ANQARA - Avûkate Kubra Ekmen derheqê munaqaşeyê nefeqeyo ke feqîrî ferz keno de qisey kerd û vat: “Heqê nefeqeyî Tirkîya de hetê komêke benê ‘mexdurê nefeqeyî’ û mêrdeyê nêzdîyê îqtîdarî de, babetêka ameya rojeve ya. Tirkîya de mexdurîyetêk wina yo babeta vatişî ya. Ma destûr nêdanê qanûnêke ke do bi zûran bêro vetiş."

 

Pêkerdişê Stenbolî 20ê Adara 2021 de qerarnameyê serekkomar ame feshkerdiş û dimayê nê ‘heqê nefeqeyî’ ame munaqeşekerdiş. Yeno vatiş ke do 6in Pakêta Hukmî yê kulîsê meclîsî ra yeno qiseykerdiş de do heqê nefeqeyî newe ra hedef bêro girewtiş. Cinîyê mabêne şîdet û feqîrî de mecbûrî tercihêk yeno kerdiş, derheqê heqê nefeqeyî de zî îtîrazê xo kuçeyan de anê ziwan.

 

Avûkata Komeleya Huqûqnasê Hemdem (ÇHD) Kubra Ekmen derheqê babete de ercnayîş kerd û vat: "Ma destur nêdê bi zûran qanûnan vejê.”

 

‘Nefeqe êyê ke mexdurê keno binê pawitişî'

 

Kubra wina bale ant serê nefeqî û vat: “Yê bindest û dezavantaj cinî yê. Dimayê pêkerdişê Stenbolî ame feshkerdiş, seba nêzdîbîyayîş û vatişê pêroyî yê îqtîdarî, gamê ke  destkewtişê cinîyan werte ra wedarnenê, ame eştiş. Qanûnê hûmara 6284 hema aktîf o. Dimayê wedaritişê Pêkerdişê Stenbolî ma bi endîşe bî. Rewşa derheqê nefeqeyî zî girêdayê no yo."

 

Kubra dîyar kerd ke 6in Pakêta Hukmî bi zelalî nîno munaqeşekerdiş û wina vat: "Heqê  nefeqeyî hetê mêArdeyê ke nêzdîyê îqtîdarî yê û komêk kêmar ra ame rojeve. Tirkîya de mexdurîyetêk wina babeta vatişî nîya. Goreyê cigêrayîşan 10 kesan 7 heb nefeqeyê feqîrî û îştîrakê sey nêheqî yan zî bêtêduştî nêvîneno. La tîya de sey manîpulasyonêke ewnîyayîşê sey ‘rojêke zewicandî manena bi serran nefeqe gêna' esto.

 

‘Wazenê bindest mexdur bikerê'

 

Kubra qiseykerdişê xo wina dewam kerd: “Sey yeno îdiakerdiş babeta nefeqeyî de camêrdî mexdur nîyê. Babeta nefeqeyî de yewin mexdur cinî û tut ê. Netîceyê cigêrayîşê ameyê kerdiş de xeylê cinîyan rê nefeqeyê feqîrî nêameyo barkerdiş. Xeylêk cinî zewacê xo peynî kerdê û nefeqeyê feqîrî nêwazenê. Ya cinî fek ci ra vera danê, yan zî dadgehî nê qerarî nêdanê. Bidê zî mabêne 100 û 500 de vuryeno. Mabêne nê zî 250 TL yo.”

 

‘Îqtîdar ne xebata cinîyan ne zî wazeno nefeqe ra feyde bigîrê' 

 

Kubra dîyar kerd ke bi têkoşînêk pîl cinîyan destkewtişê xo bidest kerdê û vat: "Tahsîlatê nefeqeyî de zî problemê cidî yenê ciwîyayîş. Eke cinî nefeqeyî nêgîrê o wext ganî îstîhdamê cinîyan bêro awankerdiş, heqê meaşê têduşt bi ca bêro û kreşê tutan hetê dewlete ra bêrê akerdiş. Îqtîdar nê zî qebûl nêkeno. Ne wazeno nefeqe ra feyde bigîro û ne zî wazeno cinî bixebityê. Gelo kam ci huqûq nê qebûl keno. Edalet ça de yo.”

 

‘Do mahkumê şîdetî bikerê'

 

Kubra tewr peyîn wina vat: "Cinîyê ke meslegê înan esto kar nêvînenê. Semedo ke keye de ewnîyenê tutan ra, karê keyeyî kenê û nêxebityenê bi asanî nê qerarî nêdanê. Eke heqê nefeqeyî bêro sînorkerdiş û zehmetkerdiş do cinî mahkumê şîdetê fîzîkî, ekonomî, psîkolojîk û yê bînî bêrê kerdiş. Do vernîya nê bêro akerdiş. Tirkîya de nefeqeyê feqîrî wina asan nîno dayîş. Ma do na babeta ke hetê komêke ra ame rojeve, her ca de bîyarê ziwan û nêverdê ke bi zûran qanûn bêro vetiş."