Nazlican Nujîn Yildiz

 

WAN - Aktîvîsta TJAye Zeynep Kayaye da zanayîş ke bi Komeqanûnî ameyo destfînayîş ke hewl bidê bi komelî reyde fikrêk cîya awan bikerê û vat ke bi qanûnan kiştox û kesê tecawuzkarê yenê paqwitiş.

 

Komîsyonê Butçe û Planî yê TBMMyî de wexto ke pêşnîyazname tewre ame munaqaşakerdiş de ame vatiş ke seba kesê ke sebebê Covîdî vera bi destur zîndanan ra ameybî vetiş, efuyêk newe bêro. Goreyê pêşnîyazname ke ameyo qebulkerdiş tepişteyê ke covîd-19 vera bi destur bî, 31ê Temmuza 2023yî ra tepîya 5 serran ra lezêr do bi şertê kontrolê edlî serbest bêrê verdayîş. Cezaya înan ya ke menda zî do binê tedbîrê serbestverdayîşê bi kontrolî de bêra înfazkerdiş. Goreyê na rewşe nizdîyê 120 hezar tepişteyî ra 70-80 hezarî do cezaya xo teber de temam bikerê. Mîyanê înan tepişteyê ke do serbest bêrê verdayîş de tepişteyê ke sucê kiştiş, birîndarkerdiş, tecawuz, îstîsmar, xapênayîş, dizdî, talankerdiş, tîryak û bêusulî kerdî zî estî. 

 

Goreyê pêşnîyaznameyê ke Komîsyonê Butçe û Planî yê TBMMyî de ameyo qebulkerdiş;

 

“* 31/7/2023 ra tepîya tepişteyê ke bi desturê Covîd-19î de yê ke serbestvejîyayîşê înan yê bi kontrolî rê 5 serre yan zî hîna kêm mendo, do êdî nêagêrê zîndanan û wextê înan yê mendaye zî bi kontrolî înfazê bikerê. 

 

*31/7/2023 ra tepîya tepişteyê ke dezgehê înfazê giran de yê û tepişteyê ke demêk tepiştişê xo înan dezgehan de derbaz kerdî, bi şertê rewşa baş, hîrê serrî ra lezêr dezgehê înfazê cezaye ya akerde bivejê. 

 

*Heto bîn de nê tepişteyî prosesê tepiştişê xo de do bi şertê tewr kêm hîrê aşman dezgehê înfazê cezaye de bimanê, do hîrê serran ra lezêr bieşkê serbestverdayîşê bi kontrolî bêrê verdayîş.”

 

Aktîvîsta Têgêrayîşê Cinîyanê Azade (TJA) Zeynep Kayaye derheqê rewşe de ajansê ma rê qisey kerd û venga cinîyan kerd ke vera nê bêedaletî de têkoşîn bikerê. 

 

‘Polîtîkaya bêcezaverdayîşî ra cesaret gênê’ 

 

Zeynebe dîyar kerd ke îqtîdarîyê AKP-MHPyî bi serran o di hîrê serran ra reyêk Komeqanûne vejeno û ganî rayaumûmî û komel baş fikirî yo û wina vat: “Qerarê ke Komeqanûnî ra ameyî vetiş kerdoxê sucê tecawuz, şîdet û kiştoxê cinîyan danê tehlîyekerdiş. Wexto ke ê tewrê komelî bibê do suc zî dewam bikero. Kerdoxî polîtîkaya bêcezaverdayîşî ra cesaret gênê."

 

Nimûneyê şikdarê desteştişê Musa Orhanî   

 

Zeynebe dewamê qiseykerdişê xo de bale ant serê  nimûneyê Musa Orhanî ke tecawuzê Îpek Ere kerd û bi sebebê merdişê aye dîyar kerd cinîyê ke vatê  Musa Orhan şikdarê tecawuzî yo, ameyî muhakemekerdiş û wina vat: “Musa Orhan dimayê tepiştişê hewteyêk de berê vernî ra kewt zere û yê peynî ra vejîya teber. No tenê seba Musa Orhanî nê seba pêro leşker, polîs û qorîcîyan derbazdar o. Ma nê nimûneyî zaf dîyî.”

 

‘Dewlete, qanûn ça de yê?’ 

 

Zeynebe ercnayîşê xo wina dewam kerd: “Ma her roje bi xeberanê sey ‘na cinî ameye qetilkerdiş, desteştiş tut/e rê ame kerdiş, desteştiş cinî rê ame kerdiş’ aya benê. Ma her roje bi nê xeberan wurzenê.  Gelo dewlete, qanûn ça de yê? Çi kenê? Çayê na babete de yê? Ça mudaxale kenê? Çîyo ke ma zanê oyo ke ganî destûrê bingehîn mudxaleyê nê bikero, la ma vînenê ke mudaxaleyê kesê ke fikrê xo vanê yenê tepiştiş.  La şikdarê ke tecawuzkerî, îstîsmarkerdoxî û kiştoxî yenê veradayîş. Bi nê wazenê ke hişmendîyê cîya komelî reyde awan bikerê. Nê reyde mesajê do tecewuzkerî bêrê veradayîş danê. Ez venga pêro cinî û komelî kena. Yê ke nê komelî avûrnê, cinî yê. Ez venga têkoşînî pêro cinîyan rê kena. Hemverê hêrişan de têkoşîn bikerê û kuçeyan de bê. Ganî ma  komel, ciwanan û merdiman bikerê wayîrê hişmendî. Ma komelî bêedaletî ra xilas bikerê.”