Sema Çaglak

 

MÊRDÎN - Qezaya Şemrexî de cinî dimayê ke hedrekerdişê xo yê zimistanî qedênenê, zimistan de nê eseran ra ke hadre kern, werdo tewir bi tewirî virazenê.

 

Her mintiqa bi kulturê xo yena naskerdiş û ê ke pawitişê nê kulturî zî kenê reyna cinî yê.  Xeylêk werdişî ke adetê mitbaxê Kurdan de yê wayîrê muhîmîyêk pîlî yê. Cinî, ê kulturê xo yê eslî pawenê û resnenê neslê neweyî. Yew ê mintiqayan ra zî şaristanê Mêrdînî yo ke bi kultur û tarîxê xo namdar o. Qezaya Şemrexê Mêrdînî de cinî dimayê ke hadrekerdişê  xo yê zimistanî peynî kenê ke, demserrê zimistanî de ê eseranê ke hadre kerdê  tewir bi tewirî werd û şîranîyî virazenê ke Mengene zî yew ê şîranîyan ra ya.

 

'Viraştişê Mengeneyî'

 

Şîranîya Mengeneyî xusûsî hetê qezaya Şemrexî ya Mêrdînî de yena viraştiş. Hemdîye Kapçak ke Şemrexî ra ya behsê viraştişê Mengeneyî kerd. Hemdîye dîyar kerd ke, demserrê payîzî de bastêqo ke virazenê sey qîmeyî wirdî wirdî kenê û fînenê dolaba qeşayî. Hemdîye, qiseyê xo wina dewam kerd. "Sere ra ma gozan şikinenê û qalikanê înan ra vejinenê.  Dima ra zî bastêqo ke ma seba zimistanî viraşto vejenê û mîyanê rûnî û  dimsî de helinenê û dima ra  o bastêqo werdikerde mîyanê dimso ke ma hadre kerdo de qilênenê. Tewr peynî zî  gozê ke ma şikitê kenê ser û  taqdîm kenê."

 

'Wexto ke serd seqem û vewre zêde ya yena viraştiş'

 

Hemdîye dîyar kerd ke, na şîranî xusûsî wexto ke serd û seqem bo û vewre varena, yena viraştiş û wina vat: "Ma cinîyê Şemrexî mabênê xo de na şîranîya bi nameyê Mengeneyî ra vanê  'Qedayîfê Kurdan'. Ma na menga Çeleyî de virazenê û wenê. Tutî zî ci ra xeylêk hes kenê û seba weşîye zî baş a. Vera ke tebîyî ya û hetê xopawebîyayîşê bedenî de zî bi hêz a. Kulturê ma de zî na şîranî esta û ma nê kulturî pawenê."

 

'Ê ke kulturê xo pawenê cinî yê'

 

Hemdîye peynîyê qiseyanê xo de ard ziwan ke, cinî her demserre de kedêka pîle danê û nê çîyî ardî ziwan: "Nê cayî de tewr zafêr xebatkarî cinî yê. Cinîyê nê cayî hem tever de hem zî mîyanê keyî de xebatkarê û tim kede danê. Xora hadrekerdişê zimistanî zî bi destê cinîyan yeno kerdiş û ê ke do kulturo eslî bipawê zî reyna cinî yê. Cinîyan bi ramitişî yan zî  bi pesdewarîyî debara xo kenê û a keda ke danê zî tewir bi tewirî zehmetîyan yena dayîş."