STENBOL - Muxabîrê Ozgur Gundemî yê Bedlîsî Ferhat Tepe di nezaret de amebî vindîkerdiş, waya ey Ayşe Tepe Dogane qisey kerd û vat hema zî wexto ke ro fotografgirewtişê Ferhatî ewnena; xeberî, xoverdêrî û îdealîstîyê ey vînena. Komeleya Heqê Merdiman (ÎHD) 1995î ra heta nika her serre mabênê 17 û 31ê Gulane sey 'Hewteyê Vindîyîyan' pêşwazî kena. ÎHD bi amancê bale biancê serê vindîyîyan çalakî û programan anê ca. Dadîyê Şemîyî zî têkoşîna xo dewam kenê. 

 

Ferhat Tepe Bedlîs de 1993yî de ame qetilkerdiş û xeylêk çîyî di 19 serrî yê emrê xo de ca kerd. Waya ey Ayşe Tepe ke mîyanê Dadîyê Şemeyî de ca gêna û hîkayeya Ferhatî berda Meydanê Galatasarayî û wina vana: "Heta ke na polîtîkaya bêcezaverdayîşî werte ra nêro wedaritiş, ma do dest têkoşînî ra vera nêdê."

 

'Sey cêwî pîl bîyê' 

 

Ayşe 1975î de Bedlîs de yew 6 tutan ra, keyeyêke welatpawitoxî ra ya hîrêyîn ameya dinya. Mabênê aye û birayê aye Ferhatî de serrêke esto û vera nê sey cêwî pîl benê. Keye de Kurdkîya Kirmanckî û Kurmanckî yenê qiseykerdiş. Tutîyîya înan kuçan de derbas bena. Ayşe wina vana: "Ma di mehla de pîl bî. Ma way û birayî xeylêk girêdayeyê yewbînan bî. Mabênê ma de zêde emr çinîbî. Bi xusûsî mabênê min û Ferhatî de serrêke bîbî. Ma xeylêke yewbînan ra hes kerdêne. Hem keye de hem mektebî de ma verê yewbînan de bî." 

 

'Hetê polîtîkî yê Ferhatî tesîr ro keyeyî keno' 

 

Ayşe nê erjnayîşan kena: "Ferhat hetê dormeyî ra xeylêk ameyêne heskerdiş. Ciwanêke xeylêk xurt bi. Vindertişê ey yê polîtîkî di lîse de aver kewt û tesîr serê keyeyî de zî kerd. Min û ey waşt ma tewirê cenazeya Vedat Aydinî bibê. La babê mi vat ke yew şima ra meşorê. Vera nê Ferhat tena şî, ame destbendkerdiş, şewêke nezaret de mend. Ma kewtî qaxûyan." 

 

Keyeyêke welatpawitox 

 

Keye, keyeyêke demokrat û welatpawitox o. Dadî Zubeyde zî cinîyêka xurt û hêzî ya. Babî Îshaq bi serran memûrîya dewlete keno, serra 1980yî de yeno sirgûnkerdiş û dimayê nê îstîfa keno. Îshaq Bedlîs de ronayene yê HEPî keno. Padayîşê HEPî ra dima HADEP de dewam keno. 

 

'Tehdayê dewlete 

 

Ayşe serra ewil kewena îmtîhan û unîversîte qezenc kena, şina Stenbol. Ferhat Bedlîs de rojnamegerîya Ozgur Gundemî keno. Ferhat, o wext 18 serre bîyo. Wexto Ferhat rojnamegerî keno, dewa înan de tehdayê dewlete bîbîyê. Dewî ameyêne talkerdiş. Bedlîs de kes çinîbî înan bikero xebere. Serê nê ra Ferhat qerar dano bibo rojnameger. Rojêke qereqola Bedlîsî venga Ferhatî dana. Yeno keye vano çîyêke nêbîyo, tena çayêke dayê ci û vera dayê. Ayşe na babete de wina vana: "Ma kewtî qaxûyan. La dimayê wefatê Ferhatî ma fam kerd, îhtîmalêke pîl qereqole de Ferhat mojnabî hinîyan. Bedlîs serrê 80yî de zaf aktîf û polîtîk bî. Awanbîyayîşê HEPî, rojnamegêrîya Ferhatî bala dewlete ancena. Nêwaştî averşîyayîşêke wina Bedlîs de bibo. Ez zî birayê mi zî, ma verî ameybî destbendkerdiş. A asasî keyeyê mi bala dewlete antbî." 

 

'Xoverdayîş û hişmendîya Ferhatî' 

 

Ferhat, serrêke rojnamegerîya xo de xeylêk xeberî di ciwîya xo de ca keno. Şîyêne dewan, dewijan dir qisey kerdêne û roportaj kerdêne. Ayşeye vat rojêke keyeyêke ke Ferhatî xebera înan viraştbî, şîya keyeyê înan û vat: "Ferhat reyna Bedlîs de amebî destbendkerdiş, Ferhatî ra vatbî 'Ti nê dewan de kamî dir qisey kenê,  to ra vanê çi?' Rojêke keyeyêke amebî serdayîşê ma, babê mi rê spas kerdbî. Coka Ferhatî tu reyî çimeyê xeberanê xo polîsan ra nêvatêne. Keyeyêke ci dir roportaj kerdêne polîsan ra nêvatbî. Ê wextî coka tehdîdan, merdiman nêwaştêne nameyê înan bêro vînayîş. O vindertiş û xoverdayîşê Ferhatî tesîrêke pîl serê dewijan de kerdbî. Ez ewro hema zî ro fotografgirewtişê Ferhatî ewnena; xeber, xoverdayîş û îdealîstîya ey vînena." 

 

'Ê ke dayî vindîkerdiş do vindî bikerê' 

 

Wexto Ferhat yeno vindîkerdiş Ayşe Stenbol de wendekara unîversîte ya û 18 serrî ya. Ayşe derheqê vindîkerdişê Ferhatî de wina vana: "Mi di manşetê Ozgur Gundemî de xebera 'Ferhat Tepe ameyo remnayîş' vîna. Ez şok bîya. Yanê mi vat o şî... Kûrîyî ra merdim no ferq keno. O wext, ê ke vindî kerdêne, nêameyêne vînayîş. Ez o wext tena bîya. Mi nêzanabî ez çi bikerî. Ez şîya Ofîsê Kadirga yê rojnameyî. O wext Yaşar Kaya û Gûrbettellî bîbî. Mi ê vînayî û bilêt herêna ez şîya Bedlîs. Awanîya DEPî de fotografê Ferhatî û nustişê 'Ê ke dayê vindîkerdiş do vindî bikerê' amebî aliqnayîş. Mi hêsirî varinayî. Coka mi hîs kerd ke ez o birayê xo êdî qet nêvînî. Rewşa dadî û babê mi zî xeylêk xerab bî." 

 

'Tûgayê hewfgirewtişî yê Tirkî ro keyeyî gêra' 

 

Şewêke Ferhat nîno keye û şefeqî de seete dewrê 05:00 û 06:00î de merdimê xo sey Tûgayê Heyfgirewtişî yê Tirkî danê naskerdiş, telefonê keyeyî kenê. Telefon de vanê: "Tabelayê DEPî ronê, turîstê ameyê remnayîş wa bêrê veradayîş, wa Îshaq Tepe îstîfa bikero."  Û milyarêke fîdye wazenê. Îshaq zî vano: "A tabela şarî aliqnaya, do şar rono. Ez o îstîfa bikerî û fîdye bidî." Ayşeye derheqê babete de wina vana: "Prosesêke xeylêk bi dej bî. Birayê mi amebî vindîkerdiş û di eynî wextî de tehdayêk pîl serê keyeyî de bîbî. Hewl dayêne ke keyeyî hetê psîkolojîkî ra apey berê." 

 

Vengo ke hişê Îshaqî de ca girewt bî 

 

Dewamîya prosesî de rewşêke baleante yena ciwîyayîş. Babê Ferhatî vengê telefonî yê ke vanê ma lajê to remnayo nas keno. Îshaq demêke wekîlîyê şaredarîyê Bedlîsî keno. O wext bi Fermandarê Tûgayî yê Tetwanî Korkmaz Tagma dir munaqaşeyêk yeno ciwîyayîş û venga Îshaqî keno û tehdîd keno. O veng hişê Îshaqî de ca gêno. Dimayê Ferhat yeno vindîkerdiş, derheqê Korkmaz Tagma de gerre keno. Heme kerdoxê nêeşkerayî de nameyê Korkmaz Tagma derbas beno. La di tu dewaya ke keyeyî akerdê de venga îfadeyê ey nêkenê." 

 

7 rojî Goristanê Bêkesan de mend' 

 

Ferhat 28ê Temûze ya 1993yî de yeno remnayîş û 10 rojî vindî maneno û dimayê ke yeno remnayîş 3 rojî pey ra yeno qetilkerdiş. Dima ra 8ê Tebaxe de  telefonêke şino keyeyî rê û vanê cenaze di Goristanê Bêkesan ê Elezîzî de yo. Verê Gola Hezarî de masegirewteyêke cenazeyê Ferhatî vîneno û 7 rojî di Goristanê Bêkesan de maneno. Keye cenaze uca ra gêno û ano Bedlîs. 

 

Prosesê Huqûqî 

 

Dima ra keye dest bi têkoşîna huqûqî keno. Merdimê bîyê şahid ke Ferhat berdo JÎTEMê Amedî vejîyayî werte. Şahidê ke vatî îşkence ro Ferhatî ameyo kerdiş, ewilî şinê îfade danê, dima ra vera tehdîdan îfadeyê xo apey ancenê. Dewa vera demvîyareyî yena padayîş.  DMME zî qerarê 'Dewlete heqê ciwîye nêpawena' dana. Pêwa nê vergumanî nînê vînayîş. 

 

Hîkayeya şemîyî 

 

Dima ra hîkayeya keyeyî yê Dadîyê Aştî dest pê kena.  Dadî Zubeyde Tepe, televîzyon de Dadîyê Şemîyî vînena û şina Meydanê Galatasarayî. Ayşeye da zanayene ke keyeyê ke ameyê têhet û nê têkoşînî kenê do tu reyî dest ci ra vera nêdê û wina peynî ro ci ard: "Heta ke na polîtîkaya bêcezaverdayîşî werte ra nêwurzo û  werêameyîşî nêrê ca, do dest nê têkoşînî ra nêro veradayîş. Ganî têkoşînê heq û huqûqî bidomo! Ganî heme vergumanî bêrê vînayîş û cezakerdiş. Ma no waştişê xo dorkerde kenê."