Oznur Deger

 

ANQARA - Med Tv ke adetê çapemenîya azade de di wareyê televîzyonî kurdî de yewin bi, heta ewro xeylêk qenalî ameyî padayîş û teda dir ameyê rî bi rî. Reyna televîzyonê Kurdî çiqas şinê zêde benê û pîl benê. 

 

Tarîxê nuştekî yê çapemenîya Kurdî xo resneno seserra 19ine. Çapemenîya Kurdî ke bi da-des rojname û kovarî xo avêr vista, Zîwanê Kurdkî kerd hedefê xo, dimayê serrê 90yî polîtîkayê qetilkerdişî û vindîkerdişî yê hemverê Kurdan de vet werte û nasnameyê çapemenîya azade vejîya. Bi qetilkerdişê Mûsa Anterî û pey ra bi seyan rojnamegerî mîras dewr girewtî û adetê çapemenîya azade domnenê. Serrê 90yî de xeylêk rojnamegerî ameyî qetilkerdiş û vindîkerdiş. Rojê vîyarteyî de zî, 16ê Hezîrane de bi hukmê AKP-MHPyî 16 rojnamegerê Kurdî ameyî tepiştiş. 

 

Tepiştişê rojnamegeranê Kurdan teda û şîdetê tarîxê Osmanî ra heta Komare û heta serrê 90yî yê hemverê çapemenîya azade ya Kurdî de ardî vîrê merdiman. Ma zî vizêrî ra heta ewro derheqê çapemenîya azade de dosyayêke hadre kerd. Di qismê çarin ê dosyaya ma de, ma yew lingê muhîmîyê adetê çapemenîya azade ra televîzyon gênê xo dest.

 

Di çapemenîya azade de televîzyono yewin: Med Tv 

 

Wextê Osmanî ra heta Komare uca ra zî heta serrê 90yî qenalo yewin ê Kurdan di 15ê Hezîrana 1995î de Londonê Îngîlîstanî de Med Tv ame awankerdiş.  Lîsansê Med Tv serê waştişê Tirkîya de di 23yê Nîsana 1999î de ame betalkerdiş. Med Tv reyna ame awankerdiş hetê Fransayî ra ame padayîş. Serra ke Med Tv ame padayîş Roj Tv Danîmarka de dest bi weşanî kerd. Tirkîya vera Roj Tv xeylêk teda Danîmarka rê kerd û di 2013î de bî sebebê padayîşê qenalî. Dimayê Roj Tv, Nûçe TV û Stêrkî dest bi weşan kerd.

 

Pêwa nê nika Belçîka de Medya Haber Tv û Stêrk Tv weşanê xo dewam kenê. 

 

Ozgur Gun Tv 

 

Ozgur Gun Tv  Tirkîya de seba weşanê Kurdkî di 23yê Adara 2004î de yewin Televîzyono sereyîn ê RTÛKî bî. 2 serrî pey ra di netîceyê destûrî de di 23yê Adara 2006î de programê Kultur û Hunerî yê bi lehçeyê Kurmancî yê bi nameyê 'Dergûşa  kulturî' viraşt. Dima ra Tv derbasê weşanê netewî bi û di 29ê Êlûla 2016î de bi KHKyî ame padayîş. Ozgur Gun ke yewin reklamê bi Kurdkî û belgefîlman weşan kerdibi.

 

Rojawan ra vengêke: Ronahî Tv 

 

Pêwa Tirkîya û Ewropa, Rojawan de zî çapemenîya azade adetê Celadet Bedirxanî û Apê Mûsa de rayîr ra şina. Di 2012î de Ronahî Tv şaristanê Qamişlo yê Vakur û Rojhelatê Sûrîye de dest bi weşan kerd. Weşan bi Kurdkî û lehçeyê cîyayî yê Kurdkî domneno. Pêwa no, Tv bi Erebkî û Îngîlîzkî zî weşan keno.

 

Çira Tv 

 

Çira Tv di 14ê Tebaxa 2012î de dest bi weşanî kerd. Heme weşanê ci bi Kurdkî yo û bi giranî kulturê Êzîdîyan keno babeta  programê xo. Seba teqdîmkerdişê Ziwanê Kurdkî û sewbîna averşîyayîşê rojane, cuya kulturî, sîyasî û komelî muhtevayê sereyînî yê Çira Tv yê. 

 

Jin Tv 

 

Jin Tv ke dinya de xebatêke yewine ya û tena xebatê cinîyan kena di 8ê Adara 2018î de bi sloganê 'Vengê cinî, rîyê cuye’ dest bi weşan kerd. Jin Tv ke weşanê ci domneno, seba xebatê cinîyan ê ercîyayeyî xeylêk xelatî ameyê dayîş. Televîzyon hem dinya de hem  Kurdistan de cuye û têkoşînê cinîyan esas gêno. 

 

Yewin qenalê tutan: Zarok Tv 

 

Zarok Tv ke yewin qenalê tutan ê weşanê Kurdkî keno, di 21ê Adara 2015î de Amed de dest bi weşanî kerd. Bi Ziwanê Kurdkî yê lehçeyê;

 

Kurmanckî, Kirmanckî(Zazakî) û Sorankî weşan keno û di 29ê Êlûla 2016î de bi KHKyî ame padayîş. Serê reaksîyonê rayapêroyî ra RTUK di 18ê Teşrîna Verêna 2016î de qerarê xo apey girewt. Di netîceyê têkoşînî de Zarok Tv reyna dest bi weşanî kerd û nika qenalo ke tewr zêde tutê Kurdan temaşe kenê yo.  

 

Meşte: Adetê çapemenîya azade de ajansê xeberan