MERKEZÊ XEBERAN - Dinya de vera sucê îstîsmaro zayendî metodê ‘xesênayîşî kîmyayî' hîn welatan de bi amancê cezaya hepisxaneyî bêro fînayîş yeno xebotnayîş û hîn welatan zî sey metodê ceza yeno xebitnayîş. Avustralya û Zelandaya Newe de vejîya meydan ke sucdarê ke nê caardişî kerdê reyna eynî sucî kerdê.

 

Vera îstîsmarê domanan welatan de metodê cîya yenê xebitnayîş. Tirkîya de zî demê peyîn de yeno munaqeşekerdiş û hîn welatan de zî sey mudaxaleyê cerahî yeno xebitnayîş. Arjantîn, Avustralya, Çek Cumhuriyetî, Danîmarka, Estonya, Hîndîstan, Moldova, Zelandaya Newe, Polonya, Başûrê Koreyî, Ispanya, Swîsre, Rûsya û Îsraîl de zî seba kêmkerdişê cezayê hepisxaneyî yeno xebitnayîş.

 

Welatê ke xesênayîşê kîmyayî yenê xebitnayîş wina yê:

 

Arjantîn

 

Selahîyetdarê eyaletê Mendoza yê Arjantînî adara 2010 de seba kêmkerdişê cezayê hepisxaneyî ame destpêkerdiş.

 

Avustralya

 

Avustralya de zî metodê xesênayîşê kîmyayî 2010 de dest pêkerd û camêrdêke gumanbarê îstîsmaro zayendî de ame kerdiş. La camêrd reyna hêrişê zayendî kerd.

 

Îngîlîstan

 

Zanisto bi nameyê Alan Turîng seba tercîhê ey zayendî 1952 de seba hepisxane de nêko ra, metodê xesênayîşê kîmyayî ci rê ame ferzkerdiş. Heto bîn ra camêrdêke 60 serre hewl da cinîyêke qetil bikero û seba na rewşe cezaya ey xesênayîşê kîmyayî bi.

 

Elmanya

 

Elmanya de 1960 de doktoran sey dermankerdişî xebitnayne.

 

Portekîz

 

Portekîz de zî 2008 de hîrê hepisxaneyan de bernameyê mudaxaleyê ceribnayîşî ame kerdiş.

 

Polonya

 

Polonya de zî no metod 25ê êlule 2009 de pêşkêşê parlamento ame kerdiş û 9ê Hezîrana 2010 de kewt merîyet. 

 

Moldova

 

Vera îstîsmarê zayendî metodê xesênayîşê kîmyayî Moldova zî yeno kerdiş. 6ê Adara 2012an de proje ame pêşniyarkerdiş û 2012an de kewt merîyet.

 

Estonya

 

Estonya de zî 5ê Hezîrana 2012an de qanûnêke destûr dayne xesênayîşê kîmyayî vera sûcdarê îstîsmaro zayendî ame vetiş.

 

Makedonya

 

Makedonya de 2013an de seba hemverê sucdarê îstîsmaro zayendî bêro kerdiş prosedurêke ame kerdiş.

 

Hîndîstan

 

Hîndîstan de zî vera sucdarê îstîsmaro zayendî projeyêke ame amadekerdiş. Selahîyetdarê hukmatî proje amade kerdî û vurnayîşê ke ameyê pêşniyarkerdiş verê çiman ra derbaz kenê.

 

Endonezya

 

Serekkomarê Endonezyayî Joko Wîdodo 2016an de vera îstîsmaro zayendî qanûnê xesênayîşê kîmyayî ard.

 

Israîl

 

Israîl de zî seba vernî sûcê îstîsmaro zayendî bêro girewtiş xesênayîşê kîmyayî Gulanê 2009 de ard.

 

Zelandaya Nû

 

Zelandaya Newe de seba xesênayîşê kîmyayî dermanê Antîlîbîdînal binê nameyê sîproteron asetati Androcur de yenê rotiş.

 

Rûsya

 

2011an de projeyêke seba caardişê xesênayîşê kîmyayî ame tesdîqkerdiş.

 

Başûrê Koreyî

 

Xesênayîşê kîmyayî Temmuzê 2011 ra heta nika yeno kerdiş.

 

DYA

 

8 eyaletê DYAyî vera kesê sûcê îstîsmaro zayendî kerdê xesênayîşî kîmyayî yenê kerdiş. Kalîforniya, Florîda, Georgîa, Louîsîana, Montana, Oregon, Teksas û Wîsconsîn de zî xesênayîşê kîmyayî yeno kerdiş.