Gulîstan Azak

 

Meletî-  Dr. Ulvîye Gunaye dîyar kerde ke domanî vatiş û îfadekerdişê îstîsmarî de zehmetîyan ancenê û vurnayîşê tevgerê domanan de keyeyan hişyar kerde. Ulvîye da zanayîş ke ganî heme keyeyî 'nê' bimojnê domananê xo.

 

Pêwa ke îstîsmarê domanan her ke şino zêde benê zî sîyasetmedarî 'qanûnê xesênayîşî' pêşnîyar kenê. Goreyê raporê Platformê Ma do Kiştişê Cinîyan Vindarnê aşma ewil yê  2018an de 147 domanî rastê îstîsmaro zayendî ameyê.  Sereka Beşê Zanistê Nêweşîyê Domanan ê Unîversîteya Înonu yê Meletî Ulvîye Gunaye dîyar kerde ke îstîsmaro zayendî zirarêke pîl dano psîkolojî û fîzîkê domanan û veng da ke ganî keyeyî 'nê' bimojnê domananê xo.

 

'Vurnayîşê tevgerî ra baldar bê'

 

Ulvîye da zanayîş ke dimayê tespîtkerdişê îstîsmaro zayendî ra dima çîyo ewil bêro kerdiş a ya ke ganî  asayîşê fîzîkî yê doman bêro girewtiş û bigîrê binê pawitişî û wina va: "Domanê ke rastê îstîsmarî ameyî reaksîyonê fîzîkî û psîkolojîk mojnenê ra. Domanî şan de mîze kenê, şandînan kabusan vînenê  û tevgerê zayendî yê goreyê xo nê mojnenê ra. Heto bîn ra domanê ke rastî îstîsmarî yenê resimê ke xêz kenê û kayê ke kay kenê qalî kenê."

 

'Domanan goşdarî bikerê'

 

Ulvîye dewam de va domanê ke rastê îstîsmarî ameyê hemverê bîyayîşê xo tehdîd girewto û wina va: "No tehdîd rayîr travmayêke pîl akeno. Gerek domanî nêrê hukmkerdiş, bêrê goşdarîkerdiş. Ganî hedîseyê îstîsmarî hetê çapemenî ra zî bi eleqeyêke pîl bêro destgirewtiş û name û fotografê domanan nimte bêro girewtiş.

 

Merdimî eşkenê se bikerê?

 

Ulvîye babeta pawitişê domanan de bale ante ser nê esasan:

 

*Ganî bimojnê domanan ke beden aîdê domanan o, taybet o û kes bi zor nêeşkeno dest bido ci.

 

*Ganî domanan rê 'nê' bimusnê.

 

*Ganî tevgerê baş û xirab domanan rê bêro mojnarayîş

 

*Ganî têkiliyê mabêne dayîke, pî û mamosteyan her wext akerde bo. Nê têkilîyan de mamosteyê sinife  û rehberî eşkenê rolê xo kay bikerê.

 

*Ganî domanî bêrê goşdarîkerdiş û famkerdişê hîsê înan bidê hîskerdiş. Gerek destur bêro dayîş ke domanî azad qisey bikerê.

 

*Ganî hîsê bawerbîyayîşî bidê domanan.

 

*Ganî domanî verê ke reaksîyonê zêde bêrê mojnarayîş, bêrê goşdarîkerdiş.