Rozerîn Gultekîn 

 

STENBOL - Sekretera Cinîyan a Şûbeyê SESî a Anadoluyî Hatîce Yaylaye da zanayîş ke cinî nêeşkenê xo biresnê heqê weşîye û wina vat: “Seba bedenê cinîyan binê kontrolî de bigîrê polîtîkayan pê anê. Ganî aşî û testê ke bi pere yenê kerdiş, bêrê wedaritiş. Ganî cinî bibê wayîrê fikrî. No berpirsîyarî zî merheleya yewine de kewena serê milê rêxistinê cinîyan û sendîkayan.” 

 

Cinîyê ke her raşteyê cuye de bi nêseyyeewbînanîye reyde yenê rî bi rî, polîtîkayê îqtîdarê AKP-MHPyî vera xo nêresnenê heqê weşîye. Cinîyê ke nêeşkenê xizmetê weşîye bigîrê cuya înan nê polîtîkayan vera kewena binê tehluke. 

 

Sekretera Cinîyan a Şûbeyê Anadoluyî ya Sendîkaya Kedkarê Xizmetê Komelkî û Weşîye (SES) Hatîce Yaylaye derheqê polîtîkayê weşîye yê dişmenîya cinîyan de JINNEWSî rê qisey kerd. 

 

‘Nêeşkenê derman bibê’  

 

Hatîce da zanayîş ke cinîyê ke problemê cîya yê weşîye ciwîyenê polîtîkayê weşîye vera hetê xoresnayîşê weşîye de zehmetîyan ancenê û wina derg kerd: “Badê bernameyê Bedilnayîşê Weşîye de wextê dermankerdişî ameyî kilmkerdiş, hûmara nêweşan zêde ya û coka ra zî randevû nîno dîyîş, dermankerdiş erê keweno. Bi serran o ma kedkarê weşîye vanê ke ganî polîtîkayê weşîye bêrê bedilnayîş û polîtîkayê newe bêrê awankerdiş. Na polîtîka seba ke sermayedaran tewrê raşteyê weşîye bikerê pê anê. Sîstemê weşîye bi temamî taybet bî. Serra 2002yî ra heta nika polîtîkayê taybetkerdişî yenê rayraberdiş. Şîrketê taybet hewl danî raşteyê weşîye de rantî dest bifînê.” 

 

Dermankerdiş de tedaya komelkî 

 

Hatîceye dewamê qiseykerdişê xo de ard ziwan ke kalibê cînsîyetê komelî xizmetê weşîye de zî ca gênê û wextê dermankerdişî de zaf reyan kesê keyeyî ra yê ke tewrê cinîye ameyo nêverdenê ke cinî xo îfade bikera. Cinî yena ke derman biba. La ya mêrdeyê aye yan zî wistireyê aye tewrê aye yenê. Ne cinî kesê ke aye reyde yenê malumat danê. Na nuqta de heqê vatişî nîno dayîş. Ma hewl danê nê çîyî birijnê. La heta polîtîkayî nêbedelîyî zaf zehmet o. nêseyyewbînanîya cînsîyetê komelî raşteyê weşîyede zî vejîyeno vernîya merdimî.” 

 

Vera qanûn esto kurtaj nêkenê  

 

Hatîce peynîya qiseykerdişê xo de wina bale ant heqê kurtajî ser: “Preparatê (dermanê hadre) yê verêne seba plankerdişê keyeyî ameyêne şuxulnayîş, ocaxê weşîye yê keyeyî de  ameyêne temînkerdiş. No demêk dewlete bê pere nêdana. Cinîyî nêeşkenê xizmet bigêrî. Sebebê nê polîtîka û ziwano ke îqtîdar şuxulneno yo. Cinî êdî nêeşkena xo biresna plankerdişê keyeyî. La wayîrê vatiş û wayîrvejîyayîşê beden, heqê tewr esasî yo. Her çend ke qanûn de bedilnayîş bibo zî cinî plankerdişê keyeyî nêeşkena bişuxulna. Nimune cinîyê ke diganebîyayîşî nêwazenê estê. Coka ra zî cayê bê asayîş de kurtaj benê. Goreyê qanûnan cinî heta 10 hewteyî eşkena kurtaj biba la yew nêweşxaneyêk dewlete nêkeno.” 

 

Aşîya HPVî de rewşa cinîye ya medenî yena persayîş 

 

Heto bîn de Hatîceye da zanayîş ke aşîya HPV (Human Papîlloma Vîrus) xeylê muhîm a û na babete de zî wina vat: “Aşîya ci bi pere ya û dermenkerdiş zî çi heyfo ke goreyê rewşa komel-ekonomî yeno kerdiş. Derheqê HPVyî de hîri aşîyê cîya yê 2, 4 û 9 estê.  Yê 9ine serra 2012yî de ame tesdîqkerdiş û vera nê de serra 2022yî de ame dermanxaneyan. Na aşî bi dolar û euro herîyena. Coka ra zî her kes nêeşkeno na aşî bigêro. Her aşîya HPTyî de zî rewşa medenî ya cinîye yena persayîş.” 

 

Berpirsîyarîya ke kewena serê rêxistinê cinîyan û sendîkayan  

 

Hatîceye qala problemê ke hetê dermankerdiş û antengîyê vernîya xizmetê weşîye de yenê ciwîyayîş kerd û qiseykerdişê xo wina peynî kerd û vat: “Ganî yewîya kedkarê weşîya pawitekerde de raybazê plankerdişê keyeyî bêrê pê ardiş û bi tesîrin pê bêro. Ganî Merkezê Weşîya Keyeyî xo biresnî heme cinîyan. Ganî cinîyan bikerê wayîrê malumat û fikrî. Merheleya yewine de no berpirsîyarî keweno milê sendîka û rêxistinê cinîyan. Ganî aşî bêro kerdiş. Ganî Merkezê Weşîya Keyeyî û nêweşxaneyê dewlete de testê HPVyî bêro kerdiş.”