Derya Ren

 

AMED - Endama Heyetê Îdarekarîya Komeleya Cinîyan a Rosa avûkate Gozde Engîne derheqê xebatanê Komeleya Cinîyan a Rosaye de qisey kerd û vat: “Îqtîdar sazgehê ke têkoşînê cinîyan kenê, keno hedefê xo û hetê înan ra hûmara ke xo resnenê nê, tesîro ke awan keno muhîm o.”

 

Tirkîya de 2016ine de dimayê hewldayîşê darbeyî ame ciwîyayîş, çarçewaya OHALî ame îlankerdiş de KHKyê ke ameyî vetiş, sere de sazgehê cinîyan xeylêk sazgehê  demokratîkî û muxalîfî ameyî padayîş. Amed de zî sere de Kongreya Cinîyan ê Azade (KJA) xeylêk sazgehê cinîyan ameyî padayîş. Dimayê padayîşê sazgehan, kiştişê cinîyan û tutan, serebûtê îstîsmar û tecawuzî zî zêde bî.

 

Cinîyan bi amancê vernîya nê serebûtan padê, Amed de 29ê Kanûna 2018ine de Komeleya Cinîyan a Rosaye akerdî. Komela ke roja ameya awankerdiş, paştdayîşê psîkolojîk û huqûqî dana cinîyan, tewrê roniştişê dewaya şîdet û tecawizî bî, paştdayîşê xo seba cinîyan dewam kena.

 

Endama Heyetê Îdarekarîya Komeleya Cinîyan a Rosaye avûkate Gozde Engîn derheqê xebatê Komeleyî de, muracat û prosese bêro de ercnayîş kerd.

 

‘Rosa serê hewcedarîyan ameye awankerdiş’

 

Gozde vat, Kurdistan de 2016ine de bi tayînkerdişê qeyûman û KHKyî ke ameyî vetiş, cayê ke cinî rastê şîdetî ameyê  cayêke muracat bikerê çin o û vat: “Nika Komeleya Cinîyan a Rosaye, hemverê şîdetê hetê averşîyayîşê polîtîkayan de xeylêk faliyetan kena. Pêwa paştdayîşê huqûqî yê psîkolojîkî yeno dayîş. Eke asayîşê ganî bibo, ma verê înan danê ŞONÎM yan zî Mor Çati û stargehê girêdayeyê şaredarîya Stenbolî.”

 

‘Ma çalakîyê zaf bi tesîr kerdî’

 

Gozde wina dewam kerd: “Dimayê serra 2016ine dima, STK bi tedayê pîlî dir ameyî rî bi rî. Nê tedayan ra tevgerê cinîyan zî para xo girewt. Bêguman Tevgerê Cinîyan ê Azadan zî wina bi.  Dimayê ke ma 2018ine de awan bî, ma dest bi çalakî û bernameyê muhîmî kerdî. Sey kampanyaya ‘Cinî cuye ya, cuye mekişe’ Heto bîn ra zî rewşa boyaxkerdişê sîya û morî yê bajarî ame kerdiş. Demo ke ma newe awan kerd, seba  qeyûm çinbî, ma otobus, dolmiş, her ca bi mor û sîya boyax kerd. Nê veng dabi. No bername tena Rosa nêkerd. Tora Têkoşînî hemverê Şîdetî yê Amedî zî paştdayîş da.”

 

‘Muracatî ameyî’

 

Gozde vat, bîyê hedefê dewlete û wina qal kerd: “Seba tedayan 22yê Gulana 2020î dima tacîzê hukmî dest pêkerd. Seba ke îqtîdar her tim kesê hemverê xo kerdêne hedef. Têkoşînê Cinîyanê Kurdan nimûneyêke yo. Ma sey Rosa tesîrêkê pîl awan kerd û îmza eşt çalaki. Rosa bî sazgehêkê biba cewabê hewcedariyan.”

 

‘Ma yew zî şîdet ra bêpar nêyê’

 

Gozde dewam de wina vat: “Atolye bi wareyê dîyarkerde de bêsînor a. Reyan xebatê ke ma taxe de kenê, serê persa cinîyêke ma kewenê xebata atolyeyî. La seba têkoşînê bi şîdetî dir zî sewbîna xebatê ma estê. Ma serê mekanîzmayê ke cinî eşkenê muracat bikerê, seba hişmendî bêro awankerdiş, qisey kenê.  Xebatê ma roj bi roje pîl benê. Atolyeyê ma yê mîyanên zî virazênê. Seba ke ma tu kes şîdet ra bêpar nêyê.”

 

‘Cinî bi şîdetê dijîtalî reyde yenê rî bi rî’

 

Gozde bale ant serê şîdetî û vat: “Polîtîkayê şerê taybetî, mintiqa de benê sebebê xeylêk probleman. Belkî ma nêeşkenê tewirê muracatan seba nimitişî vajê. La derheqê polîtîkayê şerî yê taybetî de ma xeylêk muracatê  cidî gênê. Bi taybet zî şîdetê dîjîtal yeno kerdiş û nê sey şantajî hemverê cinîyan kenê, cinî bi no hewa bi şîdetî dir yenê rî bi rî.”

 

‘Kiştişê cinîyan her tim zêde bî’

 

Gozde tewr peyîn wina vat: “Tu wext Tirkîya de qirkerdişê cinîyan kêm nêbi. Metodê tedayî yê îqtîdarî qirkerdişê cinîyan zêde kerd, la vernîya îqtîdarî zî qirkerdişê cinîyan zêde bî. Wezîfeyê îqtîdarî oyo ke vernîya qirkerdişê cinîyan pado û nê esasî de qanûnê newe akero. Nimûne; Peymana Stenbolî xebatêke girîng bî. La şewêke de xo antî. Ganî peymane newe ra bikewo cuye. Ganî na peymane bi tesîr bi ca bêro. Heta ke cipersayîşêkê bi tesîr nêro kerdiş, mimkun nêyo ke cinî mîyanê lepê şîdetî ra bivejîyê.”