Medya Uren - Şîrîn Çinar 

 

AMED - Cinîyê ke 9 serrî yo Bazarê Cinîyan ê Jîyanî  de xebetênê vanê ke ê seke cînsîyeto eksî yenê vînayîş û ê ke tewr zafêr krîzî ra bi tesîr benê zî ê yê. Cînîyan vat no krîzo ke pîl beno do bibo sebebê krîzê komele zî.

 

Krîzê ekonomîye ke pîl beno tewr zafêr tesîrê xo serê cinîyan de keno. Îqtîdar ke kewto tenganîyê krîzî, hêrişê destqezencê cinîyan keno û baro tewr pîl zî dano serê kiftê cinîyan. Bazarê cinîyan ke destqezencîyê cinîyan o zî verê nê hêrişî de keweno. Xiret yeno dayîş ke bazar destê cinîyan ra bêro vetişî û bidê mêrdan. Cinîyê ke 9 serrî yo tîya de xebetênê vanê ma seke cinî bi zehmetîyê pîl hewl danê ke debara xo bikerê, la cinî her tim seke cînsîyeto eksî yeno asênayîşkerdiş. Neheqî ro înan yeno kerdiş û nêeşkenê beramberî keda xo bigîrê.

 

'Ma welatê xo de serê herra xo de koletî kenê'

 

Fatma Dogan a ke 9 serrî yo bazar de xebetêna da zanayene ke, a xeylêk binê tesîrê krîzî de manena  û vat: "Ma seke kedkarî reyêk feyde çîyêke ra nêgînê. Çiqas ma kede bidê zî ê ke krîzî ra tesîr benê, hewêna ma yê. Vera ke her şert û mercî de ma dewlete rê xebetênê. Vera nê baca ke ma danê dewlete xora çîyêk ma rê nêmaneno. Dewlete nika hukmo ke kena zî nêşibîyena tu dewletêke. Ma vînenê û eşnawenê, dewletanê bînan de pisînge zî merdimanê Tirkîyayî ra erjinayîya. Ma welatê xo de, serê herra xo de koletî kenê. Her roja ameyox zî ma vanê hema nê rojê ma yê baş ê. Çira? Çira ma tim binê zilmî, koletîyî û feqîrîye de yê? Wa ma zî sey şarê bînan bê."

 

'Zehmet o Tirkîya bêro xo ra ser'

 

Fatma da zanayene ke, a fatûran rê û zemo yeno kerdiş rê xebetêna û wina vat: "Ma nê eşkenê tutanê xo weyî bikerê nê zî ma eşkenê ciwîyayîşêk bi weşî  bivîyarnê. Tena ro zemê ceryanî biewnê! Bawer a xercê çirayê ke papûran de fînenê ta zî serê ma de hesab kenê. Nika mi fam nêkerd o, dewlete ma rê çi kerd o?  Lazim o ma  persê nê yewî bikerê! Ganî ma bêveng nêmanê. Welatêke yo bîn de vera zemêk qij, şar wurzenowe, serewedaritiş. Tay mendo ma do vêşanî ra bimirê, la veng nêvejîyeno. Ê zî bi vêşanîye û tersêko pîl ma rayîr ra benê. Xeylêk çetino ke hewldayîşêke derheqê çarevînayîşêke krîzê Tirkîyayî de bêro ca, umîdê mi çinî yo. Encax 40 serrî dima ra bêro xo ser, o zî belkî!"

 

'Ma ra kesêk halê xo ra memnûn nîyo'

 

Muslume Kelekçî ya ke 9 serrî yo karê bazarî kena têkilîya krîzî ra nê vatişî pare kerdî: "Bi serran o ma nê karî kenê û tu reyî ma vaybîyayîşêk bi nê tewirî nêdîyo. Ma tîya de rotene kenê û bi nê pereyî nêeşkenê reyna halî ra mal biherênê. Coka kes zî na rewşe ra memnûn nîyo. Vera nê ma heme vêşanê, ma gerredar ê. Herçî vay bîyo, ma nêzanê ma do biresê çi. Pereyê cereyanî, xazê fezayî,  zexîre, kelûpel û herçî vay bîyo. Ma pere qezenc nêkenê."

 

'Ma verê serdî de nan qezenc kenê'

 

Muslume behs kerd ke, ê  ke verî 2 kîlo, 3 kîlo herênayne, nika zî nîm kîloyî herênenê. Muslume bale ante serê ferqê ci û wina dewam kerd: "Çiqas ameyo bedilnayîş? Kes nêeftareno bi eftarnayîş vayîya zexîreyî biperso. Ê ke yenê persenê zî vanê ma nêherênê zî beno. Ma verê nê serdî de xiret danê ke pereyê halî vejê. Rewşa ma heminan baş e nîya. Ma umîd kenê ke vengê ma bêro şinawitiş. Sebebê nê krîzan zî ê ke serê îdarekarîya Tirkîyayî de yê. Ma heme şahidê, la çîyêk destê ma ra nîno."

 

'Ganî gamê çarevînayîşî bêrê eştiş'

 

Nejla Kiliç sere ra dîyar kerd ke, a seke cinî bi zorî û zehmetîyanê pîlî nê karî kena û wina vat: "No 9 serrî yo ez nê karî kena. Verî ma hinî bîn serê xo de bî, emrê ma zî pîl bîyo. Ma rê çetin yeno. Serdî de, germî de ma mecbûr ê tîya de hadre bê. La belê seba ma bieşkê debara xo bikerê ma bêçare yê xebetênê. Nika ya ke keye de xebetêna ez a û ez nêeşkena pîzeyê ma heminan mird bikerî. Eke ti vaja şima beramberî keda xo û zehmetîyê xo gênê, nêxêr ma nêgînê. Lazim o seba krîzê ekonomîyî gamê çarevînayîşî  bêrê eştiş."

 

'Krîzê ekonomîyî tesîrêke negatîfî ro ma keno'

 

Rîham Opoz zî, bale ante serê zehmetîyê seke cinî ancenê û wina dewam kerd: "Ma serê sibayî saete 4 de wurzenêwe û şinê hal. Ma ûca ra çîyoke biroşê herênenê û dest bi ronayîşê bazarîya xo kenê. Ma tutanê xo zî keye de verdenê. Heta mexrîb erey zî ma tîya de yê. Ma şinê keye zî ma ro tutanê xo û keyî ewnenê. Karê ma di mîyanê rojêke de qet nêqedêno. Coka ma beramberê keda xo tu reyêke nêgînê. Cayo ke hetkarîya cinîyan bêro kerdiş hewl danê ke Bazarê Cinîyan ê Ciwîye meydan ra wedarê û pirre mêrde bikerê."

 

'Bawerî zî nêmend a'

 

Rihame bale ante serê vaybîyayîşo bîyaye û wina peynîya qisanê xo ard: "Ma zexîreyê xo bi vaybîyayîşêk berz herênenê. Zexîreyo xerepnaye bîyo fînenê binê kaseyan û danê ma. Bawerî zî nêmend a. Wina şêro do krîzê ekonomî bibo sebebê krîzê komele. Ganî lezkî çarevînayîşêk bêro teqdîmkerdiş. Seba weşîyîya komele no lazim o."