Şehrîban Aslan

 

AMED - Avukate Asli Pasînlî  paketa 6ine ya hukmî erjna û vat sererastkerdişê derheqê cinîyan de fikrê cinîyan nîno girewtiş û hewêna cinî çinî yenê hesibnayîş.

 

Îqtîdarîya AKP-MHPyî di polîtîkayê neyarîya cinîyan de israr kenê. Cinî duştê caardişê nefeqeyî yê ke di çerçewayê  paketa 6ine ya hukmî de newe ra bêro sererastkerdişî, reaksîyonî mojnayî ra. Cinîyan dîyar kerd ke bi vatişanê îqtîdarî vernî şidetî rê akenê û cinîyan mehkûmê mêrdeyî û keyeyê ke şîdetî ci de vînenê kenê.

 

Avûkata Baroyê Amedî Asli Pasînlî derheqê babete de qisey kerd û vat, Tirkîya de hereketêke cinîyan ê ke qeneatê xo asayeyî mojnenê ra estê û ganî cinî tewirê her sererastkerdişî bêrê kerdiş.

 

'Nefeqe heqêke komelkî yo û kan o'

 

Aslîye vat heqê nefeqeyî komelkî yo û  kan o û wina vat: "No heq veradayîşî dir yeno dayîş. No madeyêke yo tarîxê ci zaf derg o. Yeno vatiş ke heta huqûqê Roma yê kanî, îslamî, Yunan ê kanî û huqûqê Misirî şino. Tirkîya de zî no heq bi eynî tewirî ameyo dayîş. Serra 1926î de Qanûnê Medenî yê Swîsreyî ra ameyo girewtiş û wexto ke Tirkîya de wexto ke Qanûnê Medenî ameyo hadrekerdiş, heqê nefeqeyî kewto qanûnî. Serra 1988î de  îbareyê nefeqeyî yo bêwext ameyo û 2002yî de bedilnayîşî dir bi sererastkerdiş nika kewto madeyî."

 

'Yewin rey 2001î de ame munaqaşekerdiş'

 

Aslîye îşaret kerd ke munaqaşeyo pîl o  ke serê nefeqeyî seba bêwext bibo ameyo kerdiş û vat: "Tirkîya de no 10 serrî yo derheqê nefeqeyî de munaqaşeyê cidî ameyî kerdiş. Nê çîyê; bêwextbîyayîşê nefeqeyî, mêrdan mexdûr kenê û  ceza kenê. No munaqaşe yewin rey di 2001î de ame kerdiş û Dadgeha Huqûqnasî ya Kestel Asliye seba nefeqeyî bêdem bo, berd Dadgeha Destûrê Bingehîn. Dadgeha berzî 10 serrî yo derheqê babete de qerar da. Qerar de ame vatiş ke nefeqeyê bêdem mexdurîyet nîyo, seba cinîyan qezenc o, rewşa binpaykerdişî nêvejeno meydan' ."

 

'Eşkerakerdişêke bêtalih bi'

 

Aslîye vat, cinîyan duştê bedilnayîşî de ke hewl ameyo dayîş bêro kerdiş, her tim vengê xo berz kerdo û  2019î de Daîreyê Huqûqî yê Diyîn ê Dadeyî ra Omer Ugur Gencan malûmat da ke, 'Ganî nefeqe bêwext nêbo'. Aslîye da zanayene ke no eşkerakerdiş bêtalih o ke tesîr serê objektîfê hukmî rê keno."

 

'Wazenê vernî ro veradayîşî bigîrê'

 

Aslîye dewamîye de wina ard ziwan: "Nefeqeyê babeta vatişî ke asasî de tay ameyî dîyarkerdiş. Eksê nê, ne di sewîyeyê ke cinî ciwîyayîşê xo pê îdame bikerê yo. Derheqê nê de zî xeylêke xebatî ameyî kerdiş. Yew sazgeha ke xebate kerde Baroyê Amedî bî.  2097 dosyayê dewa ameyî cigêrayîşkerdiş û tayîya nefeqeyî normal ameyî eşkerakerdiş. Na de babeta asasî na ya ke wazenê vernî ro veradayîşî bigîrê û şîdetê Tirkîya dir nêrê rî bi rî. Şîdetoke serê cinîyan de yo, ganî ma ci dir bêrê rî bi rî, esto. Yanê wextêke kilm de veradayîş nîno mehnaya ke şîdet meydan ra wurzowe. Eke nîyetêke înan a ke çarevînayîşê probleman bibo, pêrodayîşê pîlî di dewayê rejîmê malî de yenê ciwîyayîş û xeylêke cinî nêeşkenê tu çîyêke mêrdan ra bigîrê. Vera nê zî mêrdeyî cinîyan kişenê. No heme coka ke goreyê mêrdan nîyo şîdetê mêrdan giran beno. Umîdê ma no yo ke rojê ke ma heqê nefeqeyî nêpawê bêrê. Rojê ke ma hewcedarê 300-400 TL yî nêbê biciwîyê."

 

'Rêxistinê cinîyan dawet nêkerdî'

 

Aslîye peynîyê qiseyanê xo de dîyar kerd ke hereketê Tirkîya de ê hereketêke zaf xurt ê û wexto yeno ca qeneatê xo asaye roneno meydan û wina peynîya ci ard: "Serranê dimayî de xeylêk cinî ameyî qetilkerdiş. Her roje tewr kemî 3 cinî yenê qetilkerdiş. Rêxistinê cinîyan hewl danê ke çarevînayîşêke bîyarê ca. Wexto ke derheqê cinîyan de bedilnayîşêke muhîm bêro kerdiş, ganî cinî bêrê dawetkerdiş. Rêxistinê cinîyan bêrê dawetkerdiş. La çi heyf ke derheqê ma de tu vatişêke nînê ziwan. Cinî hewêna çinî yenê hesibnayîş."