Sema Çaglak

 

AMED - Dewêka qezaya Farqînî ya Amedî bi ameyîşê wisarî dir arêdayîşê nebat û vaşan dest pêkerdî. Hulya Samûr ke tozmazik (tûzik) kom kena wina vana: "Ma cinî nê nebatan seke çimeyê şîfa vînenê. Coka tewr zêde ma tewirê nebatan nas kenê û ma zanê ke feydeyê înan çi rê esto."

 

Her cayê Kurdistanî ra ma her tewir nebatan ra feyde gênê. Bi taybetî bi ameyîşê wisarî dir nebat û vaşê çol û koyan û mîyanê zîyanan benê zergûn û vejênê vernîya ma. Nebat û vaşê seke kenger, reng, tozmazik, pirpar, sîrik, tolik, qinbar û sewbîna bale ancenê serê xo. Nê nebatê ke seke adetî yenê vînayene, bi hezar serran o hetê dewijan ra yenê werdene û feyde înan ra yeno girewtene.

 

Yew nê nebatê ke eleqeyêk pîl vîneno tozmazik o. tozmazik, tewirêke pincaran o ke yeno werdene. No nebat her cayê awîye de benê zergûn û no nebato her cayê herême de beno zergûn û folklorê kurdan de zî ca gêno.

 

'Bale cinîyan serê nebatan de esta'

 

Dewa qezaya Farqînî ya Amedî de zî bi ameyîşê wisarî dir arêdayîşê nebat û vaşan dest pêkerdî. Hulya Samûr (38) zî yew nê cinîyan ra ya ke keyeyê xo dir bi germbîyayîşê hawayî dir ameyê seyran û hem zî a mabêne de tozmazik kom kena. Hulya vana, bi taybetî bala cinîyan serê nebatan de esta û qiseykerdişê xo wina dewam kerd: "Wexto ke hawa êdî beno germ û ver bi wisarî şino, ma zî kewenê mîyanê çol û zîyanî. Ma ewro seba seyranî amebî la mi nê tozmazikan dî û mi waşt ke kom bikerî. Bala mi xeylêk serê vaşan de esta. Verê zî gama ke dayîk û pîrîkê mi şîne çol û zîyanî ma zî xo dir berdêne. Coka qijî ra bale mi esta û key bivînî ez kom kena."

 

Tozmazik dermanê tansîyon, şekir û xopawitişê bedenî yo

 

Hulya vat ke feydeyê tozmazikî xeylêk o û vat: "Ma tozmazik kom kenê û şunê. Yan verê werdî de wenê yan zî kenê mîyanê selete. No nebat xeylê xo nîno pewjnayîş, kal yeno werdiş. La êyê ke pewjnenê zî estê. La helbet feydeyê ci zî esto. Tozmazik tansîyon, nêweşîyê şekir û seba hêzbîyayîşê xopawitişê bedenî sey derman o. Ma cinî ê nebatan rê bi çimêke şîfa ewnîyenê. Coka tewr zêde ma tewirê nebatan nas kenê û zanê ke feydeyê înan çi rê esto."