ÎZMÎR - Cinîyan dîyar kerdî ke kes nêeşkeno xidayê sereyînî biherênê û vatî ne citêrî ne bazarvanî qezenc nêkenê. Cinîyan vatî sermayedarî tena qezenc kenê. 

 

Krîzê ekonomî her ke şino giranêr beno û feqîrî û çinîbîyayîşî resayê sewîyeyêke xedar. Welatijê ke nêeşkenê hewceyîyê xo yê sereyîn biherênê, vera vayî her tim zêde benê zehmetîyan ancenê. Fasûlîyê ke hêga ra yenê arêdayîş û goreyê cisnê înan kilo ya bi 4 yan zî 5 lîrayî yenê rotiş. Mabênê 20 yan zî 25 TL ra roşenê welatijan. Nê berardêr nê zî kesê roşenê û nê zî yê ke herênenê qezenc kenê. No karo ke di her sewîyeyî de kedêke pîl wazeno,  cira tena şîrket qezenc keno. 

 

Cinîyan derheqê na babete de ajansê ma rê qisey kerdî. 

 

'Ez nêkena bê pere agêrena keye' 

 

Gulîstan Yildirime ke xebata karkerdoxan ra verpersîyara, serê sibayî seete 04:00 de rawurzena û hinî reyan zî 11:00î de hinî rojan zî heta 15:00î xebetêna. Gulîstane vat ke serê herdî de bi usûlê 'Qibaleyî' yanê bi usûlê humare xebetênê û 5 çuwalî mehsûl ancax ci ra bedelê rojêke vejenê. Gulîstane wina dergî da qiseyanê xo: "Eke nê nêkero bê pere agêrena keye. Cinîyî ke mehsûl  arê danê heqê rojaneyê yew tenî 150 TL yo û  mêrdeyî zî bar kenê no zî 180 TL yo. Eke mehsûl bêro waştiş ma şinê serê hêgayî. Rey-rey ma mîyanê hêgayî de xebetênê. Ewro hêga de 30 tenî xebetênê û 30 tenî ewnenê yew merdimî ra. Eke mehsûl bêro waştiş ma karkerdoxan benê, eke nêro waştiş ma nêbenê. Rey-rey hewteyî ra 4-5 rojan rey-rey zî hewteyî ra rojêke. Bazarvanî çend çuwalan biwazê ma hende arê danê." 

 

'Kesêke qezenc nêkeno' 

 

Gulîstane beyanat kerd ke citêrî qezenc nêkenê û wina dergî da qiseyanê xo: "Wexto mehsûl nêwazenê mehsûl serê hêgayî de maneno.  Eke bazarvanî biwazê ma arê danê. Mehsûl vay o û vera nê zî kes zêde nêherêneno. Kîra, awe, ceryan her tim yenê zemkerdiş. Ma di şertê giranî de yê. Mazot 10 hezarî derbas kerdo. Gubre, citkerdiş, awdane, rojaneyê karkerî,  citekar zî karkerdox zî ci ra qezenc nêkenê." 

 

'Zafêrî Kurd ê û kîra de yê' 

 

Cemîle Sayane ya 62 serrî ya ke coka problemê ekonomî Mêrdîn ra 20 serrî verî ameya Îzmîr eşkera kerd ke 5 serrî yo seba debara xo bikero hêgan de xebetêna û wina vat: "Tutê mi hinî fabrîkayan de xebetênê. 10 tutî keye de estê. Sîgortaya kesêke çinî ya. Çuwalêke şekir, tenekeyêke rûn bîyo hezar lîra. Ma do senîn îdare bikerê? Keyfê kesêke cayî de nîyo. Kîra 1.500yî ya. Wexto tutî zaf bê ban zî nêdanê merdimî. Wexto ma barkerd ma poşman bîyî. La seki bîn çareyê ma çinî bî. Ma heme Kurd ê û di kîra de yê. Heme vêşanê. Heta nîmroj seete 14:00î yan zî 15:00î ma eşkenê rojaneyê xo qezenc bikerê. Ma bêçareyî ra xebetênê." 

 

'Wina şêro do citêr nêmano' 

 

Cinîya bi nameyê Hêvî Yildize zî bale ante serê zor û zametîyê ciwîye û vat vînayîşê karî zaf zamet o. Coka nê zî di karê bê ewleyî de xebetênê û wina beyanat da: "Wexto nêweşîyêke vejêna ma keye de manenê. Ê ke wendeyê zî betalê û hewl danê ke vejîyê teverê welatî. Citêrî nêeşkenê mehsûlê xo biroşê. Zirar kenê. Xo ra xeylêke citêrî êdî çîyêke nêçînenê. Benzîn vay bîyo, gubre vay bîyo. Meaşê karkerdoxan esto. Bi rastî citêrî apey şîya. Wina şêro do citêrî biqedîyo." 

 

'Eşkera nîyo ke kam qezenc keno' 

 

Atîye Turkene ke firingîyê herdê xo yê  Încîrlîova ya Aydinî ra ana bazar roşena da zanayene ke fasûlîye hal ra bi 17 lîra herênayo û bi 20 yan zî 25 TL roşena. Ez hewl dana ke tewiran zêde bikera û wina qezenc bikera. Ma hezar TL mazot xebetnenê. Ma bi zor qezenc kenê. Ma nêzanenê kam qezenc keno. La citêrî qezenc nêkenê. Ma seba 10 karkerdoxan rojêke de 1.500 lîra danê. Seba 8 donim bamî 750 lîra, seba derman û gubreyî mi 2 hezar TL da."