Pelşîn Çetînkaya

 

AMED - Cinîyê ke bale antî serê muhîmîya ziwanê dadî vatî: "Merdim bi ziwanê xo est o, ma nêeşkenê qala bîyayîşê komelêk ke nêeşkeno bi ziwanê xo qisey bikero bikerê. Ziwan bîyayîş o û ganî wayîrê bîyayîşê ci bêro vejîyayîş." 

 

Goreyê dayeye Neteweyê Yewbîyaye (NY) dinya de 7 hezar ziwanî yene qiseykerdiş û se ra 40ê nê ziwanan zî vînîbîyayîşî reyde rî bi rî yê. Nê semedî ra Rêxistina Kultur, Zanyarî û Perwerdeyî yê Neteweyê Yewbîyaye (UNESCO), 21ê Sibata 1999î sey Roja Ziwanê Dayîke ya Dinya îlan kerd. Na roje bi çalakîyê cîya cîyayan Kurdistan de yena pêşwazîkerdiş. 

 

Derheqê roje de mamosteya Akademîya Ma Musicî Evîn Tiryakîye, kaybaza Tîyatroyê Bajêrî ya Amedî Nurşen Adiguzele, mamosteya muzîkî ya Merkezê Kulturî ya Dicle Firatî Mîzgîn Yildirime ajansê ma JINNEWSî rê qisey kerd. 

 

'Eleqeya keyeyan muhîm o' 

 

Evîne da zanayîş ke bi serran o mekteban de Tirkî perwerdeyî yeno dayîş û wina vat: “Coka ra wazenê ke êdî tutî bi ziwanê perwerdeyî bivînê. La nika zî ziwanê kurdî yeno qedexekerdiş û perwerdeyîyê bi kurdî yeno astengkerdiş. Nêverdenê ke bi ziwanê xo kulturê xo bimusê. Nê semedî ra ma xîret kenê ke tutî bi ziwanê xo deyîran bivajê û xo îfade bikerê.” 

 

Mamoste Evîn Tîryakîye dîyar kerd ke bi coşêke pîl tutan perwerde kena û wina qiseykerdişê xo dewam kerd: "Amed de çend dezgehê ke bi kurdî perwerdeyê muzîkî danê tutan est ê. Tutî tîya de keman, pîyano û enstrumanê bînan bi coşêk pîl musenê. Keye zî eleqeyêke gird nîşan dano. Keyeyî bi zanayîş tutanê xo anê. Keyeyî wazenê bi ziwanê dadî perwerdeyê muzîkî tutî bivînê. Bi serran o hemverê ziwanî de polîtîkaya asîmîlasyonî est a. Bi taybetî zî 40 serrî yo hîna giran na polîtîka yena rayîr ra berdiş.” 

 

Vera astengî û qedexeyan de têkoşîn 

 

Nurşen Adiguzele zî ard ziwan ke tena pîrozkerdişê Roja Ziwanê Dayîke ya 21ê Sibate nê, na roje seba ciwîyabîyayîşê ziwanan a û roja têkoşînî ya. Nurşene wina qiseykerdişê xo dewam kerd: “Ziwanê dadî seba merdiman muhîm o. Kênayêk mi ya 2 serrî est a. Ez aye reyde kurdî qisey kena. Kesê ke ma vînenê ma kurdî qisey kenê zaf kêfweş benê û kêmanîyê xo anê ziwan. Eke merdim ziwanê dadî cuya xo de qisey nêkero demêk ra dima kêmanîyanê xo vîneno.” 

 

Nurşene dîyar kerd ke tîyatroyê bi kurdî û konsere bi kurdî her tim yenê astengkerdiş û qedexekerdiş û wina vat: “Vera her tewirê astengî û qedexeyan de ma reyna zî xebatê xo dewam kenê. Ma do her tewir xebatê ziwanî rayîr ra berê. Komel bi ziwanê xo est o. Eke no komel bi ziwanê xo qisey nêkero ma nêeşkenê qala bîyayîşî bikerê. Serre de ma qîmet bidê ziwanê xo. Sey vatişê Cigerxwînî 'Şima nêbî yew, Şima do şêrê yew bi yew' ez vatişê xo peynî kena.” 

 

‘Merdim bi ziwanê xo est o' 

 

Mîzgîn Yildirime qiseykerdişê xo de bale ant serê muhîmîya ziwanê dadîye û wina vat: “Merdim bi ziwanê xo est o. Wexto ke merdim wayîrê ziwanê xo bivejîyo o wext kultur, huner û tarîxê xo zî nas keno. Wexto ke merdim ziwanê xo nêzano nêeşkeno zerrî û rihî ra deyîranê xo bivajo. Wexto ke merdim ziwanê xo bizano bi deyîranê xo hîna zêde merdim eşkeno dormeyê xo de tesîr virazo. Ma bi deyîrê kurdî tutan pîl kenê û bi seyîrê kurdî hîkayeyan vanê.” 

 

Mîzînge dîyar kerd ke komele de perwerdeyî bi kurdî yeno dayîş û vat: "Ewil ma bi çend tutan dest bi karî kerd. Dima ra keye averşîyayîşê tutan dî û hîna zêde wayîrê xebate vejîya. Bi taybetî zî keye wazeno wa tutî bi kurdî bimusê. Tutî sere de fehm nêkenê. La nika gam bi gam bi kurdî qisey kenê. Perwerdeyan de ma yewbînan ra musenê.” 

 

Mîzgîne qiseykerdişê xo wina qedêna: “Ziwan bîyayîşê merdimi yo. Ez venga keyeyan kena ke wa tutanê xo bîyarî dezgehê ma. Ma pîya wayîrê kultur, huner û tarîxê xo bivejê. Ziwanê ma bîyayîşê ma yo. Wexto ke ma xo nas bikerê ma do aver bikewê.”