Derya Ren

 

Bi krîzê ekolojî dir heme dinya û Tirkîya de rewşe giran bena û bi mîlyonan ganeyî çin benê. Qirkerdişê herême de yeno kerdiş zî hişê şarî çin keno. Goreyê hîn cigêrayîşan sîstem seba krîz ra vejîyo talanê newe yê xoza keno.

 

Herême de zî bi bahaneyê asayîşî operasyonê yenê kerdiş de şewat vejêno werte û demê nê operasyonan de bi seyan darî yenê birnayîş. Pêwa reaksîyonê şarî, selahîyetdarî game nêerzenê. Parlamentera demê verî  ya Partîya Demokratîke ya Şaran (HDP) Prof. Dr. Emîne Beyza Ustun derheqê babete de erjnayîş kerd.

 

‘Her rijnayîş krîzê newe vejeno’ 

 

Beyza vat, vera rijnayîşê ekolojîk canê heme şaran veşeno û vat: “Tena wareyê însanan ney, wareyê pêro ganeyan yeno çinkerdiş. Demo ke merdim tarîxê kapîtalîzmî ra ewnîyeno heme bîyayîşê xoza û ramitişî kenê binê kontrolê sermaye û hewl danê wina krîz ra vejîyê. Sewîyeya mîyanneteweyî de bi qanûnbîyayîşî kenê. Pêşkêşê qebûlkerdişê heme netew dewletan kenê. Ma nimûneyê ci somut zî dî. Xebatê sey averberdiş, bazirgankerdişê awe, zîrveyê îklîmî yê kyotan, zîrveyê îklîmî yê Kopenakî ameyî kerdiş û sewbîna. Sîstem vano, ‘ma proses xirab kerd, ma do senîn dewam bikerê.’ Her rijnayîş de xo newe ra berardiş kenê. Bi krîzê newe dewam kenê.”

 

‘Ma wareyê cuye pawenê’ 

 

Beyza vat, texrîbatê hemverê ekolojî bêmabên dewam keno û bi zêdebîyayîşê krîzan dir çinbîyayîşê ke peyser anêgêrenê yenê ciwîyayîş û wina vat: “No ganê ma hemine veşneno. Jane Kovel, vana, ‘yan kapîtalîzm yan cuye.’ Yan ma do bi nê çin bibê yan zî ma do cuye xelas bikerê, berpirsyarî kewena serê milê ma hemine. Ganî ma wareyê cuye xo bipawê.”

 

‘Kede yena binpaykerdiş’

 

Beyza vat, wexto ke sîstem biwazo polîtîkayan bi ca bîyaro, şer keno hacet û cuya şaran çin keno, bi zor cayê înan ra keno, hişê înan çin keno û wina vat: “Sey çîyê Heskîfî, Sûr û Kurdistan de kerdî. Şarê ke uca ciwîyayîne her çîyê înan birneno. Binê nameyê koçberî de keda înan çin kenê. Krîzê ekolojîk yê kapîtalîzm ferz keno heme wareyê cuye çin keno. Heskîf bi dînamîtan çin kerdî. Mimkun nîyo hişê 12-13 hezar serrî verê peyser bêro bicakerdiş. Ma bi qerarê ke heme planê hêrişê sîstemî birijnê.”

 

‘Ma do sîstem bivurnê’ 

 

Beyza tewr peyîn wina vat: “Ma bi qerarê ke têkoşîn her ca de bimûnê. Ma do bi xoverdayîş bi sînor nêmanê. Ma do nê sîstemî bivurnê. Sîstem wazeno Kurdistan de serdest bo. Goreyê waştişanê xo wazeno ray bero. Nê pêro şaran rê ferz keno. Ma nê Sûr de baş vînenê. 2012 ra tepya plan ameyî kerdiş û 2015-2016 de bi hacetê şerî her çî ame çinkerdiş. Nika sîstemê vera awankerdişî zî keyeyê sey zîndanî, kuçeyê hîra de keyeyê burjuva yê goreyê kulturê ci nîyê ameyê bicakerdiş. Ma krîzê siyasî ciwîyena. Ma bi krîzê kapîtalîzmî yê sîyasî ciwîyenê.”