Pelşîn Çetînkaya

 

AMED - Gulîzar Konaka elewî dîyar kerd ke serra neweyî pêşwazî kenê û derheqê roşanê Gaxanî yê her serre elewî pîroz kenê de qisey kerd û vat, no roşano ke bi rojan dewam keno, wayîrê muhtewayêk dewlemend û rengîn o.

 

Roşanê Gaxanî (Khal) ke elewî adetê xo de sey dekewtişê serra neweyî pîroz kenê, her serre mabêne 21ê kanûne û 13ê çeleyî de pîroz kenê.  Zazakî de no roşan eynî wextî de nameyê ci aşma kanûne yeno kerdiş. Roşanê Gaxanî çar hewteyan yeno pîrozkerdiş. Ver bi peynîbîyayîşê hîrê rojan, roje yeno girewtiş. Roşanê Gaxanî de Xarpêt de, elewîyê zazayî hîrê nanê nîyazî pewijnenê. Yew cîranan rê vila kenê, o bîn zî semedê xo û hîrêne zî  bicike semedê mîlçikan pewijnenê. Nê xeylê xo semedê tutan pewijnenê û tutî nê werdî werdî kenê û danê mîlçikan. No hênî ser o awe yena girewtiş yeno kerdiş. Hênî ser o findî yenê tavistiş. Gaxan bi kayanê weş yeno pîrozkerdiş. Kayê Khalkek, Khalo Gaxan û Veyvîke, Deve yenê kaykerdiş.

 

Gulîzar Konaka ke elewî û Dêrsim ra ya, derheqê roşanê Gaxanî de qisey kerd.

 

Gulîzar Konak wina vat: “Bi serran o Dêrsim de roşanê Gaxanî pîroz kenê. Bi Gaxan serra neweyî yena pêşwazîkerdiş û a kane yena oxirkerdiş. Goreyê teqwîmê Hîcrî, sey dekewtişê serra neweyî yeno qebûlkerdiş û her serre mîyanê mabêne hewteyê peyîn yê kanûne û hewteyê ewilî yê çeleyî de yeno pîrozkerdiş. Roşanê Gaxanî hîrê rojan dewam keno. Roja panşeme keye yeno pakkerdiş û ewnîyenê heywanan ra. Werdo ke viraznenê ci ra vanê ‘dogecek’. Werd kenê tawa, run kenê ser û darêk kenê ci. Eke koçika darîne bikewo, vanê do dewlemend bibê. Tutî keyfweş benê û keye de pere yan zî çîyê bînan gêrenê. Roşan bi keyfweşî derbaz kenê.

 

 

Semedê aştî û aramîye keye bi keye gêrenê. Însanan rê duayî yenê kerdiş. Kayo bi nameyê ‘khalik û fatik’ yeno kaykerdiş. Werdî pîya yenê pewtiş û werdiş. Merdimê ke yewbînan ra heridnayeyê, aşt benê. Gaxan eynî wextî de sey wextê îbadetê hîrê aşman zî yeno binamekerdiş.”