MERKEZÊ XEBERAN - Endama Merkezê Cigêrayîşî yê Jîneolojî û edîtora kovara Jîneolojî akademîsyene, nuştoxe, rojnamegere Nagîhan Akarsele ameye qetilkerdiş. Dimayê qetilkerdişî, ercnayîşê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî ke çira lazimî bi hişmendîyê cinî yeno vînayîş, bale anceno.

 

Têkoşînê cinîyanê Kurdan ke 40 serrî yo yeno kerdiş, semedê pêro cinîyê dinya bîyo îlham. Rojhelat û Vakurê Sûrîye de têkoşînê hemverê DAIŞî de sloganê, ‘dinyayêka bîn mumkin a' vejîya vernî û sloganê, ‘cinî cuye azadî’ zî roja ewro de bîyo formulê israrê cuya azade.

 

Jîneolojî (Zanistê cinî) ke têkoşînê azadîya cinî, tecrube, sewîyeya hişmendî yê îdeolojîk û resnayîşê çarçewaya zanistî yo, nê prosesê şorişî yê esasê ci cinî yê, tewr zêde ame munaqeşekerdiş. Sîstemê serdestî yê camêrdan zî îqtîdarê xo vînî nêkero, cinîyan hedef gêno. Tewr peyîn endama Merkezê Cigêrayîşî yê Jîneolojî û edîtora kovara Jîneolojîye akademîsyene, nuştoxe, rojnamegere Nagîhan Akarsele Herêma Federal a Kurdistanî de bajarê Silêmanîye de 4ê teşrîna verêne de netîceyê hêrişê çekdarî de ameye qetilkerdiş.

 

Nagîhane cuya xo da serê jîneolojî û semedê rastî bêro famkerdiş, ganî ma ercnayîşê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî bigîrê dest. Abdullah Ocalan kitabanê xo de lazîmîyê bi zanistê cinî dir zaf baş mûneno.

 

Abdullah Ocalan, dîyar keno ke rastîya cinî zaf hîra ya û na babete de cinsî ra wetayêrî; ekonomî, komelî û hetê sîyasî zî hewêneno.

 

Camêrdîyo ke mohrê xo zanistê komelî rê dayo ro

 

Abdullah Ocalan, dîyar keno ke eke formê binpaykerdişê netew û welatî ra bêro vetiş, ma eşkenê cayê cinî sey binpaykerdişê tewr kan nasnayîşî yo û vano: “Bi rastî tu beden û ruh sey cinî binpaykerdiş nas nêkerdo. Cinî statuyêkê binpaykerdişê ke sînorê ci asan nîno dîyarkerdiş de ameyo girewtiş. Zanisto ke camêrdan mohrê xo dayo piro, çekuyê ke qalê cinî kenê de zî tu rastî nêmojneno ra. Statuyê rastî yê cinî bi nê vatişan pêro teda, îşkence û binpaykerdiş nimineno."

 

Çira Jineolojî?

 

Abdullah Ocalan, derheqê tanimê jinolojî de zî wina vano: "Vera femînîzm, jîneolojî amancê eşkeno tewr baş bihewêno. Esasê ke jîneolojî vejeno werte, herhal teolojî, polîtîkolojî, pedagojî û xeylêk baskê sosyolojî tewr tay rastî nêhewêneno. Jineolojî hem hetê xoza, hem hetê fîzîkî yê xoza komelî de beşo tewr hîra teşkîl keno. O wext çira xoza nêbena babeta zanistî.”

 

Heta ke cinî tarî de bê, komel roşn nêbeno

 

Abdullah Ocalan, dîyar keno ke heta cinî tarî de bo, komel roşn nêbeno û wina vano: “Jineolojî do xeylêk babetê tarîxî de binpaykerdişê cinî ra bigî, heta binpaykerdişê ekonomî, komel, sîyasî û zîhnî vejo werte, heme babetê bînî yê tarîxî, komelê rojeve vejo werte. Bêguman vetişê statuyê cinî zî hetêk bîn ê babete ya. Azadîya komelî girêdayeyê azadîya cinî ya. Çîyo muhîm oyo ke do muhtewayê nê îfadeyî senîn bêro pirrkerdiş. Azadîya cinî, têduştî tena bi azadîya komelî dîyar nêkeno. Teorî, bername, rêxistin û çalakîyan zî ferz keno."

 

Bine nameyê eşqî de alçaxî yenê kerdiş

 

Abdullah Ocalan sewbîna vano ‘Ganî cinî statuya dayika pîroz, namus, cinî û dest piro nîno verdayîşî ra bêro verdayîş’ û raştîya cinî bêra cigêrayîşkerdiş û wina vano: “Qet şik çino ke no cigêrayîş ganî soytarîbîyayîşê eşqî ra bêro pakîkerdiş. Heta hetê tewt muhîm yê cigêrayîşî ganî alçaxîyê girdi yê ke ynê nimitiş (tecawuz, cinayet, şîdet, nengî’ vejîyê raşte. Vatişê Heredotî yê ‘Heme şerê Rojhelat û Rojawanî vera cinîyan de vejîyayî’ ancax eşkeno raştîye eşkera bikero. Cinî sey binpaykerdişê ercî yena hesibnayîş û şeran rê bîya babete. Tarîxê şaristanîye wina yo û modernîteya kapîtalîst bi hawayêko giran cinî binpay kerdo. Binpaykerdişî bi kamîya cinîye neqş kerdî. Heme kesa ci ameya binpaykerdiş, kerda çimeyê bê sînor yê camêrdan, kerda wesayîtê welidnayîşî û sewbîna. Ma çend nêwazî zî agêrayîşê statuy cinî bi dej o.”

 

Seyyewbînanîya dîtbarî

 

Ocalan sewbîna ano ziwan ke seyyebînanîya cinî û  camêrdî heta roja ewro qet raştî nişan nêdaya û na babete de wina vano: “Têgêrayîşê femînîst vera nê raştîyan ganî bibo têgêrayîşê vera sîstemî. Têgêrayîşê cinîyan ke ma kokê înan resnenê şorişê Firansayî badê çend merheleyan heta ewro ameyo. Sere de pey seyyewbînanîya huqûqî remayî. No seyyewbînanî ewro pê ameyo. La çi heyfo ke mîyanê ci veng o. Babeta heqê komel, ekonomî û sîyasî de tay averşîyayîşî virazîyayî. Wexto ke merdim ewnîyeno nê çîyan cinî sey camêrd azad û seyyebînan asîyena. La çi heyfo ke wina nîyo. tena vînayîş de weyyebînanîya cinî û camêrdî esto.

 

Heta ke zanayîşê cinî aver şêro do problem çareser bibî

 

Abdullah Ocalan derheqê zanayîşê cinî de ke eşkena senî probleman çareser bikera de wina vano: “Rewşa zanayîşê cinî aver şêro do problemêk çareser bibo. Hîssê cînsî bîçîmê musayîşî yê cuye yê tewr kehenî ra yew o. No lazimîya dewamkerdişê cuye rê cewab o. Zêdebîyayîş bedene cinîye rap ê yeno. Rolê camêrdî na babete de zaf talî yo. Dewamkerdişê nîjadî bi cinî pê yeno û zanistî de zî wina ameyo vatiş. Cinî tena doman nêana dinya. Heta mergî zî cewabdayîşê cigêrayîşî dana mile so ser. Netîceyo ke me tîya ra vejenê no yo. Heme têkilîyê cînsî de ganî cinî wayîrê vatişî biba. Her têkilîya cînsî, problemanê giranan seba cinîyan vejena raşte. Cinî 10 domanan ana dinya. Hem hetê fîzîkî û hem zî hetê ruhî de mergî ra wetêr têk şina. Ewnîyayîşê camêrdî yê cînsî bêsîstem o û bêberpirsîyar o. Tîya de cehalet û kolekerdiş rolê xo kay keno. Wextê hiyerarşik û xanedanîye de zaf domnaî hêz seba camêrdî hêz bî. Garantîya ke do îqtîdarî bimano dîyayêne. Cinî bin o hawa açarîyayêne hacete welidnayîşî.”

 

Seyyewbînanî û azadîya cinî

 

Abdullah Ocalan wina dewam keno: “Tesîrê welidnayîşê zaf domanî tesîrê xo dano ekoloji û xozaya komelî ser o. No sey zêdebîyayîşê nufusî vejîyeno raşte. Hetê zanistê cinîyan de zî û hetê heme zanistan de zî nufusê merdiman bi raybazê ‘musayîşê hîsî’ nîno domnayîş, zêdekerdiş û tay rewşan de nîno kêmîkerdiş. Qet şik çino ke zêdebîyayîşê nufusî tekel û îqtîdarî yo; no zî yeno manaya hîna zêde gure bikerêne. Cinî hetê etîk û estetîkî de cuye de rolê muhîman kay kena. Etîk û estetîk parçeyê zanistê cinîye yî û cinîye ra nêeşkenê bêrî cîyakerdiş. Têkilîya cinî ya xoza reyde goreyê camêrdan zaf hîra ya. Averşîyayîşê hetê zîhnî zî girêdayeyê ci yo. Coka ra na babete hetê cinîyan de babeta bîyayîşî ya.”

 

Faliyetê komelkî yê cinî rolê xo kay kenî

 

Zanistê ekonomi zî ganî sey parçeyê zanisitî yê cinî bêro averberdiş. Destpêkerdişî de cinîyî raşteyê ekonomiye de rolê esasî kay kerdî û no  falîyetêko komelkî yo. Wayîrkerdişê domanan serê mile cinîyan de bî, coka ra ekonomi seba cinîyan xeylê muhîm o. Ekonomi güreye esasî yê cinîyan o. La ekonomi deste cinîyan ra giretî dayî deste bazirgan, tefekar, delet, axa, camêrd û sermayedaran û derbêk giran ginayo cuya ekonomi.

 

Zanistê cinî yê femînîzmî zî mîyanê xo de hewêneno do çareserîya probleme komelkî de rolê ewilan kay bikero. Ganî ma bi tena rexneyê têgêrayîşê cinîyan yê verînan de nêmanî, ganî ma zêdêr verê xo bidî tarîxê şaristanîye û modernîte yî. eke zanistê komelkî de babeta cinî qet çinî biba û merheleya çinîbîyayîşî de biba, berpirsîyarê nê zîhnîyetî hegemonîk o.”