Marta Somek 

 

STENBOL- Endama Meclîsê Partîya DBPyî Yuksel Mûtlû derheqê komxebata TJAyî yê 'Zîndan de cinîyî' de qisey kerd û vat: "Peynîbîyayîşê tecrîdî seba ma bi manaya ke ma rayîr şîyayîşê azadîya cinîyî de avêr kewtê ya. Cinîyan dir hêz û enerjîyêke wina esta. Cinî wazenê lezkî çareserî bêro ca. Rojeva cinîyan a rojan ê aver de do tecrîd û zîndan bo." 

 

Hereketê Cinîyan ê Azadan (TJA) 11ê Hezîrane de komxebata bi nameyê 'Zîndan de cinîyî' ardî ca û seranserê roje de çar roniştişî ameyî ca. Rêxistinê Komeleyê Sivîlî, huqûqnasî, rêxistinê cinîyan, sîyasetmedarî û meclîsê cinîyan, aktivîstê femînîstî, avûkatê heqê cinîyan, Dadîyê Aştî û merdimê tepişteyan ê ke tewirê Nobeta Edaletî bîyê ra tewrê komxebate bîyî. 

 

Endama Meclîsê Partîya Mintiqayê Demokratîke (DBP) Yuksel Mûtlû ke di komîsyonê hadreyîyê komxebatî de ca girewt ajansê ma rê ercnayîş kerd. 

 

Cografyayêke deje de tepiştemendiş…

 

Yuksele eşkera kerd ke zîndanî bi serran o birînê pîlî yê Tirkîya yê û wina vat: "Ê ke sîyaset kenê hêzê demokrasî, cinî, ciwanî û heme kesî rewşa zîndanan ra bi tesîr benê. Tirkîya welatê derbeyan a. Coka nê derbeyan, her kesê ke demokrasî pawenê ê ke muxalefet kenê, ê ke xelesnayîşê cinî pawenê yenê tepiştiş, bi serran o heqê înan yeno binpaykerdiş. Herdnîgarîyê bi dej de her tim zîndanî rojeve tepişteyan de yê. Tepişteyan rojeva xo kerda cuya ma." 

 

Babetê komxebatî û munaqaşeyî 

 

Yuksele qal kerd ke babetê komxebatî birînê ke pîlî yê welatî yê û wina dergî dayî qiseyê xo: "Ma rê nasnameyî û bawerî û her çî bena babeta nasnameyî û ma wareyê nasnameyan de zî azad nîyê. Sîstemê Tirkîya serê yew Netew-Dewlete de serê Tirkbîyayîşî û Sunîbîyayîşî de awan bîyo. Xeynê nê fehmêko heme nasnameyan red keno, esto. Komxebatî de zî ma serê cinîyan de ke zereyan de ameyê hepskerdiş qisey kerd. Sernameyê komxebatî 'Zîndan de cinîyî wina bîyî'. Cinîyan serranê 70yî de nê senîn kerdê tecrube, serranê 80-90yî û 2000î de cinîyêke ciwane nê senîn kena tecrube û çi ciwîyena? Netîceyê nê,  travmayê ci tesîrê serê keyeyan de çî yê? Ma seranserê roje de nê munaqaşe kerdî. Hema-hema her roniştişî de ma tecrubeyê ameyê kerdiş munaqaşe kerdî, ma heme hîkayeyê trajîkî û trajîkomîkî embazan dir munaqaşe kerdî." 

 

Tepişteyan çîyêke cuya vatî 

 

Yuksele dewamîyî de wina ard ziwan: "Çîyêke Zîndanê Amedî, Metrîs û Mamakî de ameyê ciwîyayîş ma goştarit. Binpaykerdişê heqan, veşinayîşê înfazan, rewşa tepişteyê nêweşî, ferasetê duştê Aysel Tugluk, komxebatî de ameyî destgirewtiş. Her hetî ra cinî bîbî û komxebatî de cinîyan xo îfade kerd. Netîceyê munaqaşeyê rojêke de nîyadîyayîş û pêşnîyazî ameyî girewtiş. Roniştena çarin de heme cinîyan pêşnîyazê xo kerdî. Netîce de vejîya werte ke zîndan wareyê xoverdayîşê cinîyan o û cinîyî kam ci fehmî, fikrî ra benê wa bibê zîndanan de hîyerarşîyî hetêke de verdenê û perwerdeyê xo anê ca, komunê xo awan kenê û ciwîyêka azade organîze kenê û teber de zî keyeyanê xo organîze kenê." 

 

Serê pîlkerdişê têkoşînî de xebate    

 

Yuksele dîyar kerd ke komxebatî de serê çîyê ke eşkenê bikerê de vindertê û wina beyanat da: "Netîceyî de pêşnîyazê zaf xurtî vejîyayî werte. Mîyanê nê pêşnîyazan de caardişê kampanyayan, yewîyîya cinîyan û derheqê babete de zî derheqê organîzekerdişê înîsîyatîfî û kordînasyonan ameyî kerdiş. Ma do pêşnîyazan sey komîsyonê hadreyîyî arê bidê.  Wexto aver de beno ke no agêro konferansêke mîyanneteweyî. Ma serê pîlkerdişê hetkarîya bi cinîyan ê tepişteyan dir vindenê. Serê pîlkerdişê têkoşînî, rêxistinî û kerdişê fealîyetan de munaqaşeyî ameyî kerdiş." 

 

'Na babete ma hemine ya' 

 

Yuksele bale ante serê rewşa zîndanan û dîyar kerd ke tu çîyêk silam û merhebayêke embazê tepişteyan rê yenê şawitiş bi erjnayîşêr nîyê û wina qal kerd: "Îqtîdaro serdest nê manî keno. Silamêke xeylêk bi erj o. Wextê pêvînayîşê akerdeyî de nêverdenê keyeyî silamêke bidê tepişteyan ê bînan. Seba ê zanenê ke o silam xeylêk bi erj o. Pêşnîyazêk wina zî ame. Seba ke embazan mektûbe û kitabî şawitê, ma munaqaşeyê xurtî na babete ser o zî kerdî û heqîqetî vejîyayî werte. Mîyanê mêmananê ma de cinîyê ke qetî zîndan nêkewtbî rojevê înan zî bîbî. Bi matmende seyr kerdî û vatî înan hende nêzanayê. Ganî ma nê komele rê vajê. Ganî ma na babete bikerê komele.  Seba ke na babete babete ya ma heminan a." 

 

'Tecrîd ma heme ablûka kerdo' 

 

Yuksele serê tecrîdo giran ke heme cayî de vila bîyo de vinderte û wina dîyar kerd: "Tecrîd tena zîndanan de ney, serê her hetê komele de yo. No tecrîd ewro demokrasî zî çinî keno. Beno sebebê helnêkerdişê problemê Kurdî. Beno sebebê kiştişê cinîyan. Seba nê bi peynîbîyayîşê tecrîdî yeno manaya ke rayîrê azadîyî abo. Ganî ma duştê tecrîdî de bêveng nêmanê, reaksîyonêke xurt bimojnê ra. Cinî, wayîrê quwetî û enerjîyêke wina yê. Cinî wazenê nê lezkî hel bikerê. Wexto aver de do xebatê ma na babete ser de bidomê."