AMED - Esnafê bazarî ke netîceyê krîzî xorî hîs kenê nêeşkenê çîyêk biroşê. Bi qezencê kêmî nêeşkenê deynê awe, deynê cereyanî bidê û nêeşkenê nan bigêrê.

 

Baro ke butçeye şerî rê yeno cîyakerdiş milê şarî ser de yeno barkerdiş. 

 

Feqîrî her ke şina zêde bena û tewr zêde cinî tesîr benê. Netîceyê polîtîkayê îqtîdarî de cinîyî her şino feqîr benê û tesîrê ci mutbaxan de yeno dîyîş. Hemverê enflasyonê serrane yê sera 137,55î yê Koma Cigrayîşê Enflasyonî (ENAG) meaşo tewr tay bî 8 hezar û 506 TL. Qezaya Baglarî ya Amedî de cinîyê esnafî derheqê krîzê ekonomîye de ercanayîşanê xo ardî ziwan ser.

 

Cinîyê ke bazar de kelepulan roşenê dîyar kerdî ke krîzê ekonomî şarê feqîrî hîna zêde feqîr kerdo û xo rê dezgehanê şenikan akenê û hewl danê ke îdareyê xo bikerê.

 

‘Hetê şanî de çîyê helisnayeyan gênê’

 

Halîme Demîra ke berardişê dewe û nebatanê wuşkan roşena dîyar kerd ke cinî yenê bazar la nêeşkenê yew kilo çîyêk bigîrê û wina vat: “Şar feqîr o. Herkes cayêk ra paştî gêno. Xeylê kesî nêeşkenê îdareyê xo bikerê. Sewze ra bigêrêne heta fêkîyan her çî vaye yo. Ez zî nêeşkena çîyêk bigêra. Seba ke ez bazar de ya, ez vînena ke cinî hetê şanî de yenê bazar û çîyanê helisnayeyan gênê. La êdî nêeşkenê înan zî bigêrî. Cuye zaf zehmet bîya. 4 aşmî yo çaqeyê mi dejeno. Ez nêeşkena randevu bigêra. Ez nêeşkena derman bigêra. Çimkî pere lazim o. Heqê rayîrî vaye yo. Her çî vaye yo.”

 

‘Cereyan, aw û germbîyayîş çinî yo’

 

Halîmeye wina dewam kerd: “Baglar de cuya şarî zehmetin a. Kesêk nêeşkeno tutanê xo rê çîyêk bigêro. Îmkanê înan çinî yo. Baglar rewşêka xirab de yo. Ne cereyan, ne aw esto û nêeşkenê tu çîyêk bigêrê. Kesêk rewşa înan nêzano. Ez nê çîyî rê vana zilm. Serê sibayî ra nata kesê ke heta 100 TL rotiş nêkerdî estê. Heta şewe 100 TL qezencê mi nêbeno. Nanêk bîya 8 TL.”

 

‘Heqê Kurdan nêdanê’ 

 

Halîmeye tewr peynî bale ant krîzî ser û vat: “Wa êdî kriz biqedîyo. Ma wazenê ke aştî pê bêra. Wa şer û cîyayeyî bibî yew. Wa nêbî dişmen. Cîyakerî kenî. Neheqî bi Kurdan kenî. Heqanê îna nêdanî.”

 

‘Sey verê cû çî nîno rotiş’

 

Cinîya bi nameyê Sultan Akdamara ke qezaya Wêranşarî ya Rihaye ra ameya Amed îsotê huşkkerdeyan roşena û bi rotişê îsotî îdareyê xo kena. Sultane da zanayîş ke sey verê cû çî nîno rotiş û wina dewam kerd: “100 TL bikewo deste ma, ma do pê 100 TL yî se bigêrî acaba. Ma pê firingîyan bigêrî, îsot, balîcan ya zî kartolan bigêrî. Tu çîyêk nîno girewtiş. Şar feqîr o. Amed de dewlemendî zî zêde yî. La feqîrî zî esto. serran verêne kilo bi 40 TL roşîyayêne. Emserr 100 TL bîyo. Çimkî vayeya gubre û her çîyî zêde bîya. Tonê gubreyî bîyo 50 hezar TL. Ez mecburî nê gureyî kena. Ma nêeşkenê hema şîyayîşanê xo bigêrî. Şîyayîşê ma hîna zêde yî ameyîşî ra. Vaye vera ma nêeşkenê nan bigêrî. Nan nîya 8 TL. Tasê şorbeyî bîyo 20 TL, çay 2 TL. Seba cayê xo zî ma 50 TL danî.”