Sema Çaglak

 

ŞIRNEX - Cinîyê Botanijî derheqê 15ê Gulane Roja Roşanê Ziwanê Kurdkî de qisey kerd û vat: "Seba ke ziwanê ma çinî nêbo, ganî ma tutanê xo rê kurdî bimusnê. Tutî ameyoxê ma yê. Pawitişê ziwanî, pawitişî tut, herre û bîyayîşê ma yo.”

 

Paytextê Suriyeyê Şamî de 15ê Gulane ya 1932ine de, bi serkêşîya Celadet Ali Bedirxan kovara Hawar ame weşanayîş. Kovara Hawarî ke berardişê çapemenîya kurd a yewin ya bi tîpê latînî weşan kerda, serra 1932 ra heta peynîya 1943ine weşanê ci dewam kerdo. Sewbîna 15ê Gulana serra 2006ine de hetê Tevgerê Ziwan û Pêrwerdeyê Kurdî (TZP Kurdî) ra Konferansê Ziwan û Edebîyatê Kurdî de, 15ê Gulane sey roja Roşanê Ziwanê Kurdî ame tesdîqkerdiş.

 

Her serre 15ê Gulane de na roje bi tewir tewir bername û çalakîyan yena pîrozkerdiş. Bi minasebetê 15ê Gulane Roşanê Ziwanê Kurdî cinîyê Botanî derheqê heqê ziwanî de qisey kerd û venga wayîrvejîyayîşê ziwanê dayîke ame kerdiş.  

 

‘Ganî ciwanî wayîrê ziwanê dayîke vejîyê’

 

Hanîfe Îrmeze dîyar kerd ke ganî tutê kurdî bi ziwanê dayîke perwerde bivînê û vat: “Wa ziwanê ma nas bikerê û qedexe nêkerê. Lazim o ke mektebê bi ziwanê kurdkî bibê. Mi waştêne ez şêrî mekteb eke  perwerdeyê bi ziwanê dayîke biameyîne dayîş. Ez şina zîndan pêvînayîşê tutanê xo la seba ke ziwanê tirkî nêzana yê uca mi rê teda kenê. Ez kurd a û ziwanê mi kurdî yo. Ziwanê dayîke heqê min ê tewr sereyîn o. Ganî bi taybetî ciwanî wayîrê ziwanê xo vejîyê.”

 

‘Mi 4 tutanê xo metropolan de bi kurdî pîl kerd’

 

Mûhlîse Înan zî dîyar kerd ke pawitişê ziwanî de rolê dayikan muhîm o û wina vat: “Waştişê mi seba dayîkanê kurdan esto ke wa tutanê xo bi ziwanê dayîke pîl bikerê. Senîn her netew bi ziwanê xo esto û bi ziwanê xo tutanê xo pîl kenê, ganî kurdî zî vera ziwanê tirkî bi ziwanê xo tutanê xo pîl bikerê. Mi metropolan de 4 tutê xo zî bi ziwanê kurdî pîl kerdî. Eke dayîkî biwazê eşkenê tutanê xo her şert û mercan de bi ziwanê dayîke pîl bikerê. Tutê mi nika zî bi tirkî qisey nêkenê û kurdî qisey kenê. Botan de kulturê ziwanê kurdî lavet şîyo, ganî no kultur bajarê bînan rê bibo nimûne. Seba mi ziwan her çî yo. Ziwan; ameyox, azadî û neslo newe yo. Ganî ma ziwanê xo bipawê û biresnê neslê neweyî.”

 

‘Ziwan heqê merdimayî yo’

 

Meryem Îrmez zî dîyar kerd her şar bi ziwanê xo esto û vat: “Senîn ke heqê ziwanê şarê bînan esto ziwanê xo qisey bikero heqê ma zî esto. Her tutî ganî bi ziwanê xo pîl bibê û perwerde bivînê. Ziwan seba mi  heqê merdimayî yo. Eke ziwan çinî bo, merdim kêmî maneno û xo vînî keno. Kurdî zî bi ziwanê xo estê. 15ê Gulane de zî venga wayîrvejîyayîşê ziwanê dayîke kena. Ganî kurdî bi yewîya xo heqê ziwanî binê betonî ra vejê.”

 

‘Pawitişê ziwanî pawitişê herre yo’

 

Leyla Barişe zî qedexekerdişê ziwanê kurdî şermezar kerd û wina vat: “Seba ke ziwanê ma çin nêbo, ganî ma tutanê xo rê kurdî bimusnê. Tutê ameyoxê ma yê. Pawitişê ziwanî; pawitişê tutî, herre û bîyayîşê ma yo. Ganî ziwanê ma her ca de bi hawayêko azad bêro qiseykerdiş.”

 

‘Tu kes nêeşkeno ziwanê ma qedexe bikero’

 

Tewr peyîn zî Şazîye Sumbul qisey kerd û wina vat: “Tu kes nêeşkeno ziwanê ma qedexe bikero. Tarîx ra heta nika ma estê, ma do bibê û ziwanê ma zî kurdî yo. Na raştîya tu kesî nêeşkeno werte ra wedarno. Ma ziwanê xo ra fek vera nêdanê. Ma bi ziwanê xo serfiraz ê û ma do wayîrê ziwanê xo vejîyê.”