AMED - Derheqê qanûnê tayînkerdişê qeyûman ê seba Rêxistinê Komela Sivîlî, Îdarekara Merkezê Pêroyî ya Komeleya Huqûqnasê Azadîwaşt  Gîzem Mîran, dîyar kerd ke bi  tayînkerdişê qeyûman cinîyê ke ewro bîyê dînamîkê komelî yeno waştiş ke bêrê bêvengkerdiş.

 

Pêşnîyazqanûnê ke rayîr ver bi tayînkerdişê qeyûman ê serê Rêxistinê Komela Sivîl (STO) akeno û 19 madeyan yeno meydan, 27ê kanûne de Heyetê Pêroyî yê Meclisî bin nameyê, "Astengkerdişê fînansorîyê çekê ke girseyan îmha kenê" de ame qebûlkerdene. Bi nê qanûnî dir do serekkomar bieşko qeyûm tayinê rêxistinê komelê sivîl, weqf û komeleyan bikero û sewbîna do bieşkê dest bidê serê mal û milkê înan. Derhqê babete de Îderakara Merkezê Pêroyî ya Komeleya Huqûqnasê Azadîwaşt (OHD) Gîzem Mîran ercnayîş kerd.

 

'Seba tedayê serê komeleyan hacetêk o'

 

Gîzeme destpêkê qiseykerdişê xo de dîyar kerd ke qanûnê tayînkerdişê qeyûman ê serê rêxistinê sivîlî hetê huqûqî de xeylêk problemê mîyanê xo de hewêneno û va: "No waştişê qanûno ke m aqal kenê, ne bi nameyê xo, ne zî bi amancê û muhtewayê xo pê nêkeno. Seba tedayê serê komela û rêxistinê sîvîl hacetêk o. Xora no qanûn demêk derg o ke bi prosesê OHALî dir babeta munaqeşayan bi. Yan zî binê verêsîya nê qanûnî de xora serê komele û sazîyan de xeylêk caardişî amebî kerdene. Çîyo tewr girîng zî nê qanûnî de madeyo ke tewr zêde bi sebebê reaksîyonan, tayinkerdişê qeyûman ê serê rêxistinê sivîl bi. Bi no hawayî yeno waştene ke çalakîyê rêxistinê sivîl bêrê astengkerdene.

 

‘Amanc bêvengkerdişê rêxistinê demokratîk o'

 

Gîzeme dîyar kerd ke o qanûn hewldayîşê xo goreyê xo dîzaynkerdişê rêxistinê demokratîkî yo û wina va: "Rayîr û rêzikê awankerdişê komeleyan de destûr çin o û wexto ke komele ameyî awankerdene bi teblîx yenê awankerdene. Sewbîna rêxistinê sivîl ke awankerdişê înan de destûr çin o, faaaliyêtê înan yenê astengkerdene û xebatkarê înan wezîfeyê xo ra yenê dûr vistene. Wexto ke muhtewayê nê qanûnî ewnîyeno, tu eleqeyê ci bi amanc û çîyê ke yenê amanckerdene çin o. Yan zî ma eşkenê vajê ke sey qanûnêko torbeyê yê îqtîdarî yo. Amanc bêvengkerdiş û bêvengkerdişê Rêxistinê Komelê Sîvîlî yo. Ma çiqas vajê sererastkerdişê OHALî werte ra ameyo wedaritiş zî o qanûn parçeyêk OHALî yo. Yan zî OHAL  dewam de yo."

 

‘Bi nê qanûnî rêxistinê cinîyan zî hedef yeno girewtene'

 

Gîzeme va ke rêxistinê cinîyan hemverê îqtîdarî dînamîk o tewr bi hêz o û va: "Bi nê qanûnî dir sazgehê cinîyan zî hedef yen girewtene. Cinîyê ke ewro bîyê dînamîkê komelî, bi nê qanûnî dir wazenê ke înan bêveng bikerê. Ma nê prosesî de xeylê rey dî ke sazgeh û dezgehê cinîyan ameyî padayene, sewbîna îdarekaranê înan rê zî teda ame kerdene û ameyî destbendkerdene, tepiştene. Wexto ke ma vajê çi yeno amanckerdene; ewro cinîyê ke vengê komelî yê û her wext wareyan de bîyê, wazenê înan bêveng bikerê. La çi heyf bi nê qanûnî dir zî vernîya nê çî xeylêk asan abeno. Ê diyîn zî cinîyê ke bi şîdetî dir rî bi rî mendê û şêrê cayê ke star bibê zî yenê teslîmgirewtene. Seba sazgehê cinîyan tehluke yo."

 

'Wareyê reformê hukmî de samîmî nîyê'

 

Gîzeme tewr peyîn wina va: "Warê reformê hukmî de samîmî nîyê. Seke nênaskerdişê  qerarê DMMEyo ke seba Selahattîn Demîrtaş dabi. Bi nê qanûnî zî bêsamîmîyetê xo eşkera kerdî. Îqtîdar qeyûm eştib serê sazgehê weçînayeyî, eynî çî wazeno ke rêxistinê sivîlî rê bikero. Seba ke rêxistinê sîvîlî her roje, her wareyê cuye de nê binpaykerdişê heqan anê ziwan û nê polîtîkayan teşhîr kenê. Rastî de wazenê ke vernîgirewtişê nê sazgehan dir binpaykerdişê heqan binimnê.”