Derya Ren

 

AMED - Doktora ke wazena welat biterikna û eynî wextî de endama Odaya Doktoran ê Amedî ra Evîn Bahar Toy, dîyar kerd ke îqtîdarî demê peyîn de doktoran xo rê kerdo hacetê weçînayîşî û vat: "Doktorî seba ke tu hêvîya înan Tirkîya rê nêmenda, wazenê vejîyê teberê welatî."

 

Bi vilabîyayîşê Koronavîrus (Covîd -19) ê Tirkîya dir barê xebatkaranê weşîye tewr giran bi. Bi vilabîyayîşê janê koronayî dir Tirkîya de rastîyê sîstemê weşîye zî vejîya werte. Sere de xebatkarê weşîye, cuya heme şarê Tirkîya kewte tehluke. Dimayê ke sîstemê weşîye rijîya, bi hedefgirewtişê îqtîdarî yê xebatkarê weşîye dir rayîrê hêrişê hemverê xebatkarê weşîye ame akerdiş.

 

Dimayê ke xebatkarê weşîye bî hedefê serekkomarî, bi seyan xebatkarê weşîye koçê teberê welatî kerdî. Nê doktoran ra yewe zî doktora serwîsa lezkî û eynî wextî de endama Odaya Tabîban ê Amedî Evîn Bahar Toy a. Evîna ke dimayê karê xo yê fermî biqedêno do koç bikero, ajansê ma rê ercnayîş kerd.

 

'Ma bêkar mendî, la nêgirewtî kar'

 

Evîne vat ke tu kes nêwazeno cografyaya xo ra dûr bikewo û no mîyanê doktoran de zî wina yo. Evîne wina qal kerd: "Problemê ke ma ciwîyenê, sey ke bi pandemî dir dest pêkerdê, yenê destgirewtiş. Labelê, rastî no nîyo. Ez eşkena vajî ke rewşa mi û xeylêk embazanê mi zî wina yo. Xeylêk embazê min ê sey mi ciwan ê, dimayê ke mezûn bî seba cipersayîşê asayîşê demêk derg  betal mendî û ma nêgirewtî kar. Bêkar verdayîşê doktoran prosesê pandemî de seba komelî rewşêka tehluke ya. Heto bîn ra 3-4 serrî vernîya pandemî ma doktorî tewr zêde bêkar ameyî verdayîş. Bi nê rengî planê ma yê şîyayîşê teberê welatî dest pêkerd."

 

'Problemê doktoran bi pandemî dir tewr zêde bîyo'

 

Evîne vat, “Ma serê na herre de pîl bî û ameyî perwerdekerdiş. La ma tewrê xebate nêkerdî." Evîne ard ziwan ke na rewşe vernîya  pandemî zî bi eynî rengî bî û wina dewam kerd, “Tena saetê xebatî yê doktoran ney, wextê pandemî de, eynî wextî de îtîbarê meslegî yê ke înan verê û wextê pandemî de vînî kerdibi zî înan vet teberê welatî. Mîyanê sebebê tewr peyîn de meaşê ma kêmî yo. Helbet her kes wazeno peynîya xebata ke keno de bedelê keda înan çi bibo bigîrê. Ez eşkena vajî ez sey doktore mîyanê xebatkaranê bînan ê komelî de tay zêde meaş gêna. Labelê, mabêne roja ke mi dest pêkerd û meaşê ke ez ewro gêna, wareyê hêzê kerdişî de ferqêk qij esto. No rastîyêk nîno înkarkerdişî yo. Şîdetê fekî û  fizîkî û şert û mercê giran yê xebata ma ya servîsê lezkî yan zî sazgehê bînî yê ke ma ci de xebityenê, sebebê şîyayîşê ma yo."

 

'Xebatkarê weşîye benê hacetê weçînayîşî'

 

Evîne dîyar kerd ke tu cayê dinya de doktorî 24 saetan bê mabên  300 -400 nêweşan nêewnîyenê û vat: "Nêweşî şîdet bi doktoran kenê. Seba ke rewşa lezkî de zêde dore de manenê. Ez bawer nêkena ke eynî nêweş bankayêk de nê tengasî anceno. Pey nê de sebebê bînî estê. Hukmatêk est o ke doktor û xebatkaranê weşîye sey hacetê weçînayîşî vejeno vernîya şarî. Serekkomarê nê welatî vernîya 3-4 serran de mîtîngêk de şarî rê nê vatişî vat; 'Her keso ke muracatê serwîsê lezkî bikero, do bêro muayenekerdiş.' Ganî no verê çiman de biameyîne girewtiş ke Tirkîya zî sey heme welatan metodêkê doktorî est o. No metod wina bi; ganî nêweşêke beşê lezkî de bêro muayenekerdiş, eke bi rastî hewcedarî bi muayeneyî rê bibo, ganî nêweşîyê mendeyî bi randevî bêrê sewqkerdiş ke dima ra klînîkê ambulanse bêrê muayenekerdiş.

 

La na rewşe bîya rewşêka sîyasî ke her roje nêweşêk/e eşkeno/a randevu bigiro/a û bêro/a muayenekerdiş bi bêzarîyê ke tay yenê serwîsê lezkî û çi heyf wexto ke doktor/e hewl dano/a rewşe bi ercna, rastê şîdetî yeno/a. No normal nîyo."

 

'Meslegê ma ganê ma ra muhîmêr nîyo'

 

Evîne dîyar kerd ke heme pratîkê doktorî kenê, benê sebebê cipersayîşî û vat: "Bifikrîyê ke seba çîyêk ke bingehê ci yê zanistî çin o bêro raporkerdiş, şima ra yeno waştiş ke şahidî bikerê. Yeno vatiş ke keso ke rêzefîlm temaşe kerdo û eynî mudaxele nêdîyo, yeno waştiş ke  ti şêrê seba nê îfade bidê. Ma do senî bieşkê meslegê xo dewam bikerê? Eke ez nêeşkî pratîkê perwerdeyê ke mi mîyanê serre de sey doktorêk girewto nîşan bidî û eke ez o her rey kesêk rê îfade bidî, ez çira bixebityî? Çend rojî verê embazêk ma dîplomaya xo çirna û fek karî ra vera da. Karê ke ma kenê ganê ma ra muhîmêr nîyo."

 

'Seba ke ma bêhêvî mendê ma şinê'

 

Evîne vat, seba problemê ke cuya  xo ya meslegî de rî bi rî menda û  polîtîkayê hukmatî yê ke probleman tewr kûr kerdê, hewl daya şêra teberê welatî û qiseykerdişê xo wina qedêna: "Ma bi tehlukeyê ke ma do bibê kesê diyîn û do tu muhîmîyê welatê bîn ma rê nêro dayene, vejênê rayîr û şênê. Senîn ke merdimê Sûrîye, Rojawanî koçê Tirkîya kerdê, sey welatê xo nêvînenê, îhtîmal o ke ma zî xo aîdê uca hîs nêkerê. Labelê, eke ma wazenê tîya ra vejîyê, seba teberê welatî de doktorî bikero nîyo. Seba ke tîya de hêvîya xo birna yo/a. Hêvîdar a çîyê newe biqewmîyê û hêvî xo dir bîyarê jke ma zî welatê ke şîyê abigêrê."