Habîbe Eren

 

ENQERE - Endama Odeya Tabîban ya Anqara Doktor Gul Bakire derheqê nêweşîya şarbonî de  qisey kerde û va nêweşîya çermî yena dermankerdiş la ê pişike tewr xeter a. Gule derheqê pawitişê nêweşî de zî qisey kerde.

 

Bajarê Anqara de Roşanê Qurbanî ra ver hetê Dezgeyê Şit û Goştî ra 3 hezar 959 bizê ke Brezîlya ra amebî, ame rotiş. Dima ra herêmê cîya cîyayan yê Sîncanî de heywanî ameyî jehrî kewtî û 28ê tebaxe de 50 bizî şarbonî vera merdî. Ame zanayîş ke nêweşîya şarbonî heywanê îthalî de ameya dîyişe û herême de vila bîya. Nêweşî tewr peynî Stenbolî de amey dîyişe. Anqara, Sêwas û Bedlîsî de zî amey dîyiş. Îdarekarî dîyar kerdî ke îxbarê şarbonî tespît kerdî û pisporan zî dayî zanayîş ke do hedîseyê winasî zêde bibî.

 

Endama Odeya Tabîban ya Anqara Doktor Gul Bakire derheqê nêweşîya şarbonî de qisey kerde û cewab daye persane.

 

Şarbon çi yo?

 

Gule qiseykerdişê xo de wina va: “Nêweşîyêk zay kehen a. Heywanan ra derbazê merdiman bena. Merdiman ra zî derbazê merdiman bena. Nêweşîya heywanê ke vaşe wenî ya. Bi hêri rayiran derbazê emrdiman bena. Bi rayirê çerm, pişik û mîde-loqereyan derbaz bena. Se ra 90-95ê şarbonî çerm ra lez derbaz bena. Eke nêra dermankerdiş merdiman kişena.”

 

'Seba şarbonê pişikî testê laboratuvarî lazim ê'

 

Gule dewamê qiseykerdişê xo de va: “Teşhîsê şarbonê çermî lez yeno ronayîş. Çermê merdiman ser de sey pizrike yena dîyiş. Taybetîya nêweşî bêdejbîyayîşê aye ya. Mîyanê pizrike de noqtaya sîya ya mîkrofîke virazîyena. Dormeyê aye zî huşke bena û masena. La teşhîsê şarbonê pişikî zehmetin o. Sey enfeksîyonê grîbal dest pêkena û wina dewam kena. Seba tespîtkerdişê tewirê şarbonî lazimî bi testê laboratuvarî esto. Nîşaneyê aye vereşnayîş û emelê bi gonîn o.”

 

Gule qiseykerdişê xo yê peyêna de va: “Tewr zêde şivan, veterîner, xebatkarê laboratuvarî, kesê goştê zêde peyşaye wenî û kesê ke heywanan miqate kenî, binê rîskî de yî. Şarbonê çermî bi asanî pê antîbiyotîkan derbaz beno. La na nêweşî goreyê rewş û emrê merdiman giran bena û heta mergî şona.”

 

Merdimî eşkenê xo senîn bi pawê?

 

Gule va: “Ganî çifligê heywanan bêrî taqîpkerdiş. Ganî heywan bêrî aşîkerdiş. Ganî cayê mîkrobê şarbonî bêrî pakîkerdiş. Heywanê nêweş û merde bê destûrê veterîneran nêrî serebirnayîş. Ganî cesedê heywanan 2 metre ra hîna kure çalan de bêrî nimitiş û goştê îthalkerde zî bêrê kontrolkerdiş."

 

Gule nûkteyê ganî baldar bêrê girewtiş zî wina kerde rêz:

 

*Ganî tezgahê mitbexî baş bêro şiştiş.

 

*Goşt eşkeno bêro werdiş la gerek baş bêro peşnayîş.

 

*Gerek tewr tay 15 deqeyan goş bêro pewtiş.

 

*Ganî destî bêmabên bêrê şiştiş.

 

*Ganî bi destê viran nêdê goşt.

 

*Destê ke ginayî goşt ro zî nêdê rîyê xo.

 

*Qetî goşt kal nêro werdiş.

 

*Ganî şitê heywanan bêro pastorîzekerdiş.

 

*Derbasê şit nêbeno la wexto ke yenê antiş, formê xurt eşkenê derbazê şit bibê. Ganî şit bêro girnayîş.

 

*Ganî dest nêdê cesedê heywanê merdeyî bi guman ya zî nêrê serebirnayîş.

 

*Merdişê bi guman yê heywanan de zanayîş bidê rayedaran.