WAN - Awbendê serê Geliyê Zîlanî yeno viraştene, tewirê nebatan çin keno û kalyonî zî heybetê xo yê verê vindî kenê.

 

Qezaya Erdîşî ya Wanî 13ê temmuze 1930 de herêma Gelîya Zîlanî de 44 dewî ameyî veşnayene û bi hezaran kesî ameyî qetilkerdene. Gelîya Zîlanî ke hişê şarî de cayêko taybet gêna, na rey zî ekosîstem yeno çinkerdene.

 

Gelîya Zîlanî 2014 de seba viraştişê Santralê Hîdroelektîrîkî (HES) xebatî ameyî destpêkerdene û serê muracatê rêxistinê hawirdor û dewijan bi qerarê Daniştayî ame vindarnayene. 2015 de bi qerarê 6in Daîreyê Daniştayî dir projeyê HESî ame bindarnayenehat û bi vîrûsê koronayî dir newe ra ame destpêkerdene. Bi HESo ke yeno viraştene dir weşîya xozayî yê Zîlanî û kalyonê xoza yenê çinkerdene. Tewirê endemîk yê hetê UNESCO ra kewtibî binê pawitişî û tewirê ganeyan yenê çinkerdene.

 

Zêdebîyayîşê fosfat û azotî bi sebebê zêdebîyayîşê lêşinî

 

Awbendê Koçkopru ke hîrê hetî ra çem resneno yewbînan, berardişê ceyranî yê 25 serran keno. Coka awbendo ke çem ra herikêno hewzayê Gola Wanî, koçberbîyayîşê maseyê kefala încî yê ver bi awa şîrîn rê asteng kerd. Çemê Zîlanî eynî wextî de samurê awe, beqê semender yê bi deqî rê zî wayîrê keno, vaşê gola awbendî de zêde bî zî seba fosfat û azotî lêşinîyêko pîl xo dir ano.

 

Texrîbatê awbendî 25 serrî verê ameyo viraştene, yeno vînayene û zêdebîyayîşê hûmarê HESî yê Zîlanî zî rastê reaksîyonê ekolojîst û şarê herême yeno. Awê çimeyî ê xozayî zî bi HESî dir ziwa bî. Awê ke kanyonan herêkênê, Gola Wanî zî bi herrî yê.