AMED - Melek Ozdemîra ke dewa Kelkoma ya Pîranî ra ya serra 1990î de hetê dewlete ra dewa aye ameya veşnayiş û koçber bîya. Meleke ma rê qalê qewimîyayîşê xo yê cuya koçberîye kerd. Meleka ke vera zilm û zorîyê de heta roja ewro sere çewt nêkerd û xover da dîyar kerd ke cuya koçberîye xeylê zehmet a û dimayê krîzê ekonomîye no hîna zehmet bîyo. 

 

Serra 1990î de teda û zordestîya dewlete vera bakurê Kurdîstanî de xeylê dewî ameyî veşênayîş, vengkerdiş û xeylê kesê nê dewan mecbur mendê ke ca û wareyanê xo ra koç bikerî. Kesê ke bi zorî ameyî koçberkerdiş bajar û metropolan de xeylê zor û zehmetîyê cuye dîyî, hetê kultur û ziwanî de zî ameyî asîmîlekerdiş û xozaya xo ra amerî dûrîfînayîş. Nê kesê ke bi zilmê dewlete reyde rî bi rî mendî ra yew zî Melek Ozdemîra dewa Kelkoma ya Pîranî ya Amedî ra ya. 

 

Meleke 6 serrî ya xo de bi keyeyê xo reyde yena bajarê Amedî û ca benê. Bajar de bi vêşanî û xerîbîye reyde rî bi rî manenê û 13 serrî ya xo de zî yena zewecnayîş. Mêrdeyê Meleke tîya ra 8 serrî verê cû dinyaya xo bedilneno û Meleke no 8 zerrî yo ke Berê Koyî yê Amedî de bi rayîrê seyarrotoxî, bi rotişê zebzeyan cehd kena ke îdareyê xo û tutanê xo bikera.

 

‘Tedaya dewlete vera koçber bî’ 

 

Meleka ke ma rê qala qewimîyayîşê xo kerd destpêkerdişê qiseykerdişê xo de bale ant serê veşênayîşê dewa înan ke serra 1990î de ame veşênayîş û dîyar kerd ke ê zî o wext mecburî koçê bajar kerdê. Meleke ard ziwan ke wexto ke dewa înan ameya veşênayîş aye hema tutêka 6 serrî bîya û wina dewam kerd: “O wext heywanê ma zaf bî û karê ma estbî. Rewşa ma ya ekonomîye baş bî. Dima ke ma koçê bajar kerd, ma hetê dîyîşê karî de zehmetî ant û mîyanê zehmetîyan de ez pîl bîya. Ma xeylê reyan vêşan mendî. Birayê mi şenik bî, coka ra zî nêeşkayêne bixebetîyo û birayê mi yê pîl zî nêweş bî. Dima ra zî keyeyê mi hema ez 13 serre bîya mi zewecna. Nika 6 tutê mi estê. Mêrdeyê mi de nêweşîya kanserî peyda bî û tîya ra 8 serrî verê cû dinyaya xo bedilna. Nika lajê mi yê şenik 8 serrî yo û yê pîl zî 24 serrî yo. Ma bi xo cehd kenê ke îdareyê xo bikerê.”

 

8 serrî yo seyarrotoxî kena 

 

Meleke ard ziwan ke aye bi serran o têkoşînê cuye dana û da zanayîş ke wexto ke ameya zewecnayîş Edene de ca bîya û dimayê mergê mêrdeyê xo seba îdareyê xo û tutanê xo dest bi seyarrotoxî kerda û no 8 serrî yo bi no hawa zebze roşena. Meleke dîyar kerd ke ê Edene de bi karê çinitişê portakal û lîmonî îdareyê xo kerdêne û vat: “Wexto ke mêrdeyê mi dinyaya xo bedilna semedo ke Edene de merdimê ma çinî bî, ez reyna agêraya Amed û mi xo rê tîya de banêk herîna.” 

 

Krîzê ekonomîye vera zehmetî ancena 

 

Meleke dewamê qiseykerdişê xo de bale ant serê krîzê ekonomîye û da zanayîş ke no 3-4 serrî yo her çî zêde zêde vaye bîyo. Meleke dîyar kerd ke merdim bi zorî îdareyê xo keno û wina qiseykerdişê xo peynî kerd: “Nika psîkolojîyê mi xeylê xirab o. semedo ke erdlerz qewimîya, şer esto û krîzê ekonomîye zî hetêk ra tesîr ma ser de keno. Krîz ra ver qaseyê nê zebzeyî mi zebze mîyanê 3 saetî de rotêne. La nê krîzî de ez nêeşkena 3 rojan nê zebzeyî biqedêna. Cuye zeylê zehmet bîya. Tena seba mi nê, seba her kesî wina yo. No bî 4 serrî ke şar perîşan bîyo. Simîtêk bîyo 7,5 lîre û tenekeyê ronî bîyo 1000 lîre. Merdim senî îdareyê xo bikero?”