Medya Uren

 

MÊRDÎN - Sureya Yilmaz yew zerrîwaşteya aştîye ya û 20 serrî yo mîyanê Dayîkê Aştîye de ca gêna wina vat: "Na cuye de ma çîyêk aştîye ra rûmetîn nêdî. Pêwa ke pêro tehdîd û dişminî ma rê yeno kerdene, hemverê şerî ma vat, aştî. No têkoşînê ma seke her rey dewam de yo. Ez cinî ya. Kurd a û dayîk a. Semedê nê nasnameyê xo ez tim zî têkoşînê xo bidî dewamkerdene."

 

Dayîkê kurdî ke nameyê aştîye dayî xo, hemverê zulm, bindestî û asîmîlasyonî xo ver dayî. Vanê ma estê, ziwanê ma, kulturê ma esto. Nê tutê ke şim aînan dir dişminî kenê tutê ma yê, na herra ke şima bombarduman kenê ê ma ya. Seke bi hezaran dayîkan, Dayîka Aştîye Sureya Yilmaz zî bi serran o wazena hawarê xo bi xoverdayîş û xebatanê xo pîl bikera. Bi serran o pêwa hedîseyê ke cuyaya semedê aştîye kena hawar. Sureya Yilmaz cuya aye bi têkoşîn derbaz bîya, ma rê qalê têkoşîn û zehmetîyê dîyê kerd.

 

'Her tewir şîdet mi rê ame kerdene'

 

Sureya serra 1950 de dewa Bafawa (Qeyader) ê girêdayê qezaya Stewrî de dayîke ra bîya. Emrê xo yê 15 serrî de bi camêrdo ke merdimê ci ameya zewicnayîş. Sureya hema nêmusaya cuye tuta xo ya yewine ana dinya û pêroyî de bena dayîka 13 tutan. 4 tutê aye hema qij benê dinyaya xo bedilnenê. Pêwa dejê tehdîd û şîdetê mêrdeyê xo na rey dejê tutanê xo ciwîyena. Sureya wina qal kena: "Ma tutîya xo de bî veyve, dayîk, bêrîvan û citkar. Pêwa nê barê giranan her tewir şîdet mi rê ame kerdene. Bi fîzikî nêbo zî ma bi vatişan şîdet kerdêen. Binê nê şert û mercan de mi tutê xo pîl kerdî. Na rey zî mergê 4 tutan dejê pêro şîdet û zehmetîyan bi mi da xovîrrakerdiş."

 

'Ma nêeşkenê hemverê wayê û birayan çek wedarnê'

 

Sureya êdî mergê tutanê xo ra nêvena dej. Seba ke her roja ke yeno werreknayê xo bi rojê vîyarte ana. Leşkerê dewleta tirkî her roje hêriş berdêne serê dewe û Sureya wina dewam kerd: "Seke mi vat, ma citkar û feqîrê herra xo bî. semedê nasnameyê xo ma hemine zulm dî. Pîyê mi, mêrdeyê mi, yanî çi mêrdeyî keye de bî destbend kerdêne û verê çimanê ma de îşkence bi înan kerdêne. Înan sax berdêne, merde agêrayîne. Vatêne, bibê çete. Yê ma zî vatêne, ma nêeşkenê hemverê birayanê xo, wayanê xo çeke wedarnê. O rast zî no bi. Ma ma do tutê xo, birayê xo, wayê xo qetil bikerdêne? Înan nê waştêne. No vatiş tena bes bi semedê ma zî qetil bikerê."

 

'Ma bê war verdayî'

 

Sureya wina dewam kerd: "Leşkeran êdî fam kerdî ke ma xiyanet nêkenê. Semedê nê zî bi heme hêzê xo hêrişî ma kerdî. Keyeyê ma xira kerdî, pesê ma telef kerdî, erdê ma talan û wêran kerdî. Ma cuye ra qut kerdî. La ma xeylêk xoverdayox ê. Seke her rey ma kêfê înan nêard. Ma dewe re dûrfistî. Peynîya serra 1993 de ma qezaya Qoserî yê girêdayê Mêrdînî de bi ca bî. Tena cilê serê ma de ma dir bî. Hende mal û milk zî şî. Semedê ma debara xo bikerê ma muracatê pêro rayîran kerd."

 

'Hema mezelêke ey çin o'

 

Dimayê ke keye Qoser de bi ca beno, tutê înan Metîn Yilmaz ke hemverê cuye sere wedarneno serra 1994 de tewrê mîyanê refê têkoşerê azadîye beno. Dimayê tewrbîyayîşî yê 2 serran dinyaya xo bedilneno. Hema cenazeya ey nêameya vînayene. Sureya derheqê lajê xo de wina vana: "Ma zaf ant. Tutê ma bî şahidê nînan û bî mexdûr zî. Hemverê nê sey çareserî nê rayîrî weçînayî. Şehadetê ey lez ame û mi hema mezelê ey nêdîyo. Yo tewr girîng zî no yo. Her wext vana, wa mezelêke ey bibayîne, wa ci rê dua bikerdêne, mi herra ey awe bidayîne, mi a herre ko bikerdêne. Belkî dejê mi kêm bikerdêne."

 

Egîd zî tewrê refê azadîye beno

 

Na rey lajê Sureya Egîd Yilmaz (28) çiqliqê serewedaritişê xo fîneno ta. Egîd, unîversîteya Stenbolê beşê weşîye qezenç keno û ûca de dest bi wendiş keno. Gama ke ûca de waneno hema 18 serî yo. Ê prosesî de welat de serewedaritişê şarî virazêno û Egîd vera ke xebere bido keyeyî yeno Wan. Ûca de tewrê çalakîyan beno û wexto ke molotof erzeno destê ey de teqêno. Destê Egîdî tira beno û birîndar keweno destê polîsan. Dimayê ke nêweşxane de tedawîyê ey qedêno ey benê zîndanê Kandrayî. 3 serrî yeno tepiştiş û verê ke bêro muhakemekerdiş yeno veradayîş. Dimayê ke yeno veradayîş zî yeno Qoser û ûca de tewrê refê têkoşerê azadîye beno.

 

Têkoşînê 20 serrî

 

Verê şîyayîşê lajê aye û dimayê şîyayîşê înan zî bêmabêne dewlete hêrişê keyeyan înan kena. Sureya hemverê nê hêrişan nêwazena êdî bê cewab bimana û dest bi xebatan kena. Sureya bi 20 serrî yo tewrê mîyanê Meclîsê Dayîkê Aştîye bîye. Sureya wina vat: "Ez cinî ya, kurd a û dayîke ya. Semedê nê nasnameyê xo mi qerar da ez zî bi hawayêke têkoşîn dana. Werrekna mi bieşkayîne kedêke pîl bidî, na hesrete min a. Mi ra bêro semedê aştîye, azadîye û demokrasî ez o bikerî. Oyo ke ma ciwîyayê kes nêvîno. Ma dayîkê kurdî nêyê. Ma ciwîyenê la zewtan nêdanê,vera nê ma heme şaran rê aştîyêk mende wazenê."

 

Sureya serê lajê xo de na kilame vana:

 

“Ez şîya berê dersxaneyan, mi pers kerd mamoste û wendekaran ra,

 

Ka Egîdê mi ça de yo?

 

Vatî mi ra rebenê bi 7 serrî yo Egîdî to nêameyo berê dersxaneyan.

 

Mi va Egîdo lajo, meşo bê agêre.

 

Vernîya berxê mi kemîn a, peynî şer o.

 

Eskerê dewlete berxê mi gêrenê,

 

Do berxê mi birîndar berê xo rê.

 

Lo Egîdo lajo, Ez o wirzî lez bikerî,

 

Ez o dîyar û newala bifetilînî.

 

Lo Şofêro horik biremne lez meke,

 

Canê Egîdê mi nazik o meleqne,

 

Mi lez biresne nêweşxaneyê Wanî,

 

Ez o doktor û hemşîreyan ser serê lajê xo de kom bikerî.

 

Mi vat lez bikerê bikerê emelîyat.

 

Vatî mi rebenê pepûkê lingê ci estê, destê ey çin ê.

 

Metînê mi, Egîdê mi şima minetê xo mi rê nêkerd.