Rojda Aydin

 

ŞIRNEX - Komeleya Ekolojîya Mêrdînî Derya Akyol, bale ant serê krîzê ekolojî û vat: "Tirkîya welatêke wareyê îdarekerdişê eşteyî de pey ra menda, no problem timî rojeve de yo. Eşteyê ke derdûdorê derya û çeman de kom benê, benê sebebê xeylêk problemê yê sey dîyayîşî, lêşinîyê derûdorî û nêweşîyan."

 

Çemê Dîcle ke yew çemo tewr pîl ê Tirkîyaye yo, çimeyê tewr girîng ê awe ya  Tirkîyaye yo. La çi heyf, Çemê Dîclê zî pare xo polîtîkayê talan û texripkerdişî ra girewto. Xeta kanalîzasyonî ya qezaya Cizîre ya Şirnexî herikêna Çemê Dîcle, eşteyî verê çemî de yenê vilakerdiş. Selahîyetdar û sewbîna Şaredarîya Cizîre ke qeyûm ci rê ameyo tayînkerdiş, hemverê nê çî de bêhelwest ê. Komeleya Cugehpawitoxê Mêrdînî, cugehpawitoxe Derya Akyol, derheqê babete de ajansê ma rê qisey kerd.

 

Derya, destpêkê qiseykerdişê xo de bale ant serê krîzê ekolojîk û vat: "Krîzê îklîmî ewro hema vaje rojeva heme welatan de yo; yê ke krîz awan kerdî serê çareserîyê xo bi hawayêke entegreyî sîstem qisey kenê. Na rewşe welatê ma de cîya nîya. Pêwa rastîyê krîzê îklîmî, eşteyî zî yew faktorê tesîr serê krîzê îklîmî kenê. Çi heyf bi polîtîkatê sîstemî yê ke bi berardiş û xebitnayîş teşwîq kenê, berardişî bi lez zêde benê.”

 

'Ganeyî yenê çinkerdiş'

 

Derya, dîyar kerd ke her tim hetê pisporan ra yeno vatiş ke pêwa eşteyê unîversal û eşteyê ke cayêk de yenê komkerdiş, tehlukeyê pîlî xo dir ano.  Derya, wina qal kerd: "Bi taybetî wexto ke varan vareno, bi awa erdî û herre dir keweno mîyan û bi hawayêke enfeksîyon resneno ma. Bi eynî hawa zirarêk pîl dano ekosîstemê awe, herre û hawa.  Çîyê gane yê ekosîstemê herre û awe de seba berardişê ke agêrenê zirar yenê çinkerdiş."

 

‘Komkerdişê eşteyan beno sebebê probleman'

 

Derya, dewam de wina vat: "Bi virazyayîşê gazê xoza yê bêkontrol demê perçebîyayîşê anaerobî yê beşê organîk yê biyolojîk yê eşteyê wuşk yê komkerdişî de, îhmalê tesîrê yê sey teqîn û adirî esto. Seba nê çinkerdişê nebatan û germbîyayîşê dinya xo dir ano. Hîn rewşan de sey çareserîyêk demkî eşteyê kombîyaye hetê sazgehê wezîfedarî ra yenê veşnayîş û bi taybetî eşteyê ke madeyê kîmyewî ci de estê sey gazê jehrî resneno hewa. Tirkîya sey welatêk ke wareyê îdarekerdişê çopî de peyser menda, no problem tim rojeve de yo. Çopê ke verê derya de kom benê, benê sebebê lêşinî û nêweşîyan."

 

'Sîstem eşte sey çimeyê sermaye vîneno'

 

Derya, tewr peyîn qal kerd: "Nê heme rastîyê ke dîyar ê zî sîstem eşte yan sey çimeyê sermaye vîneno, yan zî tena verdeno. Ganeyî xoza de mehkûmê çinkerdişî ameyê verdayîş."