Rojda Aydin

 

ŞIRNEX - Pêwa çalakîyê 'Nobeta Edaletî' yê seba bale biancê serê rewşa tepişteyan ameyî destpêkerdişî. Vengdayîşê keyeyê tepişteyan zî domnenê. Keyeyê tepişteyan ê Botanî dîyar kerdî ke bêvengî mergî xo dir ana û ganî duştê mergî de Kurdî îtîfaqê xo awan bikerê!

 

Seba Kurdistanijan babetêka bîn a sereyîne zî binpaykerdişê heqê tepişteyan o. Seba her wareyê komele polîtîkayêka xusûsî yê şerî yenê rayîrşîyayîş, eynî polîtîkayî seba zîndanan zî derbasdar ê. Netîceyê nê polîtîkayan de cenazeyî zîndanan ra vejênê, înfazê tepişteyan yenê betalkerdiş, tepişteyê nêweşî nînê tedawîkerdiş û pêvînayîşê keyeyan dir bi behaneyê cîyayî yenê manîkerdiş.

 

Dustê binpaykerdişê heqê tepişteyan de, keyeyê tepişteyan: Amed, Wan, Îzmîr û Stenbol de çalakîyê 'Nobeta Edaletî' dayî destpêkerdiş, seba hêsgirîyî venga rayaumûmîyî kenê. Keyeyê tepişteyan ra, Kûmrî Tanboga û Fatma Kûtlûk zî ajansê ma rê qisey kerd û behsê rewşa tutanê xo kerdî.

 

'Rewşa Îsmaîlî başe nîya'

 

Tepişteyê nêweşan ra yew ci ra Îsmaîl Tanboga yo. Îsmaîlo ke gama ameyo tepiştiş 15 serre bîyo, qezaya Silopîyî de wextê qedexeyê tevervejîyayîşê kuçeyan de ameyo tepiştiş û 4 reyî cezayê muebetê giranî ro ci ameyê birnayîş. Îsmaîl no nizdîyê 7 serrî yo tepişteyo û nika di Zîndanê Girewte yê Amedî de yo.

 

Dadîya ey Kûmrî Tanboga destpêkerdişê qiseyanê xo de wina bale ante serê tepiştişê lajê xo: "Lajê mi 15 serrî yê xo de ame tepiştiş û wexto ame tepiştişî zî xeylêk ro ci îşkence ame kerdiş. Îsmaîlî nizdîyê serrêke Zîndanê Şirnexî de mend û dima ra sirgûnê Zîndanê Xetayî ame kerdiş. Dima ra zî sirgûnê Zîndanê Îskenderûnî kerdî. Vera nêweşîya xo Adana de 9 mengî ame tedawîkerdiş û badê zî ey şawitî Zîndanê Girewte yê Amedî, uca de zî tedawîya ey dewam kerd. Vernîyê çend rojan ez şîya pêvînayîşê lajê xo. La rewşa ey başe nîya."

 

'Lajê mi nêeşkeno biewno xo ra'

 

Kûmrî, da zanayene ke 6 serrî yo Îsmaîl nêweş o û vat: "Lajê mi dimayê ke ame tepiştiş nêweş kewt. Ma nêzanê ke nêweşîya ey zî çîya. Hema nêameya teşhiskerdiş. Wereka ma zî bizanayêne nêweşîya ey çîya. Nêeşkeno werd biwero, tena bi mamayê tutan û şitî xo mird keno. Didanî fekî de nêmendê. Çi weno verecêno. Rewşa ey her ke şina xirabêr bena. Xeylêk zeîf bîyo. Bi tena sereyê xo nêeşkeno biewno xo ra. Embazê ey hetkarîya ci kenê û ro ci ewnenê. Cil û belgê ey embazê ey şonê. No 6 serrî yo nêweş o. Wa lajê mi veradê! O nêeşkeno biewno xo ra. Lajê mi vernîyê ke bêro tepiştiş tutêke xeylêke xurt bî. La nika xeylêk xirabo. Nika tepişteyo û di zîndan de tedawîya ey yena kerdiş."

 

'Wa no zilm peynî bibo...'

 

Kûmrî, dîyar kerd ke tepişteyî zilmî dir rî bi rî yê û wina qal kerd: "Zilm ro tepişteyan kenê, tepişteyê nêweşî nînê veradayîş. Ez wazena tutê ma bêrê veradayîş û teber de tedawîya înan bêro kerdiş. Zerrîya ma dadîyan veşena. Her roje zîndanan ra meyîtê tepişteyan vejîyenê teber. Ma nê çîyî qebûl nêkenê! Eke çîyê ke bi tutanê ma bêro, verpersîyar hukmat bi xo yo. Tepişteyê nêweşî bi zanebîyayîş nînê veradayîş. Tutê ma bêwayîr nîyê. Ma do heta peynîyî, wayir ro tutanê xo û tepişteyanê xo vejîyê. Ma do duştê zilmo ke serê înan de yo her tim vengê xo berz bikerê. Ganî şarê ma bêveng nêmano. Tecrîdo Îmralî de yo ewro serê heme zîndanan de zî yeno kerdiş. Wa no zilm û binpaykerdişê heqan peynî bibo."

 

'7 serrî yo tepişteyo'

 

Tepişteyo bi nameyê Hakan Kûtlûk zî wexto 22 serre bîyo, qezaya Silopîyî de, wextê qedexeyê tebervejîyayîşê kuçeyan de ameyo tepiştiş û 7 serrî yo zî tepişteyo û 10 serrî ci rê ceza ameya birnayîş. Hakanî ke nizdîyê 4 serrî Zîndanê Girewte yê Tîpê Tyî yê Şirnexî de mend o, dima ra ey sirgûnê Zîndanê Girewte yê Tîpê Tyî yê Nizîpî yê Dîlokî kerdê û nika tîya de yeno tepiştiş. Dadîya ey Fatma Kûtlûk, da zanayene ke zîndanan de Zilmo ke pîl esto û dinya nê çîyî nêeşnawena."

 

'Vera ke ma Kurd ê no zilm serê ma de yeno kerdiş'

 

Fatma, wina qalê rewşa lajê xo Hakanî kerd: "Vera ke îmkanê ma yê şîyayîşê zîndanî çinî yê, ma nêeşkenê ey bivînê. No 2 serrî yo mi lajê xo nêvînayo. Seke heme zîndanan zî uca de zî tîya de zî zilm esto. 10 serrî ceza ro ci birnayî la dima ra fînayî 7 serran. Ma pabeyê ke dimayê Roşanê Remezanî bêro veradayîş. Vera ke xeylêk tepişteyî înfazê înan bi behaneyê keyfî ameyî veşinayîş û ma nika di mîyanê fikaran de yê. Gelo do bêro veradayîş? Bi rastîyî vera ke ma Kurd ê, no zilm ro ma yeno kerdiş."

 

'Heme tepişteyî binê tecrîdê giranî de yê'

 

Fatma dîyar kerd ke nika zîndanan de tecrîdêke giran esto û wina nîyadîyayîşê xo ardî ziwan: "Ma televîzyonan de vînenê ke tehdayî hemverê tepişteyan de estê labelê rayaumûmî hemverê tehdayî û zilmî de bêveng a. Ez tena seba lajê xo nê, seba heme tepişteyan bi fikar a. Duştê zilmî de ganî sere ra dadîyî û heme Kurdistanijî bibê yew û peynî ro nê zilmî bîyarê. Tecrîdo giran o ke hemverê Îmralî de yo, nika tesîrê xo pêroyê zîndanan rê kerd o. Tepişteyî nika binê tecrîdêke giran de yê. Wexto tutê ma binê zilmî de bê, ma zî binê zilmî de yê."

 

'Duştê zilmî de îtîfaq lazim o'

 

Fatma, dîyar kerd ke duştê çîyê hewceyîyî de awankerdişê îtîfaqî yo û wina peynî ro qiseyanê xo ard: "Zerrîya dadîyan veşena. Hukmat çim û goşê padawo la hukmat verpersîyarê ê merdişan o. Tutê ma coka pawitişê ziwanê xo û heqê xo ameyî tepiştiş. Nika zî zîndanan de mergî dir rî bi rî ameyê verdayîş. Cenazeyê zîndanan de vejîyenê la maşîneyê cenazeyî nêdanê keyeyan. Vera ke bêvengî mergî xo dir ana. Duştê zilmî de ganî Şarê Kurdî wurzo we! Ganî ma vernîyê nê merdişan bigîrê! Eke îtîfaqê ma Kurdan bibîyê ke do no zilm û tahdayî çinîbîyêne. Duştê nê zilmî de ganî ma îtîfaqê xo awan bikerê! Duştê zilmî de îtîfaqbîyayîş lazim keno!"