AMED - Aktîvîsta ekolojî Leyla Çîte, talanê xoza ya ke bi destê îqtîdarî bajaranê Kurdistan û Tirkîya de pê yena de ercna û wina vat: “Wazenê komelî xoserbîyayîşê înan ra bibirnê û koçber bikerê. Hemverê nê de ganî ma têkoşîn bikerê.”

 

Talanê xoza û şewatê darastanan ke yew parçeyêke polîtîkaya şerê taybet a, xeylêk bajaranê Kurdistanî de cuya ganeyan çin kena, eynî wextî de zî qirkerdişê kulturî amanc kena. Kurdistan û bajaranê Tirkîya de îqtîdar mudaxaleyê şewatanê daristanan nêkeno. Şewatê daristanan rayîr ver bi texrîbatê pîlî yê serê ekolojî de virazeno.

 

Endama Komeleya Ekolojî ya Amedî Leyla Çîte derheqê talanê xoza ke bi destê merdiman û îqtîdarî de pê yeno de ercnayîş kerd.

 

Bi sebebê polîtîkayê asayîşî şewatê daristanan

 

Leyla dîyar kerd ke binê nameyê polîtîkaya asayîşî de şewatê daristanan û texrîbatê xoza zêdeyêr Kurdistan de yeno vînayîş û bi fehmê dewlete ke bîyo şîrket, îqtîdar serê daran de bazirganî keno. Leyla qiseykerdişê xo wina dewam kerd: “Şewatê daristanan bi serran o seba polîtîkaya şerî pê yeno. La demê peyîn de fehmê dewlete yê şîrketî de darî yenê birnayîş û rotiş û vanê ke ma pere qezenc bikerê. Tîya de xoza topyekun vurnayê hacet. Çinkerdişê xoza bîyayîşê ganeyan tehdîd keno. Ganî no wina bêro vînayîş. Cudî, Licê, Akbelen û Dîkmece de şewatê ke vejîyayî de şar û pawitoxê cuye wayîr vejîyayî.”

 

‘Şewat bi destê serdestan yeno vetiş’

 

Leyla bale ant serê şewatê ke yenê vetiş û wina vat:  “Şewatê ke Mezopotamya û koyan de yenê vetiş, bi destê serdestan yenê vetiş. Bi zor merdiman wareyê înan ra kenê. Komelî xoserbîyayîşê înan ra birnenê û mecbûrê koçberî kenê. Têkoşînê tewr pîl cinî hemverê polîtîkayê şerê taybetî de danê. Seba ke cinî kultur, ziwan û xozaya xo pawenê. Ma zanê ke zanayîşê xozaya kulturî bi cinî dest pêkerdo. Pawitişê ziwan û kultur bi zanayîşê cinî dest pêkerdo.”

 

‘Wexto ke babete bena herêma kurdan kes veng nêkeno’

 

Leyla şewatê ke Kurdistan de yenê vetiş zî ercna û vat, na babetêka bi serran o dewam kena ya û wina vat: “Her serre ma şinê Şirnex û Licê. Aşmê dîyarkerde de dewan de çend rey şewat yeno vetiş.  Bi zanebîyayîş no şewat yeno vetiş. Dima ra mudaxale zî nîno kerdiş. No bi zanebîyayîş yeno kerdiş. Ziwanê îlegalîzekerdişî yê herêma Kurdistanî ganî peynî bibo. Akbelen de şar bi cendermeyan reyde yeno rî bi rî. Uca de tirk, kurd ferq nêkeno her kes xoza paweno. Wexto ke babete bena herêma kurdan kes veng nêkeno.”

 

Pêro ganeyî bi tesîr benê

 

Leyla peynîya qiseykerdişê xo de zî wina vat: “Nê şewatê ke vejênê, heta çinkerdişê cuye şino. Bajaranê kurdan de viraştişê bajaran, santralê hîdroelektîrîkî xora krîzê îklîmî giran keno. Êdî ma mesiman nas nêkenê. Ramitiş her ke şino zehmet beno. Şewatê Şirnex, Amedî dewam bikerê do krîz hîna zêde pîl bibo. Sewbîna no hêriş do tesîr serê weşîya pêro welatî bikero. Hemverê nê hêrişan de ganî ma têkoşînê xo pîl bikerê.”