Rojda Aydin

 

AGIRÎ - Aktivîsta TJAyî Solmaz Ozlen dîyar kerd ke Panos de semedê sîstemê feodalî û eşîretî û sewbîna polîtîkayê dewlete, qirkerdiş û şîdetê hemverê cinî xeylêk zêde bîyo û semedê nê zîhnîyetî serê hedîseyan yeno padayîş. Solmaze, ard ziwan ke ê do têkoşînê cinî yê rêxistinbîyaye her cayî de vila bikerê û kîşte cinîyan de bê. 

 

Kurdistan û Tirkîya qirkerdişê cinî û hêrişê hemverê cinî de her ke şino zêde beno û no çî resayo sewîyeya tewr cor. Her roja ke tewr tay hîrê yan zî çar cinî yenê qetilkerdiş, merdişî hîn cinîyan zî bi hawayêkê bi şik o. Yan zî cinîyê ke yenê qetilkerdiş xemla “întîxarî” semedê înan yeno dayîş û serê hedîseyan yeno padayîş. Bajaranê Kurdistanî ra yew ci ra Agirî yo ke merdişê cinîyan xeylêk zêde yo. Tewr peyîn dewa Axtepe ya qezaya Panosê Agirîyê qorîcî verê Cemîl Turk bi çeke kênaya xo Dîlan Turk (20) qetil kerd û lajê xo E.T. zî birîndar kerd.

 

Aktîvîsta Têgêrayîşê Cinîyanê Azadan (TJA) Solmaz Ozlen derheqê qirkerdiş û hêrişê serê cinîyan ê Panosî ke zêde bîyo de ercnayîş kerd.

 

‘Cinî namûsê tu kesî nîyê’

 

Solmaze, ard ziwan ke Panos cayêk feodal o û sîstemê eşîretî xeylêk zêde yo û vat: “Semedê nê zextêk pîl serê cinîyan de yeno kerdiş. Labelê ma bi xebatanê xo nê zextan şikinenê û hemverê nê çî vindenê. Labelê helbet nê xebatê ma qîm nêkenê. Semedo ke ma xo hema nêresnayê xeylêk cinîyan. Semedo ke ma xo biresnê pêro cinîyan xebatê xo bê mabên kenê. Cinî ne kole yê û ne eşkenê binê fermanê camêrdan de bê. Heqê cinî zî esto ke bi hawayêkê azad xo îfade bikerê û biciwîyê. Semedê nê zî ma sey cinîyê partîya xo biresnê ê cinîyan. Wexto ke ma xo biresnê pêro cinîyan û bibê yew cinî do nê çî ra hêz bigîrê. Pêwa sîstemê nê cayê zî ma vernîya çend aşman şayîyêk organîze bikerê û hezar 500 kesî ardî têhet û bernameyê xo organîze bikerê. Cinîyan bi nê bernameyî de reyke bîn waştiş û vatişê xo xeylêk baş ardî ziwan. Semedê nê zî vernîya ma rayîrêk derg esto û ma do xo biresnê pêro cinîyan. Sîstemê pederşahî ewro semedê cinîyan vanê, ‘namûs.’ Labelê namûs bi cinîyan nîyo. Binê nameyê nê vatişî de cinî yena astengkerdiş. La ganî ma nê çî cinîyan rê xeylêk baş bîyarê ziwan. La wa bêro zanayîş ke namûsê me ra berpirsyar nîyê. Ganî ma nê pêro cinîyan reyde neql bikerê.

 

‘Hukm cinî nêpaweno’

 

Solmaze, bale ant serê polîtîkayê bêcezaverdayîşî yê hemverê cinî û vat semedê kerdoxî nêrê cezakerdiş qetilkerdiş û hêrişê serê cinî zêdeyêr benê. Solmaze, wina vat: “Nê kerdoxê ke çend aşmî yo zîndan de manenê dima ra yenê veradayîş û reyna hêrişê cinîyan kenê û qetil kenê. Kerdoxê ke qetil kenê ganî cezaya tewr giran bigîrê. Semedo ke hukm cezaya giran nêdo înan, no çî vernîya hedîseyan akeno. Verê Panos de hedîseyê bi nê rengî çinbî. Nê demê peyîn de xeylêk zêde bîyê. Hedîseyê bi nê rengî her roje her ke şinê zêdeyêr benê. Ganî ma cinî hemverê nê hêrîşan zêdeyêr hêzê xo bikerê yew. Ewro eke cinîyêke yena qetilkerdiş, ganî ma pêro cinî semedê nê vengê xo berz bikerê. Ewro eke qetilkerdiş û hêrişê hemverê cinî zêde bîyê semedê hukmî yê. Eke hukm cinî bipawêtêne û ceza bidayîne kerdoxan do qirkerdişê cinî hende zêde nêbîne. Ganî ma her ca de hemverê nê hêrişan xo bi hêz bikerê.”

 

‘Têkoşînê cinîya rêxistinbîyaye ma do her ca de vila bikerê’

 

Solmaze, dîyar kerd ke amancê sîstemê îqtîdarî wazeno cinî keye de hepis bikero û vernîya cinî pado û vat: “Labelê ma cinî destûr nêdanê nê çî û çi destê ma ra bêro ma do bikerê. Hemverê nê de ma xebetanê keye demo ke kenê cinîyan rê qalê nê çî kenê. Ma cinîyan ra zî vanê destûr medê ke serê nê hedîseyan bêro girewtiş û bêrê bi xo nê hedîseyan qal bikerê. La semedo ke komelê feodal û tedayê camêrdan û polîtîkayê dewlete, nêeşkenê vengê xo vejê. Ê nêeşkenê vejîyê û vengê xo biresnê, la ma şinê verê înan û benê vengê înan. Sewbîna nê cayî de hetê camêrdan ra yenê qetilkerdiş, binê nameyê întîxarî de yenê nimitiş. Ma do têkoşînê cinî rêxistinkerde her ca de vila bikerê û ma do verê pêro cinîyan de bê.”