Medya Uren

 

AMED - Salîha Aktar ke mêrdeyê aye Uzeyir Kurt ke 1993ine de wexto ame destbendkerdiş, ame vînîkerdiş, bi wesîleyê 30ê  Tebaxe Roja Vînîbîyayê Dinya de bale ant serê roje û  vat: "Dayîka ey bi hesereta lajê xo dinyaya xo bedelnaye û tutê ey zî bi hesreta ke gorêkê pîyê înan bibo yê. Wa vînîbîyayeyî bêrê vînayîş û kerdoxê înan bêrê cezakerdiş."  

 

Kosta Rîkayî de 30ê Tebaxa 1981ine de hetê Komeleya Vînîbîyayeyan ê Amerîkaya Latînî ra Roja Vînîbîyayeyan ame îlankerdiş û dima ra hetê Neteweyê Yewbîyaye (NY) ra seba bale biancê serê aqûbetê vînîbîyayeyan na roje sey Roja Vînîbîyayeyê Dinya ame qebûlkerdiş. Çar hetê dinya ra şar bi çalakî û eşkerayîye ewro bale bale anceno serê aqûbetê vînîbîyayeyan ê ke hêrişê dewlete yê hemverê mûxalîfan yeno kerdişî. Herra mezopotamyayî zî seba îşxaklerdişî qirkerdişan ra derbaz bîya û na herre ameya talankerdiş. Tewr peyîn hetê dewleta  Tirkîya ra serranê 1980 ra nata bi hezaran dewî ameyî vengkerdiş, bi milyonan kurdî mecbûrê koçberî bî. Cinî û tutî mîyan de qirkerdişê giranî ameyî kerdiş û bi seyan kesî ameyî vînîkerdiş. Seba aqûbetê vînîbîyayen bêro zanayîş, keyeyê vînîbîyayen  bi qasê 30 serran o teberê esteyê vînîkerdoxanê edalet gêrenê. Cigêrayîşê înan ê edaletî her reye de bêcewab ameyo verdayîş. La pêwa nê zî keyeyê bi israr cigêrayîşê xo danê dewamkerdiş.

 

Yew nê vînîkerdeyan ra zî pîyê 7 tutan Uzeyîr Kurt o. Leşkerê dewleta Tirke yê ê wextî binê fermandarîya İzzet Cural de yê, 24ê Teşrîna Peyêne 1993ine de erzenê serê dewa Birike ya ke qezaya Bîsmîlê Amedî rê girêdaye ya. Dewijî; teda, îşkence û qetlîamî ra derbaz bî. Verê çimanê dewijan de 3 kesî ameyî qetilkerdiş û xeylêk kesî zî ameyî tepiştiş. Kesê ke ameyî destbendkerdiş bi îşkenceyê giranî reyde rî bi rî mendî û Uzeyîr Kurtî zî ame tepiştiş. Dewe ameye vengkerdiş û bêmerdim ameye verdayîş. Dimayê serebûtî 25ê Teşrîna Peyêne de dadîya Uzeyirî, Koçer Kurt û cinîya ey Salîha şî pêvînayîş. Tewr peyîn Uzeyîr mîyanê gonî û rêçê îşkenceyî de sax ame vînayîş û reyke bîn ey nêdî.

 

Bi serran o cigêrayîş dewam keno

 

Keyeyê Uzeyîrî koçberê merkezê Bismilî beno, seba ci ra dûrnêkewê û bigêrê uca de manenê. Rixmê tehdîd û sereştişê polîsan de zî ê cigêrayîşê xo roja ewil ra danê destpêkerdiş. Qereqolan de gêrenê, selahîyetdaran ra pers kene. Sewbîna dadgehan de, zîndanan de aqûbetê Uzeyîrî gêrenê. Hêvî kenê ke gane bivînê. La her serre derbaz bena, hêvîya înan a ke do sax bimano, qedîyena. Her ke dem derbaz beno, a hêvî kezeba înan veşnena. Êdî vînayîşê esteyan zî seba înan çîyêk o. Kam ci bajarî, kam ci çol de û newal de esteyê merdiman amebî vînayîş, Salîha û Koçere vazdanê uca.

 

Keye rayîrê huqûqî ra ame mehrumkerdiş

 

Keye dimayê ke Bismîl ra netîce nêgîno, 14ê Kanûna 1993ine de muracatê serdozgerîya Amedî keno. Uca de zî yeno dîyarkerdiş ke derheqê destbendkerdişê Uzeyîr Kurtî de tu qeyd nêameyê vînayîş. 21ê Adara 1994ine de serdozgerîya Komare ya Bîsmîlî bi idayê ‘suc hetê PKKyî ra ameyo kerdiş’ qerarê bêtaqîbkerdişî dana. Bi nê qerarî dir keyeyê Uzeyîrî cigêrayîşê rayîrê huqûqî ra ame mehrûmkerdiş. Her çiqas kerdoxî diyar zî bibê, kesêk nêame cezakerdiş û esteyê Uzeyîrî zî nêameyî vînayîş. 11ê Gulana 1994ine de serebût hetê avûkatanê İHDyî ra Dadgeha Heqê Merdima ê Ewropayî (DMME) ra ame neqlkerdiş. Dadgehe destbendkerdişê Uzeyîrî ser o dîyar kerd ke Tirkîya maddeyê qanûnî yê 3 – 5 – 13  û 25î binpay kerda. Seba nê zî Tirkîya amebî mehkûmkerdiş. Rexmê nê de zî Serdozgerîya Bîsmîlî fek qerarê xo ra vera nêda û cipersayîş nêda destpêkerdiş.

 

Keye xeylêk rey ame mexdurkerdiş

 

Cinîya Uzeyîr Salîha Aktare dîyar kerd ke bi tena hesretê dîyayîşî ney, bi koçberî û feqîrî reyna kiştê. Cinîya Uzeyîr Salîha, 7 tutan pîl kena û wina vana: “Dimayê ke ma dewe ra vetî, 5 serran nêverdayî ma bikewê dewa xo. Erdê ma, zîyanê ma bêwayîr mendî. Ma Bîsmîl de bi ca bî û o wext zî çîyêk ma çinbi. Rewşa ma baş nêbî. Seke ma bi seyan keyeyî estbî. Zerrîya ma pêrûne veşayîne. Yê ke nasê înan cayê serebûtî de ameyê qetilkerdiş, yê îşkence înan rê ameyo kerdiş û yê ameyê vînîkerdiş. Seke roja mehşerî bi.”

 

‘Mi ey reya peyîn dî’

 

Salîha wina qal kerd: “Mi reya peyîn ey dî. Ez û vistewraya xo ma şî cayê ke destbendkerde bi. Mîyanê komêke leşkeran de bi. Rîyê ey kuwayîşî ra sîya bibi. Ma ra rewşa dewijan persa. Ma qalê vengkerdişê dewe kerd la ma qalê kesê ke ameyê qetilkerdiş nêkerd. Ey ma ra cixare weşt. Cixare bî waştişê eyî yê peyîn. Êdî ma nêdî. Bi serran o ma pey rêçe ey de yê. Her ca serê ma de girewtî. Ne kerdoxê serebûtî ameyî cezakerdiş, ne zî cenazeya ey dayî ma.”

 

‘Vînayîşê her gorêke hêvîyêke bi’

 

Salîha dewam de wina vat: “Bi serran o ma her ca de pey ey de şî. Ma zîndanî nêverdayî. Ma êdî hêvîya xo vînî kerd. La reyan hîn kesan vatêne sax o û reyna hêvîye ma geş bîne. Wexto ke ma netîceyêk nêgirewtêne zî ma hîna zêde şikîyayîne. Ma êdî bi hesreta vînayîşê ey bî. Dayîka ey bi hesretê ey merde. Vatêne wa ez bivînî û dima ra bimirî. Seba ey her ca de gêra û heta  Ewropa zî şî. La vînayîşê aye ma rê bi hesret.”

 

‘Wa vînîbîyayeyî bêrê vînayîş”

 

Salîha vat, serebûtê ke ameyî ciwîyayîş, bêmerdimayî bî û wina qedêna: “Heta cenazeyî nêrê vînayîş, şîn keye de nêqedîyeno. Coka 30 serrî yo, şînê ma dewam keno. Wa êdî vînîbîyayeyî bêrê vînayîş û kerdoxî bêrê cezakerdiş. Ma edalet wazenê.”