Melek Avci

 

ANQARA - Aktivîsta Îranî Ghazale Motamed da zanayîş bi serrêke yo seba azadî û edaleletî çalakîyan kenê û bedelê giran danê. Ghazele wina vat: “Cinî û komê bindest vanê êdî peyser game meerzê û heta komara îslamî nêkewo do şoriş dewam bikero.”

 

16ê êlule 2022ine de Tehran de cinîya kurde Jîna Emînî hetê polîsanê exlaqî yê rejîmî ra ameye qetilkerdiş. Serê hedîse ra serrêke derbaz bî. Dimayê hedîseyê Rojhelatê Kurdistanî û Îranî çalakîyê protestoyî dest pêkerdî û demêk kilm çalakî her ke şî pîl bîyî. Cinîyan û şaran pêwa pêro zext, tepiştiş û qetilkerdişî, raşte terk nêkerdî.

 

Aktîvîsta Îranî Ghazale Motamed averşîyayîşê nê serewedaritişî û rolê cinîyan ercna.

 

‘No şoriş her ke şino pîl beno’

 

Ghazale da zanayîş ke serewedaritişê Rojhelat û Îranî ameyo destpêkerdiş, pêro komê bindest ardê têhet û hemverê nê de zî hukmatê Îranî tedayê giran pê ardê. Ghazale wina qal kerd: “ Şorişê cinî serra vîyarte de prosesêk muhîm û tarîxî ra derbaz bî. No  tevger pêro komê komelîyê ke bi zextan reyde rî bi rî manenê, ard têhet. Belucî û Kurdistanijan sere de bi hawayêkê çalak paştdayîş dayî nê şorişî. Kedkar û karkerî tewrê şorişî bî. Wendekar û tutê qijî cepheyê vernî de ca girewtî. Seba nê mekteban de bi zextê pîlî reyde ameyî rî bi rî. Mamoste û wendekarî tewr bî. Xeylêk kesî kar ra ameyî eştiş, yan zî mecbûr mendî rew teqawît bibê. Aktîvîstê sîyasî, femînîst û muxalîf tewrê şorişî bîyî. Hukmetî bi hêrs û şîdet cewav da.”

 

‘Tepiştiş cinîyan rê ferz kerdî’

 

Ghazale sewbîna dewamê qiseykerdişê xo de bale ant serê dimayê şorişê îslamî yê 1979î û vat, dimayê nê cinî ameyî hepskerdiş û heqê cuye û merdişî yê cinîyan zî dayî camêrdan. Ghazale ercnayîşê xo wina dewam kerd: “Dimayê şorişê 1979ine hedîseya yewin na bî ke hemverê cinî û Komeleya Cuya Têduşt a Cinîyan de zext ame kerdiş. Tepiştiş cinîyan rê ferz kerdî. Hukmeto dîndar zorî da cinîyan ke sereyê xo bipêşê û açaryê hacetê cinsî. Camêrdê heteroseksuel ra vatî ke eşkenê bibê wayîrê cinîyan. Heqê kontrolê cinîyan, cuye û merdişê cinîyan dayî destê camêrdan.  45 serrî komara îslamî de zextê pîlî ameyî kerdiş.”

 

‘Cuyêka têduşte girêdayeyê vînîkkerdişê hukmatê otorîter o’

 

Ghazale tewr peyîn qiseykerdişê xo de da zanayîş ke cinî êdî zanê ke eke no hukmat bibo, pêro heqê înan yenê çinkerdiş û wina qedêna: “Cinî êdî peyser game nêerzenê. Seba ke zanê cuyêka têduşt, azad girêdayeyê fistişê nê hukmatî yo. Bedelê nê zî bi canê xo danê. Cinî û komê bindestî dîyar kenê ke seba azadî û edaletî serrêke têkoşîn kenê û bedelê giran danê. No serewedaritiş heta fistişê komara îslamî do dewam bikero.”