Sema Çaglak 

 

ŞIRNEX - Heybet Tuncaye 30 serrî yo karê deştişî kena, seba cinîyan dikanê xo açarnaya wareyê îstîhdamî. Heybeta ke krîzê ekonomî ra tesîr bîya, hewl dana ke serê lingan de bimana û vat: "Krîzê ekonomîye rojeva îqtîdarî de nêya.”

 

Krîzê ekonomîye ya ke tesîr serê temamê dinya de kerdo, êdî welatijî nêeşkenê lazimîyê xo yê rojane zî bica bîyarê. Nînan ra yewe zî Heybet Tuncaya 53 serrî ya. Heybete qezaya Silopîyê Şirnexî de ciwîyena û 30 serrî yo bi karê roniştişî debara xo kena. La Heybete zî binê tesîrê krîzê ekonomî de menda û fikrê xo ajansê ma rê ard ziwan. 

 

Heybeta ke hem debara xo bi deştiş kena û hem zî seba cinîyanê qeza wareyêke îstîhdamî akerda. Heybeta ke 30 serrî yo bi karê deştişî dir eleqedar bîya, pêwa zehmetiyan bîya wayîrê tecrûbeyêkê pîl. Heybete heme makineyê deştişî bi keda destê xo kerda û heta ewro ameya sewîyeyêke la nika seba krîzî rojê xirabî ciwîyena. Heybete nika hewl dana ke serê lingan de bimana.

 

‘Seba cinîyan wareyê îstîhdamî awan kena’

 

Heybete, diyar kerd tena seba xo ney, seba cinîyanê bînan zî wareyê îstîhdamî awan kerda û vat: "Nika dikanê mi de 9 cinî şuxilênê û ez perwerdeyê deştişî dana ê cinîyan. Cinîyê ke tîya şuxulênê, dewlete pereyê înan dana. Labelê bê sîgorte û bê pîrîm şuxulênê. Xeylêk cinî wazenê bêrê verê mi bişuxulîyê la çi heyf seba ke dikanê mi qij o, îmkanê mi zî kêmî yê, ez tay cinîyan gêna verê xo. Eke îmkanê mi bibê, ez wazena perwerde bidî xeylêk cinîyan.”

 

‘Fistanêkê 170 TL yo û nêeşkena biroşî' 

 

Heybete dewam de vat: “Bêguman krîzêkê pîl esto û ma zî para xo ci ra gênê. Hetê dayîşê fatûreyan de ma zehmetî ancenê. Bi xususî zî faturayê ceyranî de xeylêk zehmetî ancena. 3 serrî verê karê ma tewr baş bi, qîmê ma kerdêne. Nika xeylêk cîyayî virazyayê. Ma fistanêkê 150-170 TLyan roşenê. Vayîya qumaşê fistanêkê 50 TL yo la no muşterî rê xeylêk giran yeno. Feqîrî her ke şina tewr giran bena û nê dir bêkarî zî zêde bena. Xeylêk cinîyê ke mêrdeyê înan merdê û yê ke bi tena sereyê xo hewil danê ke debara xo bikerê estê. Coka cinî nê prosesî de xeylêk probleman dir rî bi rî manenê. Cinîyê ke dikanê mi de perwerde vînenê xeylê xo wina yê û seba ke debara keyeyê xo bikerê, xo ver danê.”

 

‘Seba krîzî xeylêk kesî şinê metropolan’

 

Heybete dewam de wina vat: "Êdî şar rewşêka şerpeze de yo û nêzanê se bikerê? No welat de krîzê ekonomî rojeva sereyîn ê îqtîdarî de nêyo. Wareyê îstîhdamî çin o. Hem seba cinîyan, hem seba camêrdan. Dayîşûgirewtişê xo yê sereyîn zî nêeşkenê bigîrê. Mîyanê keyeyêk de 10 kesî estê û înan ra tena kesêke yan zî 2 kesî şuxulênê. Rewşe zaf xirab a.”

 

'Ez o xover bidî’

 

Heybete, tewr peyîn qiseykerdişê xo de wina bale ant serê rewşa cinîyan: "Krîzo bîyaye ra tewr zêde cinî tesîr benê. Seba ke cinî keye de berpirsyar ê. Coka seba krîzê ekonomîye hem rastê şîdetê psîkolojî hem zî yê fîzîkî yenê. Xeylêk cinî estê ke wazenê bişuxulîyê. La ne fabrîkayêkê esto, ne zî cayêkê bîn. Seba nê krîzî xeylêk kesî şinê rojawanê Tirkîya û metropolan. Heta nika bi desin esnafî berê xo padayê. Yê ke mendê zî xo ver danê ke nêrê padayîş.”