Rozerîn Gultekîn

 

STENBOL - Avûkatanê heqî dîyar kerdî ke bi raporê ATKyî  tepişteyê nêweşî terkê mergî yenê kerdiş û zîndanan ra ke polîtîkayê tecrîdî yenê ca, ganî bikewê hereketî.

 

Tecrîdê serê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî de serê heme hetê komeleyî de yeno kerdiş û xusûsî zî zîndanan ser de tesîr kerdo. Binpaykerdişê heqan ê hemverê tepişteyan roj bi roje giranêr bena. Goreyê raporê ÎHDyî yê 2020ine de zîndanan de 604 ci ra giranî, pêroyî hezar û 605 tepişteyî nêweşî estê. Vera polîtîkayî şîdet, îşkence û tecrîdî, binpaykerdişê heqan pandemîyî dir zêde bî. Aşmêke de verê binpaykerdişê heqan xeylêk cenazeyî zîndanan ra vejîyayî. Bi raporê ATKyî  zî  tepişteyî terkê mergî yenê kerdiş. Heto bîn ra zî keyeyê tepişteyan, amanco ke bale biancê serê rewşa tepişteyan 'Nobeta Edaletî' da destpêkerdiş.

 

Sereka Konseya Merkezê Yewîyîya Hekîman ê Tirkî (TTB) Şebnem Korûr Fîncanci,  Avûkata Komeleya Huqûqnasê seba Azadîya Refîka Çakilik û Sereka Şûbeyê ÎHDyî yê Stenbolî Gulseren Yolerî derheqê rewşa tepişteyan de erjnayîş kerdî.

 

'ATK vurîyayo awanbîyayîşêk sîyasî'

 

Sereka Konseya Merkezê TTByî  Şebnem Korûr Fîncanci da zanayene ke Sazgehê Tîpê Edlî dimayê derbeyê 12ê Êlûle peyra bedilnayîşî kerdê ke vurîyayê awanbîyayîşêk sîyasî û wina vat: "Heme prosesê qerarî serê serokkomarî de vîyarbarî yo. Serokkomar çi qerar bido ATK zî  goreyê nê qerarî vîyartbarî yo. ATK girêdayê Wezaretê Edaletî yo û no yeno mehneyêka sîyasetî dir nizdî ra eleqedar o. Seba nê ma problemanê cidî ciwîyayî. Sazbîyayîşêk wina seba erjnayîşêke xoser nêbeno. Coka ke xoser nîyo."

 

'Heyf gênê'

 

Şebneme dîyar kerd ke, heqî yenê binpaykerdişî, nizdîbîyayîşêke neyarkî esto û wina qiseyê xo derg kerd: "Sûcdarîya hemverê  tepişteyê ke nînê tehlîyekerdiş zelalî nîyê. Xusûsî tepiştişê muxalîfan û rewşa tepiştişî estê. Tepişteyê nêweşî nêeşkenê xo biresnê heqê weşîyîye. Binpaykerdişêke heqan ê cidî zîndanan de yeno ciwîyayîş. Bi bahaneyê ke 'seba komele tehluke yo' înfazê tepişteyan yeno taloqkerdiş.

 

'ATK otorîteyo peyîn nîyo'

 

Şebneme dîyar kerd ke xêcê raporê ATKyî yê nêweşxaneyan zî bes keno wina peynîya qiseyanê xo ard: "Bêşik beno ke cîyayî bibê, o wext zî eşkenê nêweşxaneya hakemî bêro kifşkerdiş. La nê çî zî nînê ca. Wexto nêweşxaneyan ra rapor yeno ATKyî, seyêk ke mercîyê tasdîqkerdişîyê hereket kenê. La nasnameyêke tesdîqkerdişî ya ATKyî çinî yo. La çi heyf nê caardişî yenê ca. Na rewşe komele de bena sebebê qaxûyan. Çîyê hemverê tepişteyê nêweşan yenê kerdiş Qanûnê Cezayê Tirkî de goreyê şinasîyayîşê îşkenceyî yo. Heme tepişteyê nêweşî hucreyan de, şertanê  xiraban de yenê tepiştiş. Ma Wezaretê Edaletî rê nuşteyan şawenê. Zîndanan ra muracatî yenê kerdiş û ma Wezaretê Edaletî rê neql kenê. Ma welatêk ke her kes azadîya xo ra bêparo ameyo verdayîş de ciwîyenê."

 

'Tecrîd  beno sebebê întîxarî'

 

Sereka Şubeyê ÎHDya Stenbolî Gulseren Yolerî zî  wina vat ke, serranê peyînan de girêdayê tecrîdî, îşkence, problemê weşîyî û caardişê xirabî yenê ciwîyayîş û sebebo ke rayîr verê problemanê weşîyîye akenê zî yenê peygoşkerdiş û nê çîyî eşkera kerd: "Tepişteyê nêweşî ke yenê verê mergî kewenê rojevê rayaumûmî. La ganî di wextê tesbîtkerdişê nêweşan de bêrê rojeve. Dewlete asayîşê ganê tepişteyan ra verpersîyar a. La goreyê nê  sererastkerdişêke nêkena. Şertê tecrîdê giranî verê întîxaran akenê."

 

'ATK zanistî ra dûrî qeraran dano'

 

Gulserene dîyar kerd ke taloqkerdişê înfazan ê hetê ATKyî ra rayîr verê netîceyê giranî akenê û wina derg kerd: "Ma her tim vatêne şinasîyayîşê ATKyî yê hukmî de sey sazgehêke zanistî ya fermîyî xelet a. Coka ma behsê xebatêke ke merdimê dewlete ra meaş gênê,  xebetnenê kerd. Qerarê înan girêdayîyê îqtîdarîyî yê û no zanistî ra dûrî yo. Ganî raporê nêweşxaneyan zî asas bêro girewtiş. Wexto ATK qerarê pozîtîfî bigîro zî asayîşî ra muşahîd gêno. Hewl danê ke tepişteyan komele ra dûrî bifînê. Tesîrê polîtîkayê îmha ya tewr baş e zîndanan de yena vînayîş. Probleman rê çare nîno vînayîş. Tepişteyî nînê dermankerdiş."

 

'Dermankerdişê Aysel Tugluk zîndan de mimkun nîyo'

 

Avûkata Komeleya Huqûqnasê seba Demokrasîyî Refîka Çakilik zî vat, a bi xo Aysel Tugluke dir zîndan de embaze bî û dima ke kewtebî zîndan şîbî serdayîşê aye û wina vat: "Aysele dimayê dadîya xo xemgîn bîy, tesîr ci rê ame kerdiş. Ganî îdarekarê zîndanî nê çîyî ferq bikerdê. La çîyê tesîr ci rê kerdî, nêweşî ci rê zêde kerd. Nêweşîya aye leze avêr şî. Ganî lezkî bêro dermankerdiş û tehlîye bibo."

 

'Mergê înan yeno amanckerdiş'

 

Refîkaye verdewamîye de da zanayene ke, wexto nêweşîya aye vejîyaya meydan Kocaelî de ameya dermankerdiş û teşîs ameyo dayîş û avûkatan waştişê taloqkerdişê înfazî kerdo û wina peynîya qiseyanê xo ard: "ATKyê Stenbolî raporo ke 'eşkena tepişte bimano' da. Mergê tepişteyan yeno amanckerdiş. Merdişan ra Wezaretê Edaletî û Wezaretê Karê Zerî verpersîyarê. La îqtîdar qet verpersîyarî qebûl nêkeno. Ganî ma nê prosesî de paştdayîşê tepişteyan bikerê."