ÎZMÎR - CFWIJî Damla Turan bale ant serê Roja Rojnamegerê Xebetênê û vat: “Ma do seba Tirkîya biba welatêk demokrat, azad û rêz zî çapemenîye rê bigîro, xebatê xo dewam bikerê.”

 

10ê Çeleyê Roja Rojnamegerê ke Şuxulênê xeylêk sazgeh û dezgehê rojnamegeran eşkerayîye danê û bale ancenê serê rewşa rojnamegeran. Rojnamegerê ke Tirkîya û Kurdistan de şuxulênê bi xususî teda, tehdîd, tepiştiş, sansur, astengkerdiş, bêkarîye reyde rî bi rî manenê. Rewşêka winasî de 10ê çeleyî pêşwazî kenê. Wareyê neqlkerdişî de tewr zêde kar û barê rojnamegeranê cinîyan giran beno. Hem şert û mercê xebate û hem zî nêzdîbîyayîşê zîhnîyetê serdestî yê camêrdan tewr zêde bi probleman reyde rî bi rî manenê.

 

Bi minasebetê Roja Rojnamegerê Şuxulênê, Rojnamegerîye de Koalîsyonê Cinîyan  (CFWIJ) Damla Tarhan bale ant serê rewşa rojnamegerê cinî.

 

'Bi şîdetî reyde rî bi rî mendî’

 

Damla, dîyar kerd ke serra 2022ine de serhildanê Îranî û şerê Ukranyayî de tewr zêde rojnamegerê cinî bi şîdetî reyde rî bi rî mendî û vat: "150 ra cor serebûtê şîdetî ameyî tespîtkerdiş. Dest dayî serê malzemeyê rojnamegeran û nêverdayî rojnamegerî bikewê wareyê çalakî û şerî. Ameyî destbendkerdiş û tepiştiş. Serra 2022ine de 30 rojnamegerê cinî ameyî destbendkerdiş û goreyê serra 2021î de sera 27 destbendkerdişî zêde bî. Tirkîya zî şîdetê hemverê rojnamegeranê cinîyan de rêza yewin de ca girewt û derheqê 50 rojnamegeran de dewa ameye akerdiş.”

 

'Rojnamegeranê cinî yenê tehdîdkerdiş’

 

Damla, dîyar kerd ke bi taybetî rojnamegerê cinî serê medyaya dijîtale de zî tacîzî reyde rî bi rî manenê û wina vat: "Rojnamegerê ke parekerdişan kenê bi heqaretan reyde rî bi rî manenê. Hêrişê cil û belg û rojnamegerê ke tutê înan estê, yenê kerdiş. Bi remnayîşê tutan cinî yenê tehdîdkerdiş, tehdîdê tecawuzî înan rê yeno kerdiş. No hêrişê serê medyaya dîjîtale de merdim nêeşkeno qeyd bikero, seba ke xeylêk zêde yo.”

 

Ma cinîyan ra talîmat nêgênî'

 

Damlaye qiseykerdişê xo de bale ant wezîfedarkerdişê rojnamegeranê cinîyan ser û vat: "Merkezê xeberan de tewr zêde wina xeberanê nerman danî cinîyan û xeberanê sey sporî danê camêrdan û vanê ke cinî 'Fehm nêkenî'. Wexto ke seba xeberan vejîyanê raşteyan zî camêr rayîr nêdano cinî û cinîyan dehf kenî. Nêverdêne ke cinî bi asanî dîmenan bianca. Sewbîna wexto ke cinî yena mergeleya rayîrberî aye wext probleman vejenê raşte û camêrd vano ke 'Ma cinîyan ra talîmat nêgênî'. Çimeyê xeberan eke camêrd bibo o wext reyna rojnamegera cinî bi ters nizdî bena û timî tersê destdergîye de ya "

 

'Ganî rojnamegerê cinî bibî yew'

 

Damlaye qiseykerdişê xo de qala têkoşînê rojnamegeranê cinîyan kerd û vat: "Ganî sere de cinî xo rêxistin bikera. Sewbîna hetê îhlalkerdişê heqanê rojnamegeran yê dayîşê eşkerayîyan yê Rêxistinê Sivîlî yê Komelî xeylê muhîm î. Eke vera cinîye de destdergîye bêra kerdiş û raştê kutişî bêra cinî xo asayîş de hîs nêkena. Eke Rêxistinê Sivîlî yê Komelî merkezê xeberan reyde bêrî têkişt do seba rojnamegeranê cinîyan kar hîna asan bibo. Tîya de nizdîbîyayîşê Rêxistinê Sivîlî yê Komelî muhîm o.”

 

Nizdîbîyayîşê hemverê rojnamegeranê cinîyan yê kurdî

 

Damlaye da zanayîş ke wendoxî nêzanê ke rojnamegerî wextê viraştişê xebere de çîyanê senîyan reyde rî bi rî manenî û qiseykerdişê xo wina dewam kerde: "Ganî na babete de resnayîşê muxalîfî hîna zêde babetanê winasîyan reyde eleqedar bibo. Ganî meslektaşê yewbînan wayîrê yewbînan bivejî. Hemverê rojnamegeranê cinîyan yê kurdî de şîdetê dewlete zêde yo û xeylê rojnamegerê cinî ameyî tepiştiş. Çimkî hemverê tepiştişê rojnamegeranê cinîyan yê kurdan de vengê ma zêde nêvejîya. Sere de reaksîyonî ameyî mojnayîş la dima ra ameyî vîrîkerdiş. Nika dewayê ke derheqê înan de ameyî akerdiş çi sewîye de yî dîyar nîyî. Ganî dewayî bêrî taqîpkerdiş û nêrî vîrîkerdiş."

 

'Rêxistinê meslektaşî ganî pîya têkoşîn bikerî '

 

Damlaye da zanayîş ke ganî rojnamegerî kom bibî û qiseykerdişê xo wina peynî kerde: "Her kes çîyêk keno la seba ke ma nînê têkişt xeylê çîyî kêm manenî. Ganî heme rêxistinê ma meslekî pîya têkoşîn bikerî. Xebatê dezgehan yê mîyanneteweyî estî, la wexto ke ma yenê Tirkîya ma tena yenê verdayîş. Eke çîyêke bêrî kerdiş de netîce çinî bo, ma do seba ke Tirkîya rêz bigêra têkoşîn bikerî û xoverdayîşê xo dewam bikerî. Rojnamegerî suc nîyo.”