AMED - Muzeyyen Demîr û Melîha Başkale dewa Qîzlalî ya qezaya Farqînê ya Amedî de karê titûnî kenê. Muzeyyen Demîra ke 40 serrî yo nê karî kena wina vat: "Ma her roje saete 04.00ine de şinê serê erdê titûnî û heta saete 11.00ine yan zî 12.00ine de ma uca de manenê."

 

Titûno ke tim bi keda cinî yeno berardiş, aşma tebaxe de dest bi arêdayîşê ci ame kerdiş. Cinîyê Farqînîjî gulane de dest bi ramitişê titûnî kenê û dimayê di aşman zî arêdanê û wuşk kenê. Cinîyê karkerê titûnî saete 04.00ine şefeq de dest bi arêdayîşî kenê û rojê înan xêrcê mabêne seba nan û awe, ma tim kar kenê. Sewbîna krîzê ekonomî ke roj bi roje kûr beno, tesîr serê karkerê titûnî zî keno. Cinîyê karkerê titûnî pêwa pêro zehmetîyan bi serran o nê karî kenê û xêrcê karê titûnî zî tu alternatîfê înan çin o.

 

Roja aye saete 4.00ine de dest pêkena

Muzeyyen Demîra ke dewa Holê ya Batmanî de ameya dinya, 40 serrî yo karkerê titûnî ya û dîyar kerd ke roja aye saete 04.00ine de dest pêkena. Muzeyyene bale ant serê zehmetîya karê dewe û wina vat: "Bi  40 serrî yo ma nê karê titûnî kenê. Ma her roje saete 04.00ine de şinê erdê titûnî û heta saete 11.00ine yan zî 12.00ine ma uca de manenê. Karê dewe zehmet o, êsîrî yo. Ma êsîrî vînenê."

 

Prosesê karê titûnî

 

Muzeyyene da zanayîş ke sere de titûn serê erdî ra arêdanê û yew bi yewe kenê la. Muzeyyene wina vat: "Ma şefeq ra şinê titûn arêdanê û dima ra yenê binê na versîye de nişnenê ro û ma tîya pêwa girê danê. Dima ra zî wuşk kenê. Reyan ma dimayê wuşkkerdişî reyna nerm kenê û reyna wuşk kenê."

 

'Xêrcê karê titûnî kar çin o'

 

Muzeyyene tewr peyîn wina vat: " Xizmet û xebatêke tîya çin a. Xêrcê karê titûnî karêk çin o. Heywanê ma zî çin ê ke ma wey bikerê û pê debara xo bikerê. Ma tenê bi titûnî reyde eleqedar benê."

 

'Kedêke 30 serrî'

 

Melîha Başkale ya 70 serrî zî sey Muzeyyene karkera titûnî ya. Melîhaya ke dewa Dêrikê Muqûrî de ameya dinya, 13 serrî de ameya zewicnayîş. Melîhaya da zanayîş ke dimayê zewacî ameya dewa Qizlalî. Melîhaye dîyar kerd ke cuya aye tim bi meşgulkerdişê kar û barê dewe reyde derbaz bîya û bi 30 serrî yo karê titûnî kena. Melîhaye wina vat: "Ma verê şitil arêdayîne, awa çinbî, ma awe kerdêne tenekeyê rûn û ma dayîne serê herdi milê xo û ma şitil awe dayîne. Ma erd cit kerdêne. Dima ra ma dest bi karê titûnî kerd. Ewilî ma titûn awe danê û pîl beno. Dima ra ma anê şirîtan de girê danê û wedarnenê. Pel û pel kenê destike. Ma verê berdêne fabrîkaya Vehbî Koç ê 'tekelî', panc qirûş pere nêdayîne ma. Verê çimanê ma de keda destê karkeran veşnenê. Dima ra ma dest bi arêdayîşê peme û genim kerd. Ma xeylêk zehmetî ant."

 

Pêwa zehmetîyê karî teda û zulmê dewlete

 

Melîhaye bale ant serê teda û zulmê dewlete û dîyar kerd ke pêwa zehmetîyê kar û bar zî leşkeran eşt serê keyeyê înan û adir fîna dewa înan. Melîha wina vat: "Dekewtêne mîyanê keyeyan û cigêrayîş kerdêne û dima ra zî keyeyan veşnayîne. Camêrdanê dewa ma kom kerdêne, berdêne mektebê dewe û uca de bi copan înan derb kerdêne. Ma xeylêk zehmetîya dewleta tirke û karî dî."

 

Krîzê ekonomî tesîr serê karê înan de zî keno

 

Melîha wina bale ant serê krîzê ekonomî û vat: "Kîloyêk titûn 50 TL yo, firingî bîya 25 TL, kartol bîya 20 TL. Mîyanê şarî de xela esta. Ma mecbûr ê nê karê titûnî bikerê. Ma bi keda destê xo bi zorî debara xo û tutanê xo kenê."