ŞIRNEX - Dewa Rihanî ya Silopî menga teşrîna verêne ra arêdayîşê fistiqanê binê erdî ke dest pêkerdê dewam kenê. Cinîyê ciwanî yê ke  fistiqan kom kenê dîyar kerdî ke serê sibayî heta şandî karê înan xeylêk zehmet o la keda înan qet nîna vînayîş û heqdestê ke ganî bigîrê nînê vînayîş.

 

Qilê koyê Cûdî û Gabarî ke serrê peyînan de berardişê fistiqê binê erdî xeylêk yenê kerdiş. Silopîyê Şirnexî de zî berardişê fistiqan ke zêde bîyo, hereme de rêza yewin û Tirkîya de zî rêza 3ine de ca gêno. Roniştoxê herême zî bi arêdayîşê fistiqan debara xo kenê û no kar hetê cinîyan ra yeno kerdiş. La na herême zî para xo krîzê ekonomî yê Tirkîya ra girewto. Pêwa krîzê bîyaye her çî xeylêk vay o, kîloyê fistiqê ke par bi 12 TL bî emsar vejîyayê 6 TL û no zî tesîr serê kesê ke nê karî dir eleqedar benê, keno.

 

Dewa Rihanî ya Silopî de cinîyê ciwanî ke zîyanê fistiqan de xebetênê, qalê zor û zehmetîyê karê xo kerdî.

 

'Ez mecbûr a nê karî bikerî' 

 

Medîne Torî wina qalê rewşe kerd: "Ma wisar de danê ro û menga teşrîna verêne de wedarnenê. Ma   hem fistiqan arêdanê û hem zî vaş û kerreyan arêdanê. Ma menga teşrîna verêne de dest bi arêdayîşê fistiqan kenê. Sere de bi makîneyan yenê fistiqan wedarnenê û dima ra ma cinî kewenê mîyanê fistiqan û arêdanê. Ma xeylêk zehmetî ancenê. Wexto ke ma fistiqan arêdanê, serê engiştê ma heme teqenê. Binê tîjî de sereyê ma dejeno. Ma şefeq ra yenê heta saete 13.00 nîmerojî arêdanê. Ma çuwalan anê û fistiqê ke ma arêdanê. Dima ra ma mîyanê erdan ra şinê keye û karê keyeyî kenê. Seba karê ma xeylêk o û zehmet o ma zêde nêeşkenê boya xo bidê. Nêzdîyê 4 serrî yo karê arêdayîşê fistiqan kena. Ez mecbûr a ke bixebityî. Seba rewşa ma ya ekonomî baş nîya, semedo ke paştdayîş bidî keyeyê xo xebityena. Bajarê pîlî ma nêeşkenê bixebityî. Hem karê ê cayan zehmet o û hem zî keda ma nîno vînayîş. Ez hamnanî karê arêdayîşê fistiqan kena, zimistanî zî keye de ya. Wexto ke ez reya ewil kena mi rê xeylêk zahmet yeno. Keda ma nîna vînayîş û çin yena hesibnayîş."

 

Fistiqî emsar erjan bîyê 

 

Ozlem Aytîşen (19) zî wina vat: "Ma serê sibayî mîyanê erdan û heta saetê nîmerojî xebityenê û dima ra şinê keyeyê xo. Ma nêeşkenê bajarê xerîban de xebityenê. Labelê keda ke ma danê nîna vînayîş. Zehmetîyê her karî esto. Bi taybetî zî arêdayîş zaf zehmet o. Xeylêk sewîyeyê nê karî esto û hamnanî xebata tîya zahmet beno. Semedo ke tîjî tîya de ma zaf aciz kena û merdim nêeşkeno bixebityo. Dimayê ke karê ma heme qedêno ma wina heqdestê xo gênê. Ma tîya de nêzdîyê 40-50 cinî xebityenê. Embazîya ma zaf zaf baş a. Ma karê xo pîya kenê. Vayîya fistiqan emsar xeylêk kewta. La nînê rotişî. Xêrcê karê fistiqan ma karê zeytûn, pîyaz û kartolan zî kenê. Ma tena welatê xo de xebityenê. Ma nêşinê cayêk xerîb. Karê keye û koyî milê cinîyan de yo. Camêrdî zêde karê xoza ra fam nêkenê. Keda ma cinîyan tu wext nîna vînayîş."

 

'Keda ma cinîyan nîna vînayîş' 

 

Şîrîn Torî (19) zî wina vat: “Bi 5 serrî yo nê karî kena. Semedo ke karêk bîn çin o ma mecbûr ê nê karî bikerê. No kar zaf zehmet o. Dimayê nê karê zahmetî ma şinê keye heywanê ma estê ma înan zî wey kenê. Pez û mangayê ma estê. Ma înan ancenê şit û mast viraznenê. Ma menga gulane de dest bi na  xebate kenê, heta peynîya teşrîna peyêne ma xebityenê. Eke ez mecbûr nêbîne ez nêameyîne nê karî. Ma debara xo bi nê karî kenê. Keda ma cinîyan nîna vînayîş. Wextê ke reya ewil ma dest bi kar kerd rojaneya ma 36 TL bi. Nika 75 TL yo. Ma kedêke pîl danê la ma heqdeste ke gerek bigîrê, nêgînê."