Şîrîn Çinar 

 

DÊRSIM - Hemrayê sîyasetmedara Kurde Aysel Dogane ke Kolnê Almanyayî de dinyaya xo bedilnabî wina vatî: "Aysel Dogane heqîqetê Dêrsimî bî." 

 

Endama Komî ya Aştîye ya Dadîyan Aysel Dogane ke bi vengdayîşê  Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî serra 1999î de Ewrûpa ra amîbî Tirkîya, di 11ê Gulane de şaristanê Kolnê Almanya de di nêweşxaneyo ke ci de ameyêne dermankerdiş, dinyaya xo bedilna. Cenazeyê Aysel Dogane 14ê Gulane de hela sibayî de, Amedî de bi sloganê 'Şehîdî nêmirenê' amî pêşwazîkerdiş û ver bi Dêrsimî ra amî şawitiş. Aysele di Goristanê Asrî de amî definkerdiş. 

 

Aysele di serra 1953yî de Dêrsimî de dadîya xo ra amî dinya. Ciwanîya xo ra heta nika seba naskerdişê Nasnameyê Kurdî di mîyanê rêxistinê girseyî de ca girewt. Aysele dimayê ke Unîversîteya Gazî ya Anqarayî Qismê Banderbîyayîşê  Bedenî qedêna, mamosteyîya liseyî kerd. Di derbeyê eskerîyê  1980î yê serrê dimayî de xeylêk reyan amî destbendkerdiş û îşkenceyî dir rî bi rî mende. Bi serran vêşêrî ke dadgehî bivîno, bê pers zîndan de mende. Di Weçînayîşê Pêroyî yê 20ê Teşrîna Verîne ya 1991î de wexto ke  Kurdistan de şer giran bî, şaristanê xo yê Dêrsimî ra bî namzete ya parlamenterî ya  xosere. Her çiqas ke mintiqa de namzetîya parlamentoyî de tewr zêde rey girewtbî zî, vera qanûnanê weçînayîşê eksê demokratîkî de reyê aye nêameyî vînayîş û rayîr verê şawitişê aye yê parlamentoyî ame padayîş. 

 

Aysele,  vera çalakîyê xo yê Dêrsimî de demêk kilm de bena yew hedef. Wexto tehdîdê kiştişî ro ci wanenê, bi tewirêke qanûnî nîyê şina teber. Almanya de waştişê xo yê multecîyî kena û dimayê demêke waştişe aye yeno qebûlkerdiş. Di ciwîya xo ya Almanya de beşdarê têkoşîna azadîya Şarê Kurdî bena û di mîyanê xebatanê sîyasî de ca gêna. 

 

Di serra 1999î de bi vengdayîşê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî ameya Tirkîya û ameya tepiştiş. Dimayê 10 serrî zîndan ra vejîya û verê xo da Dêrsimî û uca de Akademîya Kultur û Bawerîyî yê Elewîyan awan kerd. Nê demî de di binê nameyê KCKyî de yena tepiştiş 18 serrî ceza ro ci yena birnayîş. Serra 2015î de cezaya aye yena xerepnayîş, vera nêweşîya aye serbest yena veradayîş.  Seba tedawîyî verê xo da Almanyayî û weyra de ciwîya xo bedilna. 

 

Hemrayê aye ajansê ma rê behsê têkoşîna Aysele kerdî. 

 

'Ma embazîya aştî awan kerd' 

 

Yuksel Genç zî Aysel Dogane dir di eynî zîndanî de menda, dîyar kerd ke embazîya aye Aysele dir tena embazî nêbî, eynî demî de hemrayî bî û vat: " Ez û Aysele 23 serrî verî cu seba aştî kewtîbî rayîr. Seba ke ma aştî bîyarê nê herdan ma her çî girewt verê çiman. Bi nê rengî ma têreyde embazîya aştîyî awan kerd. Aysele yew merdimêka tewr xoverdêre bî. Her tim zanayêne do çi bikero, bêqerare nêbî û çîyêke waştêne bikero kerdêne. Hemverê zehmetîyan de zaf serewuşke bî. Beno ke no israr û serewuşkî çîyêke Dêrsimî de bibîyo." 

 

'Heqê definkerdişî ame xespkerdiş' 

 

Yuksele, ramojnayîş kerd ke Aysele emrê xo da azadî û wina nîyadîyayîşê xo ardî ziwan: "Nêverdayî merasîmê cenazeyî bêro ca û hêrişê cenazeyî kerdî. Aysele tena waştê bireso embazanê xo. La pêwa hêrişan ma nêeşkayî Aysele defin bikerê û heqê aye yê definkerdişî destê ma ra ame girewtiş. Sewbîna waştişê tewr peynî yê Aysele zî ame xespkerdiş. Ez zî û heme embazê aye zî vera nê semedî ra zerreşiknayeyê. Cenaze Amed ra heta Dêrsimî bi xoverdayîşê şarî ame. Aysele ma dir bî. Aysele senîn ciwîyayêne wina zî ciwîya xo bedilna. Mîyanê xoverdayîşî de ciwîya û wina zî ciwîya xo bedilna.  Ma waştê ke ma bi destê xo Aysele defin bikerê." 

 

'Senbolê cinîyan ê Dêrsimî bî' 

 

Şukran Yilmaze zî, zîndan de Aysele dir menda û wina hîs û fehmê xo ardî ziwan: "Aysel Dogane heqîqetê Dêrsimî bî. Heskerdişê aye hêrsê aye zî sey behrî bî. Vera nê mamoste Aysele hem koyê ma bî û hem zî behrê ma bî. Hem bi xoverdayîşê xo hem zî bi dostanîya xo semblê cinîyan ê Dêrsimî bî." 

 

Şukrane wina bale ante serê hêrişê hemverê cenazeyî de: "Mamosteya Aysele her tim vatêne, 'Şima merdanê ma ra tersenê'. Bi rastî zî wina yo û merdanê ma ra tersenê. No hêriş yeno manaya bêtehemûlîyê di hemverê cinîyan. Ma nêeşkayî ma dejê xo biciwîyê. Mamoste Aysele vatbî, 'Wa dalpeyêke gonîya hemrayanê mi nêrijîyo'. Labelê ma nêeşkayî ma destê xo bidê gorê aye. Serê na herdnîgarîyî de hurmet  merdanê ma rê nêmojnenê ra."

 

'Xeylêk çî estê ke merdim eşkeno ciwîya aye ra bander bibo' 

 

Evrim Konake zî da zanayene ke merdim nêeşkeno bi rehetî qalê Aysele bikero û vat: "Aysele rêçike tarîxî rê verda. Aysele şorişgêre bî, cinî bî û sereke bî. Heme ciwîya xo fedayê şarê bindestan kerd. Têkoşîna Şarê Kurdî de şorişgêrêke aktîfe bî. Ma Aysele dir têkoşîn kerd. Ez Aysele dir eynî zîndan de menda. Dost û hemrayê xo ra xeylêk hes kerdê. Endêke hemverê hemrayanê xo yê canfedayî de hêsgire bî, hende zî hemverê neyaran de  bi hêrse bî. Vera nê semedî zî wayîrvejîyayîş Aysele rê rumetêke yo. Ganî bi xusûsî zî cinîyî wayîr ro Aysele vejîyê! Çîyê ke ma ciwîyayîş û xoverdayîşê aye ra bandêr bibê xeylêk zêde yê."