Şehrîban Aslan 

 

AMED - Hemsereka Komeleya Heqê Merdiman Eren Keskîn derheqê binpaykerdişê heqan ê  Tirkîya û Kurdistanî de ercnayîş kerd. Erene bale ant serê polîtîkayê hêrişê taybetî û vat: "Dewleta tirkî Kurdistan de bi destê karmendê xo yê fermî polîtîkayê hêrişê taybetî yê nîjadperestî û cinsperestî kena. Nê  karmendê dewlete ceza nêgirewtê. Nê polîtîkayê înan yê bêcezayî amancê înan raste rast nîşan dano."

 

Tirkîya de binpaykerdişê heqê cinîyan meydanan, dadgehan û cayê fermî sewîyeya tewr berz de rî dano. Bi taybetî Kurdistan de nê polîtîkayê şerê taybetî yê serê cinîyê kurdan de yeno kerdiş her ke şino zêde beno. Hemsereka Komeleya Heqê Merdiman Eren Keskîn serra 1990 ra heta nika Tirkîya û Kurdistan de binpaykerdişê heqan serê cinîyan de çi sewîye de yo ajansê ma rê ercnayîş.

 

'Tirkîya hemverê qanûnê xo yê huqûqî yena' 

 

Erene sere de qalê prosesê newe ke dest bi avûkatî kerda wina vat: "Serrê 90an ra ez zereyê Pawitişê Heqê Merdiman de ca gêna. A rojan ra heta nika ma benê şahid ke hemverê herêma kurdan de polîtîkayê hêrişê taybetî yenê kerdiş. Dadgehî zî bi polîtîkayê bêcezayîyê paştî dana û nê hêrişê  taybetî rê beno qilifêkê. Nê pêro sucê ke herême de yenê kerdiş rê derbazdar o. Coka Tirkîya de xeylêk pêkerdişê heqê merdiman, heqê cinî û tutan pawenê zî îmza kerda. Heta hemverê qanûnê xo yê huqûqî zî vejêna."

 

'Heme şeran de hêrişê bêhuqûqî cinîyan rê yenê kerdiş' 

 

Erene dîyar kerd ke heme cayê ke şer ci de esto cinî yenê qetilkerdiş, asîmlekerdiş û bi binpaykerdişê heqan dire rî bi rî manenê. Erene wina dewam kerd: "No pêro şerê dinya de eynî yo. Şerê dinya yê yewin û diyîn de zî xeylêk cinî ameyê qetilkerdiş, tecawuzkerdiş û remnayîş. Dadgehê Nurnberg û Tokyo ke dimayê nê şeran de ameyê awankerdiş de binpaykerdişê heqan ê hemverê cinî ameyê kerdiş  bêceza ameyê verdayîş. Coka  dimayê şerê Bosna û Rawandayî semedê têkoşînê cinîyan êdî şîdetê hemverê cinî sey sucêk têkoşînî yeno qebulkerdiş. Kurdistan de zî xeylêk heqê cinîyan yenê binpaykerdiş. Heta nika bi qasê 600 cinî muracatê baroyê ma kerdî. Xeylêk nînan ra zî nînê zanayîş û nêwazenê bêrê zanayîş. Ma eşkenê Êlih nimûne bidê. Êlih de serrê 90î de sey bajarê xokiştişê cinîyan ameyîne zanayîş. Coka her kesê ke Êlih de întîxar kerdêne Îpek Erêke bî. Yanî çîyê ke ameyîne ciwîyayîş eynî bî. Semedo ke tesîrê feodalîzmî zaf hakim bi zî cinîyan cayê teşhîrkerdişî întîxar kerdêne."

 

'Dewlete kena û dewlete nimnena'

 

Erene dewam de wina vat: "Mi avûkatîya bi hezaran cinîyan kerd. Coka hîna mi nêdîyo ke teberê çeteyêk yê dewlete kesî ceza girewto. O çete zî demo ke tuta bi  tecawuzî virazya ameye dinya, ceza girewt. Ê zî mecbûr mendî ke ceza bidê. Muracatê ke ma rê ameyê kerdiş de tewr zêde cinîyê kurdî ke ameyê destbendkerdiş ê. Sîyasetmedarê kurdî yan zî cinîyê kurdî  semedê nîjadê xo ameyîne destbendkerdiş û tecawuz bi înan ameyîne kerdiş. Yanî sebebê întîxarê Êlihî û temamê Kurdistanî zî no bi. Mêrdîn de dewaya ke sey dewaya Ş. A. yena zanayîş vîrê ma de ya. O wext derheqê Musa Çitîl û 450 leşkeran de dewa amebi akerdiş û sey her rey dewaya berat kerdêne. Na rey eynî kes, Musa Çitîl operesyonê Sûr û Cizîrî de ame vernîya ma. Nêameyî cezakerdiş, ritbê înan ame berzkerdiş. Dewlete kena û dewlete nimnena. Semedê nê sebebî polîtîkayêk bocezaverdayîşî eşkere kenê."

 

'Polîtîkayê tersnayîşî yenê kerdiş' 

 

Erene dewam de wina vat: "Semedê nê sebebî ma semedê Pêkerdişê Stenbolî hende xo ver danê. Ma pabeyî bî ke heme tewirê şîdetî keye de yenê kerdiş, bêrê astengkerdiş. Coka vera nê pêkerdiş ame betalkerdiş. Kesê ke bi formayê dewlete yan zî fotografêke înan ê nîşaneyê nîjadperestî bibo ê ceza nêgînê. No sey polîtîkayêk tersnayîşî zî yeno kerdiş. Nê kesê ke pê zanê hetê dewlete ra çîyêk bi înan nîno kerdiş.  No tim bi û hema zî nêameyo vurnayîş."

 

'Lazim o ma têkoşînê xo pîl bikerê' 

 

Erene tewr peyîn wina vat: "Vernîya nika AKPyî polîtîkayêk cîya kerdêne. Serekê Komara Tirkîya Recep Tayip Erdogan vatêne, mi nîjadperestî bi lingê xo pelçiqna. Semedê Dêrsimî ozrê xo waşt, qalê jenosîdê Armeniyan kerd. Coka demo ke ma temaşeyê roja ewro kenê zî nê vatişan ra xeylêk dûr o. Yew zî berpirsyarê hêrişê hemverê kurdan yê serrê 90î Mehmet Agar o ke ma roja ewro zî meydanan de vînenê. Alaattîn Çakici zî bi eynî rengî, ey hetê sûcê ke kerdo cinîya xo zî qetil kerd. Lazim o dewlete polîtîkayê xo bivurno. Ma her wext têkoşînê xo yê hemverê polîtîkayê desteştijî, tecawuz, şîdet û binpaykerdişê heqan ê cinîyan danê dewamkerdiş. Ma rexmê hêriş, tehdîd û şîdetan zî zîndanan de û tebera danê dewamkerdiş. Lazim o ma cinî hetê polîtîk de zî têkoşînê xo pîl bikerê."