AMED - Hemverê vilabîyayîşê vîrusê korona tedbîrê newe ameyî girewtene, seba esnaf û welatîyan prosesêk xidar dest pêkerd. Esnafê ke nêeşkenê kîrayê dikananê xo bidê, dikanê xo padayî. Esnafê cinî reaksîyonê xo wina ramojnayî: "Do şûbe ney, do feqîrî bibo sebebê mergê ma. Êdî ameyo wina sewîyeyêk ma nêeşkenê na bigîrê."

 

Hemverê vilabîyayîşê vîrusê koronayî (covîd-19) tedbîrê newe ameyî girewtene. Çarçewaya tedbîran de qedexeyê tebervejîyayîşê kuçeyan, vurnayîşê saetê karî, padayîşê kafe û restaûrantan ame îlankerdene. Nê tedbîrê ke ameyî girewtene, tewr zêde esnaf û kedkarê ke cayê înan ameyî padayîş bi tesîr bî. Esnafê ke nêeşkenê qezenc bikerê, dikanê xo padayî. Kedkarî zî bi qerarê padayîşê kafe û restaûrantan kar ra ameyî eştene.

 

Çarçewaya tedbîran de bi padayîşê dikanan 383 hezar esnaf û 2 mîlyonî ra tewr zêde kedkarê ke verê esnafan de xebityenê, bêkar û bêîmkan mendî. Seba nînan zî hetê selahîyetdarê dewlete ra tu amadekarî nêameyê kerdene. Goreyê qanûnê bingeyî, ganî dewlete heqê welatîyan bipawa, lazimîyê înan bica bîyara. Partîyê mûxalîfî zî seba heqê welatîyan bipawê pêşnîyazîyê, “pakêta pawitişî” kerdî. Pêşnîyazî de seba zirarê esnafan bêro dayene, mabêne 2 hezar û 500 û 3 hezar û 500 TL waştiş ame kerdene. Vera nêde seba 2 hezar kedkarê ke verê esnafan de xebityenê, bêşert û bêmabên dayîşê xebata demkî ame pêşnîyazkerdene.

 

'Hîn rojan ma sîftah nêkenê' 

 

Esnafa bi nameyê Zîlan Akar, krîzê ekonomî rê gerrekerdox a û wina va: "Eke rewşe wina dewam bikera, ma do dikanê xo padê. Wina asêno ke bi qedexeyê tebervejîyayîşê kuçeyan û tedbîrê newe rewşa ma tewr xirab biba. Roje esta ke ma sîftah nêkenê. Şar zî êdî seba dayîş û girewtişî nînê dikanan. Rewşa ekonomîye hem seba ma esnafan hem zî seb aşarî rewşêka tehluke ya."

 

'Seba 10 TL zî waştişê ardişê warî kenê'

 

Hulya Uçan ke bi serran o esnafî kena wina va: "Tedbîrê ke seba şûbe ameyî girewtene, tesîr serê ma de kerd. Zaf tay kesî yenê dayîşûgirewtiş. Krîzê ekonomî ameyo wina sewîyeyêk ke çîyêk 10 lîra bo zî wazenê bîyarê war. Ma seke esnaf nêzanê ke do rewşa ma û şarî senîn bibo."

 

'Tedbîrê newe paşta ma şikna'

 

Songul Tazecan ke seba dayîşûgirewtişî ameya sûke û destveng şin akeye wina va: "Mêrdeyê mi kafe xebitbnayîne. Seba şûbe kafe zî ameye padayene û ma bêîmkan mendî. Ma vîrîye rojê verênan kenê. Verê ma eşkayîne bi 50 TL lazimîyê xo bingeyîn bigîrê la nika qîmetê 50 TL nêmendo, êdî bi nê pere çîyêk nîno girewtene. Welatî êdî perîşan bî. Nê tedbîrê newe paşta ma şikna."

 

'Esnaf û welatî perîşan bîyê'

 

Pervîne Tazecan ke mêrdeyê aye esnaf o wina va: "Vayîyê her çî zaf giran o. Welatî nêeşkenê çîyan bigîrê. Esnaf û welatî pîya perîşan bîyê. Eke rewşe wina dewam bikera, şûbe ney, do krîz ma bikişo. Tedbîrê newe yê ke seba şûbe vila nêbo ameyî girewtene, la hetêk bîn ra zî dikanê ma ameyî padayene. Ma do rewşa nika de îflas bikerê. Seba nê zî ganî çareserîyêk bêro vînayene."