Rozerîn Gultekîn

 

STENBOL - Parêzera Buroya Hiqûqê ya Asrinê Raziye Ozturk, li ser komploya navneteweyî ya li dijî Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan, diyar kir ku tecrîda ku îro hatiye kûrkirin berdewamiya komploya navneteweyî ye û destnîşan kir ku tevî tecrîdê jî fikrên wê li cîhanê belav bûne.

 

Komploya navneteweyî ya ku bi derxistina Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan ji Sûriyeyê di 9'ê Cotmeha 1998'an de bi hevkariya hêzên navneteweyî destpê kir û di 15'ê Sibata 1999'an de dema anîn Tirkiyeyê dewam kir. Tecrîd 24 sal in didome. Lê tevî ku tecrîda girankirî didome jî fikrên Abdullah Ocalan her diçe ji aliyê gelan ve tê qebûlkirin û tê hembêzkirin.

 

Ji Buroya Hiqûqê ya Asrînê parêzera Abdullah Ocalan Raziye Ozturk, armanca komployê, xala komployê û bandora wê ya li ser jinan nirxand.

 

* Em dikevin sala 25'an a komploya navneteweyî ya li dijî Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan. Armanca komploya 9'ê Cotmehê çi bû? Gelo ew gihîştin armanca xwe?

 

Komploya li ser Gelê Kurd vedigere demên kevnar. Di sala 84’an de bi destpêkirina Tevgera Azadiya Kurd re her tim tasfiyekirina vê tevgerê hate xwestin. Elmanya qedexe kir, qetilkirina Olof Palmî ji Tevgera Azadiya Kurd re ma. Armanca vê yekê tecrîd û tasfiyekirina Gelê Kurd bû. Di salên 90’î de li eniya Tirkiyeyê  Dogan Gureş û Tansu Çîller hatin ser desthilatdariyê. Armanca wan tasfiyekirin û bêbandorkirina Tevgera Azadiyê ya Kurd bû. Ev serdemek bû ku operasyonên leşkerî û siyasî, şewitandina gundan û kuştinên kiryar nediyar zêde bûn. Ji ber ku Birêz Abdullah Ocalan ji krîzê bi hêztir derket, berê xwe dan îmhaya fizîkî û di vê de jî bi ser neketin.

 

Vê carê jî rewşek bû ku welat bikeve bin zextê. Dewleta Sûriyê rastî zextên dîplomatîk, siyasî, leşkerî û aborî hat. Ya herî mezin jî destpêkirina tetbîqatên hêzên NATO'yê yên li ser sînorê Sûriyê bû. Serokê Misirê serdana Sûriyê kir. Serokwezîrê Amerîkayê Bill Clinton serdana Sûriyê kir. Piştî vê serdanê der barê Birêz Ocalan de bazar hat kirin. Zemîna komploya navneteweyî hat amadekirin. Bi vî awayî birêz Abdullah Ocalan neçar ma ku ji Sûriyê derkeve. 2 rê li ber birêz Ocalan hebûn. Yek ji wan jî rêya çûyîna Ewropayê bû, Birêz Abdullah Ocalan ji bo garantiya muzakereyên demokratîk û aştiyê çûyîna wir hilbijart. Riya din çiya bû. Rêya çiya dê şer mezin bikira û dê komplo bi ser biketa. Ji ber ku yek ji armanca komployê mezinkirina şerê li Kurdistanê û misogerkirina tasfiyekirina wê bû.

 

Birêz Ocalan hewl da vê yekê asteng bike. Lê belê bi lîstika welatên Ewropayê Birêz Ocalan rewandin Tirkiyeyê. Birêz Abdullah Ocalan ji van hemûyan haydar bû, lewma di hevdîtina xwe ya yekem a bi parêzerê xwe re diyar kir ku agirbesta ku di 1’ê Îlona 1998’an de îlan kiribû hê jî didome, lewma ji bo kêmkirina rageşiya ku her diçe zêde dibe jî daxuyaniyeke wiha da. Helwesta Birêz Ocalan her tim pûçkirina komployê bû. Ji ber vê yekê di destê dewletê de tenê ew bû ku dengê birêz Ocalan dernekeve.

 

* Sedema herî mezin di negihîştina armanca xwe de çi bû?

 

Birêz Ocalan xwedî xwendineke cidî ya siyasî, dîrokî û bîrdozî ye. Taybetmendiyên wî yên rêbertiyê hene. Di vî warî de pir pêşbînîker e. Em ji vê rastiyê fêm dikin ku axaftinên ku wî kirî paşê di jiyana me de derketin. Di pûçkirina komployê de hêza herî mezin sekna Birêz Ocalan û taybetmendiyên wî yên rêbertiyê bû. Helbet rêxistina ku pê re tevdigere û hêza ku diafirîne jî heye. Ji bo pûçkirina vê komployê girîngiyeke mezin a rêxistinê heye.

 

* 18 meh in tu xeber tune. Gelo em dikarin vê weke berdewamiya komployê binirxînin?

 

Komploya navneteweyî beriya anîna Birêz Ocalan bi rengekî din bû, piştî anîna wê rengekî din bû, piştî ku pûç bû rengekî din girt. Ji ber vê yekê tecrîd berdewamiya komploya navneteweyî ye. Ji ber ku tecrîd di rastiyê de tecrîd, bêbandorî, bê îrade û tasfiyeyê armanc dike. Bi gelên Rojhilata Navîn re têkoşînek tê meşandin. Birêz Ocalan ku wê kedeke mezin bide vê têkoşînê, tê xwestin ku li derveyî vê têkoşînê bê hiştin. Ji hikûmetê heta muxalefeta sereke her kes li ser polîtîkaya bê Birêz Ocalan di nava lihevkirinê de ye. Têgihiştineke ku neçareseriyê ferz dike. Tu carî kurdekî rêxistinkirî, xurt, azad naxwazin. Ji bo vê jî hewl didin birêz Ocalan ji civakê dûr bixin. Hewldanên komployê hê jî dewam dikin. Lê belê birêz Ocalan û Gelê Kurd ji bo ku bi ser nekeve bi awayekî rast li ber xwe dide.

 

* Hêzên navneteweyî bi Tirkiyeyê re bi armanca tinekirina Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan û tevgera ku wî pêşengiya wî dikir kir. Li şûna ku di merheleya heyî de winda bibe, fikrên wî gihiştine asteke ku di cîhanê de tê nîşandan û qebûlkirin. Çalakî û kampanyayên li ser asta navneteweyî nîşaneya vê yekê ne. Hûn vê rewşê çawa dinirxînin?

 

Em wek hiqûqnas hem li ser asta neteweyî û hem jî di asta navneteweyî de di însiyatîfa hiqûqî û dîplomatîk de cih digirin. Em hewl didin bêhiqûqiya ku li ser birêz Ocalan hatiye kirin di asta mafên mirovan ên bingehîn de vebêjin. Ev têkoşîna hiqûqî tenê wê bi bandor nebe. Bidawîkirina tecrîdê rewşeke ku di qada civakî de têkoşînê ferz dike ye. Civîna CPT heye ku piştî hevdîtinên piştî greva birçîbûnê pêk hat, bi hezaran parêzer îmze avêtin, raya giştî li dijî vê rewşê dengê xwe bilind kir, baroyan jî li dijî vê rewşa nehiqûqî dengê xwe bilind kirin. Helwesta Birêz Ocalan û paradîgmaya ku afirandiye li Rojava tê dîtin. Modela Rojava ji bo cîhanê modeleke girîng e. Ev jî bû sedem ku birêz Ocalan zêdetir were naskirin û hembêzkirin. Fikra modernîteya demokratîk a ku li dijî modernîteya kapîtalîst afirand niha bi pirtûkên wî li gelek welatan belav bûye. Enternasyonal li gelek deverên cîhanê doza birêz Ocalan dikin. Têkoşîna navneteweyî ya li dijî êrişên navneteweyî bandorek girîng li rakirina tecrîdê dike.

 

* Em dikarin bibêjin ku Rêberê PKK'ê di demekê de gerdûnî bûye. Hûn ê li ser raman û ramanên wî yên ku ew gerdûnî kirine çi bêjin?

 

Felsefeya birêz Ocalan ne di wê xalê de ye ku her kes bikaribe red bike. Modela mirovatiyê ya di pergala kapîtalîst de xeniqîne heye. Jiyana ne-civakî mirovan dixe nav depresyon û bêçaretiyê. Paradîgmaya Birêz Ocalan a li ser azadiya jinê, piralî û ekolojiyê hatiye avakirin, hem ji aliyê ekolojîst, hem ji aliyê hemû jinên ku xebatên femînîst dimeşînin û hem jî ji aliyê her kesên ku dixwazin demokrasî berbelav bibe dikare were qebûlkirin. Dema ku ev fikir bikeve jiyanê, wê hemû gel bêhna xwe bigire. Ger li Rojava ev qas êrîş nebûna, dikaribû li nuqteyeke pir cuda bûya. Tevî hemû êrîşan jî li Rojava jiyaneke pir baş tê avakirin.

 

* Girîngiya Abdullah Ocalan ji bo jinan çi ye?

 

Tecrîda li ser jinê kevntir e. Ev 5 hezar sal in tê xwestin jinan bitirsînin. Piştî wê di nava jinan de têkoşînek pêş dikeve. Bandora herî girîng a li ser vê têkoşînê paradîgmaya birêz Ocalan bû. Pêşxistina Yekîneya Jineolojiyê li ser pêşniyara Birêz Ocalan bû û jinên kurd ji bo pêşxistina wê dest bi xebatên xwe kirin û kovara xwe ava kirin. Ne tenê bi mezinbûna kovarê, bi tevlîbûna jinan a di nava siyaset û jiyana sivîl de, tevlîbûna wan di organên îdarî, hevserokatiya şaredariyan, komeleyên jinan de hatin vekirin. Rêxistinbûna jinan pêş ket. Lê belê li hemberî Birêz Ocalan tecrîdeke civakî heye. Êrişeke topyekûn heye.

 

Ji aliyekî ve hewl didin birêz Ocalan û li aliyê din jî Gelê Kurd tasfiye bikin. Ji bo vê serî li şaredariyan dan û komeleyên jinan girtin. Me dît ku çalakgerên di qada Jineolojiyê de dixebitin hatin binçavkirin. Kuştina heval Nagîhan rastî êrişa li ser fikra jineolojiyê ya birêz Ocalan hatiye. Hewl dide zanisteke ku bandorê li hemû cîhanê li ber çavên jinan bike ava bike. Heta niha zanistên erênî bi hişê mêr dihatin afirandin. Jin bi dûrketina ji zêhniyeta zilam armanc dikin ku zanista jinê ava bikin. Têkoşîna jinên kurd li cîhanê bûye gerdûnî. Ev hemû jî li gorî fikra birêz Ocalan pêk hatin. Serketina têkoşîna jinê tê wateya hilweşandina vê sîstemê û hatina demokrasî û wekheviyê. Îro jî komploya navneteweyî ya bi pîvanên qirkirina jinan û qetilkirina jinan didome. Têkoşîna jinan û Gelê Kurd didome, lê têkoşîneke mezintir pêwîst e.

 

* Rêveberê PKK'ê di nirxandinên xwe de gelek caran diyar kir ku komplo ji aliyê hêzên Gladio ve hatiye kirin. Rola hêzên Gladio di tecrîdkirina Îmraliyê de çi ye?

 

Di revandina birêz Ocalan de hêzên gladio cih girtin. Ev pêvajoyek bû ku dema birêz Ocalan bû serokê Tevgera Azadiya Kurd dest pê kir. Ji wê demê heta niha birêz Ocalan bûye hedef. Gladio ji ber projeyên xwe yên cîhanê ket dewrê û bi zêdekirina dewletên din ew mezin kirin. Dema ku birêz Ocalan di zindanê de ye dibêje ku "Ez girtiyê gladyonê me”. Îmralî bi pergaleke di bin pêşengiya hêzên navneteweyî de tê birêvebirin. Sîstema îşkenceyê ku bi rizamendiya wan diçe.

 

* Di encama însiyatîfa parêzerên navneteweyî û saziyên sivîl de, CPT serdana Îmraliyê kir. Dema ku CPT’yê li serdanên Îmraliyê û raporên ku heta roja îro weşandiye, mêze dikin, em dibînin ku li şûna pêşîgirtina li tecrîda Îmraliyê, ti bandorek nekiriye, berovajî vê yekê Tirkiyeyê ev tecrîd kûrtir kiriye. Abdullah Ocalan diyar kir ku erka cerdevaniyê daye Tirkiyeyê û bal kişand ser hêzên gladio. Ji ber vê yekê, rola CPT di vê komploya ku berdewam dike de çi ye?

 

CPT organeke Konseya Ewropayê ye. Ew di rewşekê de ye ku pêşî li îşkenceyê bigire. Lê CPT heta niha erka xwe ya sereke bi cih neaniye. CPT'yê di serdana dawî de ya ku diviyabû dereng bikira kir. Diviyabû berê wî ev hevdîtin bikira. Her pêşketina li Girava Îmraliyê ji bo me di rewşeke erênî de ye. Ji 25'ê adara 2021'ê û vir ve tu agahî ji Birêz Ocalan û muwekîlên me yên li Girava Îmraliyê nayên. Di peywendiya telefonê ya dawî ya bi birêz Ocalan re jî diyar kir ku tişta hatiye kirin ne hiqûqî ye û piştî ku hêrs bûye telefon qut kirine. Ji ber vê yekê fikarek cidî heye. Ne têlefonek malbatê û ne jî têlefonek heye ku wî bi cîhana derve ve girê bide.

 

Ji bo wî neyîniyeke cidî ye ku CPT ev qas dereng bimîne. Çûna CPT ne bes e. Ya sereke ew e ku nêrîna parêzer û malbatê were dayîn, kanalên ragihandinê vekin. CPT dê di encama vê serdanê de raporekê biweşîne, lê dibe ku salek jî bidome. Ji ber ku hevpeyvîna ku di gulana 2019'an de hat kirin 15 meh şûnda hat weşandin. Kengî Tirkiye erê bike dê biweşîne. CPT’ê di sala 2019’an de da xuyakirin ku divê qanûnên înfazê bên guhertin, parêzer û hevdîtinên malbatê bên kirin û ji ber sedemên siyasî cezayên dîsîplînê hatin dayîn. Ji wê demê ve rewş xerabtir bûye. Tirkiye li gorî pêşniyaran tevnagere, lewma tenê weşandina raporê û bidawîkirina pêvajoyê dê ji bilî destûra berdewamkirina tecrîdê ne tiştekî din be. Pêdivî ye ku ew mekanîzmayên bi bandor saz bikin.