Oznûr Deger

 

ANQARA - Hemsereke ya ÎHDyî yê Amqarayî Sevîl Tûrgût da zanayene ke dewlete merdişê ke zîndanan de yenê ciwîyayîş ra verpersîyar a û wina vat: "Heta verpersîyarî nêrê muhakemekerdişî û komele wayîr ro zîndanan nêvejîyo do merg zîndanan de bidomo."

 

Tecrîdo giran o ke serê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî de domneno û tecrîdî tesîr ro serê heme tepişteyan kerdo. Tepişteyê ke şertê dermankerdişê înan nînê peydakerdiş û seke ke întîxar kerdê mojnenê ra. No proseso peyîn de vera îşkenceyî, heqê ciwîyayîşê tepişteyan destê înan ra yenê girewtiş. Zîndanê Tîpê Lyî yê humare ya 5ê Silîvrîyî de tepişteyo bi nameyê Ferhat Yilmazî bi îşkenceyî hetê gardîyanan ra ame qetilkerdiş û ame rojeve ke xeylêk tepişteyî ver bi întîxarî  yenê temdayîş.

 

Dîyayîşkîyê  Ferhatî yê nêweşxaneyî de amebî girewtişî mojneno ra ke bi îşkence ameyo qetilkerdiş, la îdarekarîya zîndanî bi îdîayê seke krîzê zerrî derbas kerdo, hewl da serê mergî padê. Raporê mergî de 'Nêweşîya şablore' ameya nuştiş û no zî nakokî zelalêr kerdo. Persêrîyî beyanato ke da de zî heme îşkenceyo ke ameyo kerdiş, nêvînayîş ra ame.  Hemsereka ÎHDyê Anqarayî Sevîl Tûrgût zî derheqê nê prosesê peyîn ê zîndanan de erjnayîş kerd.

 

'Her caardişî ra dewlete  verpersîyar a'

 

Sevîle dîyar kerd ke dewlete ke heme heqê ciwîyayîşî yê tepişteyan ra verpersîyar a, hewl dana serê heme binpaykerdişê heqan, îşkenceyê zîndanan de yê pado û wina îzahat kerd: "Herinda ke serê îşkenceyî padê, ganî derheqê wezîfedaran de cipersayîş bikerê, muhakeme bikerê ke êdî cesaretê îşkenceyî nêkerê. Zîndanê Silîvrîyî de Ferhat Yilmazî ciwîya xo bedilna. Xeylêk zîndanan de eynî tewirî rewşe yena ciwîyayîş. Şertê ciwîya tepişteyan roj bi roje giranêr bena. Her caardişî ra ke bêro serê tepişteyan dewlete verpersîyar a. Heta ke verpersîyarî nêrê muhakemekerdiş û komele wayîr ro tepişteyan nêvejîyo do hayîdarîya mergî zîndanan ra bêro."

 

'Wâstişê edaletî'

 

Sevîle dergkerdişê qiseyanê xo de nê çîyî vatî: "Hîrê mengê  verî yê 2022yî de 15 tepişteyî ciwîya xo bedilnayî. Tayê bişik tayê zî coka nêameyê dermankerdişî ra. Çalakîyê merdimê tepişteyan domnenê. Her hetê welatî de; karkerî, kedkarî, wendekarî waştişê xo tever de bi tewirêke anê ziwan.  Wexto  waştişê xo anê ziwan, tehdayî ra yenê rî bi rî. Nika xeylêk dadî û babî seba waştişê edaletî kuçeyan de yê. Keyeyê Şenyaşarî serrêke yo ro edalet gêreno. Keyeyê Gulîstan Dokû di serrî yo kuçeyan de ro edalet gêreno."

 

'Îzahatê ma yenê zurîvetiş'

 

Sevîle wina derg kerd: "Xeylêk tepişteyî sirgunê zîndanan ê ke keyeyê înan ra dûrî yê yenê kerdiş. No zî polîtîkayêka. Ma ÎHD hîrê mengî ra reyêk û serrêke ra reyêke raporê xo yê derheqê tepişteyan de weşênenê. Ma waştişan anê ziwan. La çi heyf ke ro ma anêgêrenê. Îzahatê ma hetê Mudurîyetê Pêroyînî yê Keyeyê Tevkîfî û Cezayî ra yenê tekzîbkerdiş û babeta helkerdişî de çîyêk nîno kerdiş."

 

'Bîyê sey keyeyê mergî'

 

Sevîle ramojnayîş kerd ke no wexto peyîn de zîndanî sey keyeyê mergî yenê namekerdiş û tepişteyî bi tewirêke adîlane nînê muhakemekerdiş û tepişteyê. Sevîle na babete de zî nê çîyî ardî ziwan: "Îdarekerdoxî bi tewirêke kêfî  hereket kenê û cezayê tepişteyan zêde kenê. Qawişî qij ê.  Herinda ke ganî 10 merdimî bimanê, 30 merdimî fînenê ci. Şertê pakîye çinî yê. Heqê xo yê resnayîşê dermankerdişî çinî yê. Înfazê tepişteyan veşnenê û hewl danê prosesê tepiştişê înan derg bikerê. Coka nê ganî tena keyeyî nê, heme komele vengê tepişteyan bieşnawê. Ganî bi tewirêke kolektîfî reaksîyonî bêrê ramojnayîş. Verî merdimêke zîndan de bimerdê bi hezaran merdimî vejîyayê kuçeyan. La ewro vêşêrî pawitoxê heqî û keyeyan ra tu kes çîyêke nêkeno. Keyeyê tepişteyan nê zilmî dir tena ameyê verdayîş. La no der Tirkîya ya. Rayîrê her kesî eşkeno  zîndanî bikewo. Ganî  zilmo yeno kerdiş ma bivînê û hemver de vejîyê."

 

'Hewl danê serê serebûtî padê'

 

Sevîle bale ante serê îşkenceyî û qetilkerdişê tepişteyan ê Silîvrîyî û nê çîyî îşaret kerdî: "Ma malûmatê derheqê  rewşe de dayî û vat, ganî hesabî bêrê dayîş, ê ke nê zilmî kenê ganî bêrê muhakemekerdiş! Ma  ÎHD çi destê ma ra yeno, ma kenê. La hewl yeno dayîş ke serê serebûtan bêro padayîş. Ganî derheqê mudur, wezîfedar û îdarekerdoxê verpersîyarî de cipersayîşêk bi tesîr bêro kerdiş û muhakemekerdişêk bêro ca! Heta ke nê caardişî nêrê kerdiş zî do cesaretî nînan ra bigîrê."