Melek Avci

 

ANQARA - Aktîvîsta Rojhelatî Schilan Kurdpoor dîyar kerd ke çalakîyê rojhelatê Kurdistanî û Îranî hêvîya şorişî geş keno û vat: "Eke hemverê tifaqê ke Tirkîya de hemverê cinîyan ame awankerdiş veng nêro vetiş do rewşe sey Îran û Afganîstanî bo."

 

Serewedaritişê rojhelatê Kurdistanî û Îranî dimayê qetilkerdişê Jîna Mahsa Emînî 7 aşmî yo bi sloganê "Jin jiyan azadî" bêmabên dewam keno. Serewedaritişê ke vilayê her beşê komelî bîyo waştişê azadîye tewr zêde vejeno werte. Pêwa raperînî Dewleta Îranî hêrişêk xidar zî pê ano. Hemverê mektebê cinîyê ciwan, serebûtê jehrbîyayîşî yê demê peyîn de vejîyayî werte, çalakvanê ke yenê tepiştiş bi îşkenceyê xidar reyde rî bi rî manenê. Tewr peyîn zî bi fermî ame neqlkerdiş ke cinîyê ke laçeke nêdê sereyê xo do bêrê cezakerdiş. 

 

Derheqê serewedarişê ke 7 aşmî yo dewam keno de  aktîvîsta rojhelatî Schilan Kurdpoor ajansê ma yê JINNEWSî rê qisey kerd.

 

‘Şoriş dewam keno’ 

 

Schilane, destpêkê qiseykerdişê xo de bale ant serê çalakîyanê Îranî û vat: "Na çalakî do ameyox de  açaryo çi dîyar nîyo. Seba ke nika zî derheqê çalakîyan de agahîyê zelal çin o. Înternet çin o û kes nêeşkeno bi rayîrê telefonî azad qisey bikero. La çîyo ke nika aseno zî dewamîyê çalakîyan o û cîyabîyayîşê çalakîyan o. Nimûne; Tehran de cinîyan xoverdayîşê xo kuçeyan de laçikan nêdanê sereyê xo  û kuçeyan de reqêsênê. Belucistan de zî Nimajê Îne de zî her tim çalakîyê protestoyî yenê kerdiş. Îran û Rojhelat de merasîmê cenazeyan de zî çalakîyê protestoyî yenê organîzekerdiş. Rojbîyayîş û cenazeyan de, ça beno wa bibo welatîjî nê çî kenê wareyê çalakî. Labelê ganî bêro vatiş ke Kurdistan de xeylêk cenaze estê. Xeylêk kesî ameyî qetilkerdiş. Nika zî dayîkê înan serê goristanan de bi qiseykerdiş û seknê xo çalakîyan organîze kenê. Eke seba nê vajê şoriş o, belê şoriş o. Nika zî şoriş dewam keno."

 

‘Cinî rejîmê bîyaye qebûl nêkenê’

 

Schilane, dîyar kerd ke kombîyayîşê dorê sloganê "Jin jiyan azadi" bawerîyêke hempar a û wina vat: "Mîyanê komelî de seba cinîyê bindest zî bawerîyêke ya. Seba polîtîkayê dewlete mîyanê komelî de zextêk esto. Seba nê zî no slogan ke temamê dinya olan da muhîm o. Temamê dinya cinîyan bi fikrê heta ke cinî azad nêbo, komel zî azad nêbeno reyde rî bi rî mend. No slogan hem seba merdimayîye û hem zî seba camêrdan bî rayîrêk rast. Her kes zî eynî fikrî de yo. Tewr peyîn de cinî wazena ke qedera xo bi xo tayîn bikera, qeraranê xo azad bida, têduştîya cinsî û xoserî wazena. Êdî nêwazena vatişê dewlet û camêrdan bi ca bîyara. Cinî êdî wazena ke no rejim werte ra wedaryo û cinî êdî bieşka bi xo qedera xo tayîn bikera. La zanê ke heta ke no hukmat nêşêro nêeşkenê nê çî bikerê.”

 

‘Zîhnîyetêke netewperwerê ê demî esto’

 

Schilan Kurdpoor da zanayîş ke demê 1979ine de Şorişê Îranî pê ameyo hedefê azadkerdiş û vînîkerdişê monarşî estbî û vat: "Labelê no şoriş dima ra ame nokteyêk ke ma bikero mîyanê endîşeyan. Îran êdî binê tesîrê Brîtanyaya Pîlî (Îngilistan) de nîyo Amerîka de bi labelê her çî hetê rejîmê verî yê Şahî amebi amadekerdiş. Xora o binê tesîrê dinya Rojawan de mendibi labelê mezhebê Şii zî cîya girewt dest û merdimî binî zilm kerd. Eslê xo de bingehêk ke bieşko serê Komara Îslamî de awan bikero, awan kerd. Wina aver şîne. Yanî eke vînîkerdişê cinî bibo, ma eşkenê vajê tewr zêde seba tedayê nika yê labelê o wext zî merdimî azad nêbî, eke merdimî fikrîyenê o wext merdimî azad bî, o wext şaş ê. Bi xususî heqê Kurd, Belûc, Ereban demê ma înan ra vanê azadî de zî çinbî. Zihnîyetêk netewperwer ê demî esto.”

 

Rolê medyaya dîjîtal

 

Schilane wina dewam kerd: "Şar zaneno do bi dekewtişê raşteyan û berzkerdişê vengê xo yê nê bi ca bîyarê. Tîya de rolê medyaya dîjîtale zî muhîm o êdî hukmat nêeşkeno pey berê nimite çîyêk bikero. Helbet hîn çîyan kenê ma her çî nêvînenê labelê ma xeylêk çîyê ke verê nêdîne nika bi rayîrê medyaya dîjîtale vînenê. Cinî zanê êdî no hukmat nêeşkeno her çî bikero. Xeylêk çîyan kenê, resenê verê destê ma. Nê tena çend perçeyê ma vînenê. Bi rastî şima nêeşkenê xeyal bikerê ka zereyê welatî de çi beno. Cinî eşkenê bi rayîrê medyaya dîjîtale de bi welatê bînî reyde têkilî ronê û derheqê heqê cinîyan ê welatî de benê wayîrê agahî. Rol û modelan vînenê û seba xo zî waştişê ê heqan kenê.”

 

'Sembolêk ke merdiman bikero yew nêvirazîya’

 

Schilane dîyar kerd ke hetê yewîye yê siloganê "Jin jiyan azadî" esyo û wina vat: “Her cinî eşkera bin ê siloganî biba yew û zaf xorî yo. Fehmkerdişê manaya nê siloganî muhîm a. Zaf eziyet bi ziwanê kurdî ameyo kerdiş. Seba ke no ziwan vînî êbo kurdî no 100 serrî yo ke xover danî. Şarê kurd binê nê ezîyetî de nê siloganî vatiş dinya de da eşnawitiş. No hêvîyêk hempar o. Ma do ser bikewî. Elbet no bi meseleya heqê cinîyan reyde girêdayeyo la tewr zêde rewşa derheqê nasname, xoserîya şarê kurd, tayînkerdişê qederê xo de yo. Verê sozê dormeyê dêsî gêrenê bîyayîş la her herêmêk de sembolêk ke merdiman bikero yew nêvirazîya.”

 

Hêvîya cinîyan hemverê DAÎŞî de şer kerd

 

Schilane da zanayîş ke seba cuyêka hîna baş û seba seyyewbînanîya cînsîyetî felsefeyêk lazim a û vat: “No derheqê paştîdayîş û komelî de yo. No derheqê bawerîya bi cinîye ya ke do senî zîhnîyetê kehenperestî çinî bibo de yo. No awankerdişê komelêk girewte û cîyakerî tede çinî bo mojneno. Eke hemverê na felsefeya nê siloganî de zerrîwazîyêk pê bêra do aye wext eşkeno sibarojêk baş bêra awankerdiş. Xeylê kesî ferqê nê çîyî de yî, coka ra zî xo bi felsefeya nê siloganî gire danî. Tîya de ez wazena bale bianca serê kurdan, çimkî ê tîya de standartê cote reyde rî bi rî manenî. Ê zî sey cinîyê Îranî ezîyet vînenê la seba ke Şii nîyî coka ra zî tewr zêde yenê gecilnayîş. Ziwan, kultur û nasnameyê înan cîya yo. Sey Jînaye her cinîyê kurd bi bê cîyakerîye reyde rî bi rî manenî. Coka ra zî Jîna sembola ma ya. Çîyêk bîn hêvîye dana ma cinîyanê Rojawanî ke hemverê DAÎŞî de şer kenî. No hêvîyêke raşt o.”

 

'Coka ra ganî vengê xo bivejnî’

 

Schilane qiseykerdişê xo yê peyênan de bale ant weçînayîşî ser û wina peynî ard: “Ez Almanya de manena, coka ra ez nêeşkena kesê ke Tirkîya de manenî rê vaja nê çîyî bikerêne. La tena merdim eşkeno pêşnîyazêk bikero. Ganî kesê ke raye bierzî persêk xo rê pers bikerî. Eke ma raya xo nêdî cayêk baş ma do bieşkî binê nê çîyî ra biwirzî? Ganî nê persî xo ra pers bikerî. Eke ma çîyêk nêvajî û vengê xo nêvejnî no yeno na mana ke ma halê xo ra razî yî. Eke no îqtîdar hêrişê destkewtişanê cinîyan keno, wa Îran û Anganistanî ra biewno peynî şino reseno ewja. Wa tîya bivînî. Coka ra ganî vengê xo bivejnî.”

 

'Ganî ma biewnî bêedaletîya ke Kurdistan de esta'

 

Schilane reyna bale ant nasnameyê kurd, belûc û nasnameyê binî ser û qiseykerdişê xo qedênaye: “Êdî tu çîyêk ke vînî bikerî çinî yo. Her ca de tedaya leşkeran esta. Wexto ke ma ewnîyenê zîndanan torinê tepişteyan kurd î. Yê ke yenê daliqnayîş zî tewr zêde kurd î. Wexto ke ma biewnî na hûmare ganî ma biewnî problemê kurdî. Ganî ma bêedaletîya Kurdistanî ra biewnî. Camêrd zî yenê bi siloganê 'jin jiyan azadî' tîya de paştî danê ma. Ganî ma nê çîyî xo vîra nêkerî.”