Rojda Aydin

 

ŞIRNEX - Keyeyê tepişteyan ê Şirnexî ters û qaxûyê xo yê derheqê tepişteyan de ardî ziwan û vatî: "Tepişteyî mîyanê şert û mercê bîyaye de mergî dir rî bi rî ameyê verdayîş. Ganî çim û goşê ma zîndanan de bo. Ganî ma bibê vengê tepişteyan." 

 

Tecrîdê Îmralî ke yeno kerdiş tesîrê pêro zîndanan ser o keno. Xusûsî wexto peyîn de zîndanan de binpaykerdişê heqan yeno rojeve. Kayeyê tepişteyan  rewşa bîyaye rê mîyanê ters û qaxûyan de yê. Keyeyî seba bibê vengê tepişteyan û bale biancê serê binpaykerdişê heqanê tepişteyan Amed û Wan de dest bi 'Nobeta Edaletî' kerdî. Keyeyê tepişteyanê Şirnexî ajansê ma rê behsê rewşa tepişteyanê xo kerd û venga hêsgirîye kerd. 

 

Tepişteya nêweşe Tenzîle Acar

 

Tepişteya nêweşe Tenzîle Acare (23) ya ke 2017ine de Stenbol de ameya tepiştiş, a şawitê Zîndanê Cinîyan ê Bakirkoyî. Zîndan de teşhîsê Hepatît B ci rê ame dayîş û Tenzîle ya ke qirika aye ra gonî yena û rakerda nêweşxaneyî. Dimayê cigêrayîşkerdişî vejîya meydan ke Tenzîle nêweşîya weremî kewta. Dadîya aye Rasmîye Acar, derheqê kênaya xo de wina qisey kerd: "Kênaya mi nêweş a û nêweşîya aye her ke şina giran bena û seba tedawîyî nêbenê nêweşxaneyî. Ganî kênaya mi bêro tedawîkerdiş. Kênaya mi reyêk berda nêweşxaneyî la peynîya di mengan hucreya yew kesî de menda." 

 

‘Zîndanan de zilmêko pîl esto’

 

Rasmîye, qiseyanê xo de wina bale ante serê binpaykerdişê heqê tepişteyan: "Zîndanan de zilmêko pîl esto. Serê qawişan de gênê û cigêrayîş kenê. Cil û belgî û betanî, rojname û mektûbê tutanê ma nêdanê înan. Her roj hetê îdarekarê zîndanî ra yenê tehdîdkerdiş. Sewbîna kênaya mi nêweşa û ez rewşa aye ra zaf bi endîşe ya. Rey-rey gonî qirrika aye ra yena. Dimayê ke kênaya mi amî tepiştişî na nêweşîye ci de peyda bî." 

 

‘Merdişan ra hukmat verpersîyar o’

 

Rasmîye, vera janê koronayî 3 serrî yo nêşîya pêvînayîş  û wina ro peynî qiseyanê xo ard: "Dimayê destpêkerdişê prosesê normalbîyayîşî pêvînayîşê akerdeyî ameyî destpêkerdiş, kênaya mi Stenbol de bî û şî pêvînayîşê Tenzîle. Dimayê pêvînayîşî îdarekarê zîndanî, mengêke cezaya qedexekerdişê pêvînayîşî Tenzîle rê birna. Sewbîna 10 rojî cezaya hucreyî ro ci birna. Her roj qaxûyê ma pîl benê. Ma waştişê veradayîşê tepişteyê nêweşan kenê. Mergê tutanê ma ra hukmat verpersîyar o. Hukmat wazeno ke Kurdan çinî bikero. Ganî keyeyê tepişteyan vengê xo berz bikerê û wayîr ro tepişteyan vejîyê."

 

Kadîr Gungen 22 serrî ceza ci rê ameya dayîş 

 

Fatma Gungene ya ke mêrdeyê aye Kadir Gungen 7 serrî yo tepiştey o û 22 serrî ceza ro ci ameya birnayîş, zîndanê Rîzeyî de yo. Fatma, dîyar kerd ke mêrdeyê aye 15 serrî yê xo de nêweşîya sarayî kewto û wina vat: "Wextê qedexeyê tebervejîyayîşê yê Şirnexî de keyeyê ma ame texrîbkerdiş. Ma bêçare mendî ke keyeyê xo ra vejîyê. Vera ke mêrdeyê mi nêweşê sarayî bî her tim derman kerdê. Sewbîna çimê ey zî êdî baş nêvînenê. Mêrdeyê mi serra 2015ine de pêwa hende nêweşîyê xo ame tepiştiş. La nika vera şert û mercê zîndanî zafêr rewşa ey xirab bîya." 

 

‘Lezkî tepişteyê nêweşan vera bidê’

 

Fatma, dîyar kerd ke rewşa tepişteyan xirab a û wina dergî da qiseyanê xo: "Kadîr nika Zîndanê Rîzeyî de yo û zîndan ma ra xeylêk dûrî yo. Ma nêeşkenê tim şêrê pêvînayîşî. Ma tenî bi rayîrê telefonî pêvînayîş kenê. Pêvînayîşê telefonî de Kadîr behsê rewşa xo yê zîndanî keno. Tewr dimayî de dest dayo serê radyoyê înan. Sewbîna seba tedawîya ey zî reyêk tena berdê nêweşxaneyî. Eke derman raste rast nêro dayîş do rewşa ey zafêr xirab bibo. Gelo binê zilmêko hende de do senîn bêro tedawîkerdiş?" 

 

‘Ma nêwazenê kezeba dadîyan bisojo’

 

Fatma zî wina peynî ro qiseyê xo ard: "Ma tena waştişê serbestveradayîşê tepişteyanê nêweşan kenê. Kadîr nêeşkeno tenî bi sereyê xo biciwîyo û embazê ey hetkar benê. Tewr dimayî de zîndanan de 7 cenazeyî vejîyayî û nê çî ters û qaxûyê ma yê hemverê zîndanan zêdeyêr keno. Hukmat hemverê tehdayan çim û goşê xo girewto û tepişteyan mergî dir rî bi rî verdayo. Ma nêwazenê kezebey dadîyan bisojo. Eke çîyêk bêro sereyê tepişteyan verpersîyar hukmat  bi xo yo." 

 

Hasan Akman 17 serrîyê xo de ame tepiştiş

 

Hasan Akman serra 2015î de wexto 17 serre bîyo ameyo tepiştişî, 7 serrî yo tepişteyo û cezaya muebetî ci rê ameya birnayîş. Dadîya ey Ferîde Akman zî sey dadîyanê bînan bale ante serê tepişteyan û vat: "Hemverê tutanê ma de zilmêko pîl esto. Tutê ma hucreyanê yew kesî de yenê tepiştiş û îşkence înan rê kenê. Serê qawişanê înan de gênê û cigêrayîş kenê. Ez vernîyê hewteyêke şîya pêvînayîşî û mi vîna ke lajê mi xeylêk kîlo dayo. Vera zilmê zîndanî hende kîlo dayo. Lajê mi tut bî û cezayêka girane ci rê ameye dayîş.  Îşkence ro tutanê ma kenê, kişenê û dima ra zî vanê înan bi xo peynîya cuya xo dayê. Ma wazenê dadî biresê tutanê xo." 

 

‘Sirgûnkerdiş, hêriş û tehdîdî…’

 

Waya Hasan Akmanî, Cahîde Akman, dîyar kerd ke Hasan sirgûnê xeylêk zîndanan ameyo kerdiş û wina domna: "Birayê mi sirgûnê Zîndanê Midyadî, Gumuşhane, Patnos û Wanî kerd. Dima ra zî o şawit Zîndanê Kurkçuler ê Adana yî. Birayê min û embazê ey wexto ameyî destbendkerdişî asayîşî de îşkenceyêko pîl vînayo. Zîndanê Wanî de nizdîyê hîrê serrî mend û tîya de zilmêko pîlî dir rî bi rî mend. Wexto Wan de gardîyanan serê qawîşan de girewto û hêrişê înan kerdo. Sewbîna mîyanê hêrişkerdoxan de wirdî midurê zîndanî zî bîyê. Tepişteyî bi kiştişî ameyê tehdîdkerdiş. Dimayê hêrişan heme kerdê qawişêke. Qawişa 15 kesî ke nêweşê bi koronayî kewtê û ê ke birîndarî bîbî. Tîya de zî hêrişê înan kenê. Peynî wextêke ê tepişteyan sirgûnê zîndananê cîyayan kenê. Birayê mi zî sirgûnê Zîndanê Kurkçulerî kerdo. Wextê sirgûnî de zî cîgêrayîşo viranî dir rî bi rî maneno. Di mengî vernîyê nika sirgûn ame ca û la hetê fizîkî de xeylêk rewşa înan xirab a." 

 

‘Ganî ma bibê vengê tepişteyan’

 

Cahîde wina peynî ro qiseyê xo ard: "Ma wazenê no zilm peynî bibo û hukmat wa vengê tepişteyan bieşnawo. Tepişteyî nêeşkenê bi ziwanê dadîye pawitişê xo bikerê. Pere û kitabê ke ma şawenê lezkî nêdanê tepişteyan. La vera ke hemverê zilmî de sere ronênanê îşkenceyî dir rî bi rî manenê. Tena nê keyeyî, ganî şar û parlementerî zî çîyêk bikerê. Ganî lezkî gamê muhîmî bêrê eştiş. Ganî çim û goşê ma zîndanan de  bê. Ma bibê vengê tepişteyan."