş, emrê şenikîye de bi tay enfeksîyonê vîral kewtîşê alerjîye de role kay kenê." 

 

Nêweşîyê alerjîk yê ke tutan de yenê dîyîş 

 

Mugeye nêweşîyê alerjîkî yê ke bi tutan de zêde yenê dîyîş wina rêz kerd: “Alerjîyê ke bi rayîrê hewayî vila benî tutan de astim, alerjîk rînît, atopîk dermatit virazeno. Tutê ke vera werdî de alerjîyê înan esto de tabloyê sey atopîk dermatîk, nîşaneyê sîstemê mîde- loqereyan û anafîlaksî vejîyeno raşte. Tay dermanî sûrbîyayîşê çermî ra bigêrêne heta anafîlaskî xeylê reaksîyonanê alerjîk vejenê raşte. Nêweşîyê alerjîk bedenê merdimî ser de vejîyenê raşte. Sûrbîyayîşê çerm, werd, sewbîna sîstemê nefesgirewtişî de tay problemê sey hurîyayîş, pişkik û acizbîyayîşî vejîyeno raşte. Sîstemê mîde-loqereyan de welebnayîş, emel, lez xitimîyayîş vejîyeno raşte. Nîşaneyê ke tutan de yenê dîyîş zî eke test û dermankerdiş nêrê kerdiş nêweşîyê bînî ra zî şik yeno kerdiş. Coka ra zî seba tutan testê provokasyon estê.” 

 

Ganî timî bêro taqîpkerdiş 

 

Mugeye da zanayîş ke dermenakerdişê nêweşîyê alerjîk ê xidayî ke tutan ser de tesîr virazenê ganî tutan rê dûr bifînê û dermanê pawitişî bêrê şuxilnayîş. Mugeye ard ziwan ke wexto ke nîşaneyê alerjîkî bivejê raşte ganî derman bêro şuxilnayîş û vat: “Metodêk dermankerdişî ke nêweşî raşte ra wedarneno çin o. Coka ra tutî her ke pîl benê na nêweşîye zî derbaz bena. La nêweşîyê alerjîk ganî timî bêrê taqîpkerdiş û dermankerdiş.”