WAN - Dêrê Surp Dîgînî ke qezaya Şaxî ya Wanî de yo, yew ci ra nimûneyêko dîyayîşkî ê dewlemendîyê tarîxî yê kulturî yo. Dêro tarîxî, dimayê talankerdişê xezînegeran ra nika tena dêsê ey rijnaye mendê.

 

Dêro tarîxî yê Surp Dîgîn yê dewa Surp Dîgîn ê Şaxê Wanî yo, nika tena dêsê ci mendê. 83 kîlometre merkezê şaristanî ra dûrî yo û di saetî rayîrê ci esto. Verê weşikîya bi heybet ê dêrî, Çirrê Kanîspî zî uca de yo û heto bîn zî destpêkê çemê Surtxîn zî uca ra dest pêkeno.

 

Dêr serê vîrardişê Meryem Ana ameyo viraştene

 

Goreyê çimeyan Dêr, seserra 7ine de ameyo viraştene, seserra 9ine de zî hîrakerdene û çimeyê Armenîyan de  Ermenîyan ê ‘Hirîpsîme û hîkayeyê Azîzeye de' yeno vatene ke dêr seba vîrardişê Meryem Ana ameyo viraştene. Dêr, qirkerdişê 1895 û 1915 de ameyo talankerdene. Dêr, wayîrê planêko zaf bi heybet o.

 

Roniştoxê qeza û koçeran seke axur xebitnayo

 

Dêro ke xeylê xo dimayê şerê dinya ame talankerdene, bi taybet hetê xezînegêran ra rastê talankerdişî ameyo. Sewbîna roniştoxê qeza û koçeran zî seke axur xebitnayê û nika tena ci ra dêsê rijnaye mendê.

 

Heto bîn ra wareyo ke dêr uca de yo, her wext hedîseyê xoza sey; laser û û hezazî û beno hedefê zinarê ke kewenê.

 

Dewijê Arkanîs yê seba polîtîkayê dewlete koçî dewa Surp Dîgîn (Elmaci) kerdî zî dîyar kerdî ke keyeyê ke armanî dorê dêrî de viraştê zî rijyayê, newe ra viraştê û bi ca bîyê.

 

Sewbîna ame vatene ke Wezaretê kulturî 2012-2013 de qerarê pawitişê dêrî girewto la tu çîyêk nêameyo kerdene.