Melek Avci

 

ANQARA - Nuştoxa Kurd Ava Homaye wina vat: “Ganî dinya bivîno ke kurdî babeta azadîye de xo çend aver berdî û ma tena qurban nîyî. Hêzêk ma yê gird esto. Ma înan cinîyê Vakur û Rojawanî ra musenê çimkî ê ‘Xoverdayîş cuye yo’ sembolîze kenî û cuyenî.”

 

Badê qetilkerdişê cinîya kurde Jîna Emînî ke 16ê êlule de Tehran de hetê 'polîsanê exlaqî' yê Îranî ra amebî qetilkerdene Rojhelatê Kurdistan û Îranî de serewedaritiş dest pêkerdbi. Çalakîyanê Rojhelatê Kurdistan û Îranî yê bi şîarê 'jin, jiyan, azadî' dest pêkerdbî 4 aşman xo pey de verdayî. Nuştoxa Kurd û rojnamegera Îranî Ava Homaye dîyar kerd ke têkoşînê cinîyanê kurd ke tarîx de hemverê şîdetî de dayî, vilayê dinya beno û yeno eşnawitiş. Kitabê aye yê Daughters of Smoke and Fire ke xelat girewto, hêzê têkoşînî yê cinîyanê kurdan yê Îranî ke derbaz beno keno babete. Avaye derheqê cinîyanê kurdan de nuşte. Avaye xoverdayîşê Îranî, kitabê xo û mesajê seba dinyaye ercnaye.

 

Avaye da zanayîş ke badê qetilkerdişê Jînaye bawerîyê cîya yê Îranî hemverê rejîmî de bîyî yew û wina vat: “Badê Jînaye bajarê Rojawan û Bakurî zî vatî ‘Jin jiyan azadî’. Dima ra heme komel mîyan de bî vila. Ma nika vînenê ke felsefeya ‘Jin jiyan azadî’ bîya zerrîya xoverdayîşî yê hemverê hukmatê Îranî.”

 

Têkoşînê cinîyanê kurdan

 

Avaye ard ziwan ke Îran de heme cinîyî planê peynî de yî û nîno qebulkerdiş û vat: “Cinîyê kurd û cinîyê bînî hîna zêde nêseyyewbînanîye vînenê. Cinîyê kurdî Îran de heme problemanê cinîyan cuyenî. Hukmatê Îranî dişmenê cinîyan o. Qanûnî tu heqêk nêdanê cinîyan, heqê gêrayîş, heqê kar, heqê welayetê domanan, mîrasî nêdanî cinîyan. No dişmenîya hemverê cinîyan mojneno. Coka ra zî nêseyyewbînanîya cînsîyetî ya ke bi destê dewlete yena kerdiş a. Cinîyê kurdî nê çîyî ancenê xo ra. La têkoşînêk bîn yê cinîyê kurdan esto. Nê eynî wextî de kurd î.”

 

‘Cinîyê Îranî hemverê nêseyyewbînanîye de têkoşîn kenî’

 

Avaye dîyar kerd ke Îran de femînîstê xurtî estî û 1910î ra heta nika seba seyyewbînanîya cînsîyetî têkoşîn danî û dewamê qiseykerdişê xo de wina vat: “Her tim raşteyê têkoşînî de bî. La demêk derg cinîyî ferqê rewşa xirab ya bawerî û nasnameyî de nêbî. Eke femînîstê Îranî bibî yew û eynî fikrî bipawî do xoverdayîşê cinîyanê kurd û yê farsî bibî yew. Ez eşkena vaja ke serranê peyênan de femînîstê Îranî her ke şino hîna zêde yenê têkişt. La reyna zî rewşa cinîyanê kurdan baş nêzanî. Di sebebê nê çîyî estî. Ya yewine no yo ke propagandaya dewlete bikerêne; Kurdan rê platformo ke qisey bikerî nîno verdayîş. Temsîlkarê baş çinî yî û nêeşkenê dîyalogî ronî. Her çend ke femînîstê Îranî biwazî kurdan bişinasnî zî nêeşkenê xo biresnî dinyaya kurdan. No problemêk muhîm o. Îran vano qey kurdan şinasneno. La nêzano ke ma kurdan nêşinasneno. Derheqê kurdan de çîyê klîşeyan zano.”

 

Umud esto

 

Avaye da zanayîş ke vera zextanê rejîmî reyna zî umud esto û wina dewam kerd: “Nîyetê cinîyan çin o ke gamêk tepîya bierzî. Zanê ke çîyêk baş yê cuya ke tede yî çinî yo. Cinî zanê ke eke fek têkoşînî ra vera bidî cuyêka weş yê înan çinî ya. Xoverdayîş danî çimkî zanê ke umud esto. Do fek têkoşînê xo ra vera nêdî. Nêwazenê çîyê ke heta nika cuyayî reyna bicuyî.”

 

Têkoşînê nasname tesîr bi kitabanê aye ser de kerd 

 

Avaye vat ke rihê xoverdayîşî û çîyê ke cinîyê kurdî cuyayî kitabanê xo de nuşta û nê çîyan ard ziwan: “Mi hîkayeyê cinîyan nuşte. Babeta romananê mi Îran biba zî ez derheqê kurdanê Tirkîya, Iraq û Sûrîyeye de nusena. Xoverdayîşê Rojawan û Tirkîya seba mi beno îlham. Coka ra mi heme parçeyan girewt dest. Mi kitabe xo yê diyîne  Daughters of Smoke and Fire (Kênayê adir û duyî) Kanada de nuşt. Ez 24 serrîya xo de Îran ra vejîyaya. Serra 2010î de wexto ke mamostayê kurd Ferzad Kemangker ame daliqnayîş mi dest bi romanê xo kerd. Nuştişê romanî 10 serrê mi girewt.”

 

‘Mi hewl da pirdêke awan bikera’

 

Avaye dewamê qiseykerdişê xo de bale ante zor û zehmetîyê prosesî ser û wina vat: “Ez Îran ra vejîyaya la mi xo hemverê şarî de berpirsîyar dî. Mi nê cayî de bi asayîş hîkayeyanê înan nuşte. Dima ra mi kitab dîyarîyê cinîyanê kurdan kerd. Ez rewşa zorî ya cinîyanê kurdan baş zana. Umud kena ke cinîyê kurdî wexto ke romana mi biwanî xo tede bivînî û hîs bikerî.”

 

‘Mi seba dinyaye resimê cinîya kurde xêz kerd’ 

 

Avaye tewr peynî wina vat: “Mi waşt ke ez bimojna dinya ke cinîyê kurdî xeylê xurt î. Mi waşt ke ez qala cinîyan û Rojawanî bikera. Mi waşt ke bimojna no tena hemverê DAIŞî de nê hemverê sîstemo serdest yê camêrdî de têkoşîn dîyeno. Ganî dinya bivîna ke kurdî babeta azadîye de xo çend aver berdî û ma tena qurban nîyî. Hêzêk ma yê gird esto. Ma înan cinîyê Vakur û Rojawanî ra musenê çimkî ê ‘Xoverdayîş cuye yo’ sembolîze kenî û cuyenî. Ez xeyl sere berz a. Ez bi Kurdbîyayîşê xo sere berz a.”